لبنیات به شیر و سایر فراورده‌های فرعی گفته می‌شود که از شیر به دست آمده از حیوانات تهیه می‌شود. انواعی از فراورده‌های شیر شامل ماست، کره، پنیر، دوغ، کشک، خامه، سرشیر و … است که هرکدام دارای خواص و طعم‌های متفاوتی هستند.

خواص لبنیات برای بدن انسان

لبنیات فواید زیاد و متنوعی برای بدن انسان دارد. عمده‌ترین دلیلی که همیشه برای مصرف شیر و لبنیات ذکر می‌شود تامین کلسیم مورد نیاز برای بدن است اما این تنها خاصیت لبنیات نیست چرا که می‌تواند منبعی برای تامین ویتامین دی، فسفر و سایر منابع معدنی و ویتامینی هم باشد.

مصرف لبنیات باعث سلامت استخوان‌ها، جلوگیری از پوکی استخوان، حفظ سلامت دندان‌ها، مقاومت بدن در برابر آسیب‌ها و ضربه پذیری، افزایش انعطاف پذیری، افزایش هوش و … است. در نتیجه توصیه می‌شود که تمامی افراد خصوصا کودکان و نوجوانان و افراد سالمند حتما استفاده از انواع لبنیات را در رژیم غذایی خود بگنجانند تا بتوانند از خواص لبنیات برای بدن انسان و مزایای آن بر روی سلامتی‌شان بهره‌مند شود.

تاثیر مصرف شیر و لبنیات بر سلامتی

پیشگیری از پوکی استخوان

برای اینکه توده استخوانی بدن دچار تخلخل نشود و ساخت بافت استخوانی جدید که به صورت طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد، ادامه پیدا کند، باید عوامل متعددی در نظر گرفته شود. یکی از مهم ترین موارد آن تامین کلسیم کافی برای بدن است. لبنیات و شیر یکی از اصلی‌ترین منابع طبیعی و خوراکی قابل استفاده بدین منظور است.

کاهش احتمال ابتلا به سرطان

شواهد محکمی وجود دارد مبنی بر این‌ که مصرف شیر می‌تواند از بروز سرطان‌ روده بزرگ و سینه در زنان جلوگیری کند. همچنین مطالعات بر روی حدود پنجاه هزار مرد در سوئد نشان داده است که در مردانی که روزانه ۱.۵ لیوان شیر یا بیشتر مصرف می‌کنند خطر ابتلا به سرطان تا سی و پنج درصد کمتر از کسانی است که کمتر از دو لیوان در هفته شیر مصرف می‌کردند. یک مطالعه دیگر در نروژ نیز نشان داده است که افرادی که از کودکی تا بزرگسالی مصرف شیر را ادامه می دهند کمتر در معرض خطر سرطان سینه هستند.
 
کلسیم و چربی طبیعی موجود در لبنیات که تحت عنوان اسید لینولئیک کنجوکه (CLA) شناخته می‌شود، جزو ترکیبات اصلی محافظت ‌کننده در مقابل سرطان روده بزرگ است. بر اساس یک گزارش از مرکز تحقیقات سرطان امریکا، رابطه معکوسی بین مصرف کلسیم و ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد. عامل دیگر جلوگیری از سرطان وجود ویتامین D در شیر است که در تنظیم رشد سلولی و جلوگیری از سرطان نقش دارد. این مسئله به‌خصوص در افرادی که در شرایط اقلیمی با تابش نور کم زندگی می‌کنند بسیار حائز اهمیت است.

یک مطالعه دیگر بر روی زنان سوئدی نشان داده است که کسانی که میزان کلسیم مصرفی آن‌ها حدود یک گرم است حدود 30 درصد کمتر از کسانی که نصف این مقدار کلسیم را در رژیم غذایی خود دارند به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند. می توان بیان داشت که مصرف روزانه سه لیوان شیر می‌تواند در کنار سایر مواد غذایی میزان کلسیم کافی را به بدن برساند. اگر شیر به اندازه کافی در دسترس نبوده یا مصرف نشود، برای بهره بردن از خواص لبنیات برای بدن انسان، می‌توان در کنار شیر از سایر لبنیات نظیر پنیر و ماست نیز استفاده کرد. 1

ویتامین D

ویتامین D یک ویتامین مهم و حیاتی است اما بسیاری از ما این ویتامین را به حد کافی دریافت نمی‌کنیم. بدن ما زمانی ویتامین D دریافت می‌کند که نور خورشید به میزان کافی به ما بتابد. اما برای افرادی که غالبا در منزل هستند یا در مناطقی ساکنند که نور خورشید به میزان کافی وجود ندارد، دریافت میزان کافی نور خورشید و در نتیجه ویتامین D امکان‌پذیر نیست.

کاهش فشار خون

در گذشته برخی افراد بر این عقیده بودند که کلسیم، عامل ایجاد فشار خون بالاست. اما محققان اسپانیایی دریافتند که کلسیم موجود در لبنیات کم چرب با خطر ابتلا به فشار خون پایین مرتبط است. بنابراین محققان پیشنهاد می‌کنند که بهتر است در مورد پروتئین موجود در لبنیات کم چرب اقداماتی انجام شود، چرا که عملکرد این نوع پروتئین‌ها در بدن، مشابه عملکرد داروهای کاهش دهنده فشار خون است. 2

کاهش خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع 2

لبنیات پرچرب فوایدی برای بهبود سوخت و ساز بدن یا همان متابولیسم بدن شما دارد.

