انواع ارزن

ارزن ها دارای انواع مختلفی هستند که در ۶ جنس مختلف از خانواده غلات قرار گرفته اند:
 

۱- ارزن معمولی یا پروسو

با نام علمی P.miliaceum  در این جنس قرار می گیرند عمدتا در مناطق نیمه گرمسیری، استیپی گرم، نواحی معتدل آسیا و اروپا کشت می شوند (حدود ۱۵ درصد سطح زیر کشت دنیا).
 

۲- ارزن دم روباهی یا گاورس

با نام علمی S.italica عمدتا در چین به عنوان یک محصول رایج کشت می شوند. این گونه بیشتر در چین و ژاپن و کشورهای آسیایی کشت می شوند (حدود ۲۴ درصد سطح زیر کشت دنیا).
 

۳- ارزن آفریقایی یا مرواریدی

با نام علمی P.glaucum در مناطق گرمسیر آفریقا و آسیا کست می شوند (۵۰درصد سطح زیر کشت دنیا).
 

۴- ارزن انگشتی

که گونه زراعی آن E.coracanum است و در هندوستان به کشت و کار آن مبادرت می شود (۱۱ درصد سطح زیر کشت دنیا).
 

۵- غلف خرچنگ

که گونه زراعی آن E.enilis است و در شرق آفریقا کشت می شود.
 

۶- سوروف

که در سطح محدودی کشت می شود و گونه زراعی آن  E.framentacea می باشد.

لازم به ذکر است که ۶ گونه ارزنهای ذکر شده همگی گونه های زراعی این جنس می باشند. ارزنهای کشت و کار شده در ایران ارزنهای معمولی و گاورس می باشد بدین صورت که گاورس در کاشان و ارزن پروسو در مازندران کشت شده و هر دو به عنوان توده های بومی در این منطقه مطرحند.

علت اصلی پتانسیل عملکرد کم ارزنها فصل رشد کوتاه آنهاست که باعث شده در سطح جهانی سورگوم ها جایگزین ارزنها شوند.

جنس پانیکوم دارای گونه های زیادی است که مهم ترین آنها عبارتند از :

۱- ارزن پروسو ( پانیکوم میلیاسئوم )

2- ارزن کوچک خوشه یا ارزن دارای خوشه کوچک ( پانیکوم میلیاره )

3- ارزن گل قهوه ای ( پانیکوم راموسوم ). 1
 

ارزش غذایی ارزن

مواد مغذی ارزن شامل 15 درصد پروتئین، مقادیر بالای فیبر، ویتامین‌های B کمپلکس (نیاسین، فولاسین و ریبوفلاوین)، مواد معدنی آهن، منیزیم، فسفر، منگنز، پتاسیم، کلسیم و روی، آمینواسیدهای ضروری متیونین، لسیتین و ویتامین A و غنی از فیتوکمیکال‌هایی مثل اسید فیتیک می‌باشد.
 
ارزن حداقل آلرژی‌زایی و بیشترین هضم را دارا است. ارزن یک ماده بدون گلوتن است که می‌توان آن را برای بیماران سلیاکی مورد استفاده قرار داد.
 
همچنین ارزن به عنوان یک منبع پرانرژی و حاوی مواد مغذی بالا برای ورزشکاران و بچه‌ها محسوب می‌شود و در صورت ترکیب با حبوبات منبع عالی پروتئین می‌باشد که مخصوصاً برای افراد دارای رژیم گیاه‌خواری ایده‌آل است.
 
در طب سنتی بیان شده که ارزن از نظر طبیعت، حرارتی خنک‌کننده دارد و دارای ویژگی‌های ضد افسردگی و بی‌خوابی، آرامش‌بخشی، ضد قارچ، دافع بلغم، چربی خون و اخلاط سینه می‌باشد، قابض بوده و آرد آن درمان کننده اسهال صفراوی است و همچنین موجب تنظیم حرارت بدن می‌گردد.
 
سوپ ارزن در استفراغ و سوءهاضمه مفید است و همچنین استفاده منظم از سوپ آن برای ویار و تهوع بامدادی می‌تواند موثر باشد. 2

خاصیت دانه ارزن

با توجه ارزش غذایی شگفت انگیز ارزن در ادامه به برخی از مزایای ارزن برای بدن میپردازیم تا بیشتر با این دانه مغذی آشنا شوید:
 

1- ارزن سلامت قلب شما را افزایش می‌دهد

اگر می‌خواهید از قلبتان محافظت کنید، ارزن یکی از بهترین دانه‌های ممکن است که می‌توانید به رژیم غذایی‌تان اضافه‌اش کنید.ارزن، یک منبع غنی از منیزیم است که یک ماده معدنی مهم برای کاهش فشار خون و خطر حملات قلبی است، مخصوصا در مورد آترو اسکلروز.