با وجود کالری زیاد، مصرف لبنیات پرچرب می‌تواند تا حدود زیادی باعث کم شدن خطر چاقی در افراد بشود.

با بررسی انجام شده بر روی تعداد 16 مطالعه و تحقیق که در همین زمینه انجام شده است، بیشتر آن‌ها وجود ارتباطی بین مصرف لبنیات پر چرب را در کم‌تر شدن احتمال مبتلا شدن افراد به چاقی نشان می‌دهند ولی هیچ کدام از آن‌ها نشانی از اینکه مصرف لبنیات کم چربی موجب کم شدن چاقی در افراد می‌شود را نشان نداده‌اند.

همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد چربی لبنیات می‌تواند خطر مبتلا شدن افراد را به دیابت تا حدودی کم‌تر کند.

در یک مطالعه تجربی، افرادی که بیشتر لبنیات پر چرب مصرف کرده‌اند، دارای چربی شکمی کم‌تر، التهاب‌های مضر کم‌تر، تری گلیسیرید کمتر هستند و همچنین حساسیت به انسولین در آن‌ها بهبود پیدا می‌کند و خطر مبتلا شدن این افراد به دیابت نوع دو را در حدود 62٪ کمتر شده است. چندین مطالعه و تحقیق دیگر انجام شده در این زمینه نشان داده‌اند که مصرف لبنیات پر چربی می‌تواند تا حدودی باعث کم‌تر شدن خطر مبتلا شدن به دیابت در افراد بشود، اگرچه تعدادی از مطالعه‌ها هیچ نشانه‌ای این مورد پیدا نکردند.

تأثیر بیماری قلبی

این نوع تفکر در بین افراد جوامع امروزی بسیار متداول و رایج است که تصور می‌شود مصرف لبنیات باید خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی را تا حدودی افزایش دهد زیرا دارای مقدار زیادی چربی اشباع است.

با این حال، دانشمندان دربارهٔ نقش چربی‌های موجود در لبنیات را در ایجاد بیماری‌های قلبی تا حدود زیادی تردید دارند.

حتی بسیاری از این محققان و دانشمندان ادعا می‌کنند که (حداقل در بیشتر افراد) مصرف چربی اشباع نمی‌تواند باعث بوجود آمدن بیماری‌های قلبی در افراد بشود. اثرات لبنیات بر روی خطر مبتلا شدن یا بدتر شدن بیماری‌های قلبی هم می‌تواند احتمالاً بسته به نوع پرورش و تغذیه گاوها در بین کشورها مختلف تا حدودی متفاوت باشد.

نتایج به دست آمده از یک مطالعه بزرگ که در همین زمینه در ایالات متحده انجام شده است نشان داد که مصرف چربی موجود در لبنیات می‌تواند تا حدودی باعث افزایش خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی در افراد شود.

با این حال، بسیاری از مطالعه‌ها و تحقیق‌های دیگری که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهند که لبنیات پرچرب، هم در بیماری قلبی و هم در سکته مغزی تأثیرات مثبتی در سلامت افراد داشته است.

در یک بررسی که بر روی 10 مطالعه انجام شده در همین زمینه انجام گرفته است (که بیشتر آن‌ها از لبنیات پرچرب استفاده می‌کردند) نشان داده شد که مصرف شیر می‌تواند تا حدودی باعث کم شدن خطر سکته مغزی و بیماری‌های قلبی در افراد بشود. اگرچه خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی هم تا حدودی کاهش پیدا کرده بود اما تعداد این موارد بسیار کم بود.

در کشورهایی که گاوها بیشتر در مراتع و چمن زارهای طبیعی پرورش داده می‌شوند، مصرف لبنیات پرچرب می‌تواند تا حدودی باعث کم‌تر شدن خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و همچنین سکته مغزی در افراد شود.

به عنوان مثال، نتایجی که از یک مطالعه که در استرالیا در همین زمینه انجام شد نشان داد که: افرادی که بیشتر لبنیات پر چرب مصرف کرده‌اند، تا حدود 70 درصد خطر مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی در این افراد کم‌تر شد.

این قضیه به احتمال زیاد به مقدار بالای ویتامین K2 موجود در محصولات لبنی است که از حیواناتی که در محیط‌های طبیعی و چمنزارها پرورش داده می‌شود، به دست می‌آید، اگرچه لبنیات می‌توانند عوامل خطرناک دیگری مربوط به بیماری‌های قلبی مانند فشار خون و التهاب‌های مضر را تا حدودی بهبود بدهند. بدون در نظر گرفتن هر گونه حدس و گمان، هیچ مدرک و مستندی وجود ندارد که نشان دهد آیا مصرف کردن لبنیات می‌تواند به سلامت قلب کمک کند یا برای آن مضر است.

در حالی که جامعه علمی به نظر خود تقسیم شده است، دستورالعمل‌های بهداشت عمومی به مردم توصیه می‌کند مقدار مصرف چربی اشباع – از جمله لبنیات پرچرب را به تا حد ممکن کم کنند.3

پی نوشت:
1.www.khabarfoori.com
2.www.salamsalamat.com
3.www.blog.okala.com