همچنین ارزن یک منبع عالی از پتاسیم هم هست که بعنوان یک گشاد کننده‌ی عروق عمل می‌کند و فشار خون را بیشتر، پایین نگه می‌دارد. کاهش فشار خون و بهینه‌سازی گردش خون شما، یکی از بهترین راه‌ها برای حفاظت از سلامت قلبی و عروقی‌تان است.

علاوه بر این، لیگنان‌های گیاهی موجود در ارزن می‌توانند در دستگاه گوارش شما، توسط «میکرو فلورا» به لیگنان‌های حیوانی تبدیل شوند. ثابت شده که لیگنان‌های حیوانی در برابر برخی از بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماری قلبی از ما محافظت می‌کنند.
 

2- کنترل سطح کلسترول با خوردن ارزن

سطح کلسترول با سلامت قلب در ارتباط است و میزان بالای فیبر موجود در ارزن، برای کاهش کلسترول مفید است. در واقع فیبر رژیم غذایی، خطر کلسترول بد (LDL) را از بین می‌برد و باعث افزایش کلسترول خوب (HDL) می‌شود.
 

3- ارزن برای حفاظت در برابر دیابت

میلیون‌ها نفر از مردم در سراسر جهان، به دیابت مبتلا هستند. ارزن در بسیاری از کشورهای در حال توسعه (که دیابت در آنجا کمتر وجود دارد)، یک جزء اصلی مفید از مواد غذایی است. شاید یکی از اثرات ارزن این باشد که شانس دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد (بخاطر میزان زیاد منیزیم موجود در غلات).

منیزیم، یکی از مهمترین مواد معدنی برای افزایش کارایی گیرنده‌های انسولین و گلوکز در بدن است. در نتیجه از دیابت جلوگیری می‌کند.

در جمعیتی که به دو گروه تقسیم شدند و گروهی رژیم غذایی همراه با منیزیم داشته‌اند و گروه دیگر رژیم بدون منیزیم، کاهش ۳۰درصدی دیابت مشاهده شده است.
 

4- خواص ارزن در بهبود سلامت دستگاه گوارش

ارزن ماده‌ای غذایی است که بیشترین مقدار فیبر را دارد، پس می‌تواند به عملیات دستگاه گوارش شما کمک کند و مشکلاتی مانند یبوست، گاز بیش ازحد، نفخ و دل درد را رفع کند.

با تنظیم فرایند گوارشی‌تان، می‌توانید از مواد مغذی بهتر استفاده کنید و خطرات جدی‌تر دستگاه گوارش مانند زخم معده یا سرطان روده‌ی بزرگ را کاهش دهید.

هضم منظم و دفع مواد زائد، عملکرد کلیه، کبد، و سلامت سیستم ایمنی شما را بهبود می‌بخشد. زیرا آن سیستم‌ها با فعالیت‌های متابولیکی بدن، ارتباط نزدیکی دارند.
 

5- فواید ارزن در کنترل سرطان

تحقیقات اخیر نشان داده است که فیبر یکی از بهترین و ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از شروع سرطان سینه در خانم‌ها است.

در واقع، زنان می‌توانند با خوردن بیشتر از ۳۰گرم فیبر در روز، شانس ابتلا به سرطان سینه را تا ۵۰درصد کاهش دهند.

با توجه به اینکه سرطان سینه، یکی از شایع‌ترین و کشنده‌ترین انواع سرطان‌ها است، همه‌ی خانم‌ها باید به این توصیه عمل کنند. 3

6- سم زدایی از بدن با مصرف ارزن

آنتی اکسیدان‌ های بسیاری در ارزن وجود دارند که علاوه بر تأثیر مفیدشان در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد (که می‌توانند باعث سرطان شوند) می‌توانند سموم دیگر را نیز از بدن دفع کنند، مانند سمومی که در کلیه و کبد شما هستند.

کورستین، کورکومین و اسید الاژیک و دیگر ترکیبات مفید می‌توانند از طریق افزایش دفع مناسب و بی اثر کردن فعالیت آنزیمی در آن اندام‌ها، بدن شما را از هرگونه عوامل خارجی و سموم پاکسازی کنند.
 

7- خواص ارزن برای دستگاه تنفسی

تحقیقات، به روشنی نشان داده‌اند که ارزن می‌تواند بطور قابل توجهی کیفیت زندگی افرادی که از کودکی مبتلا به آسم بوده‌اند را بهبود ببخشد و همچنین در وهله‌ی اول می‌تواند، از گسترش آن جلوگیری کند.

اگرچه برخی از شواهد بحث برانگیز است اما نشان می‌دهد که میزان خس خس سینه و حملات آسم در کودکانی که مقدار زیادی غلات مانند ارزن مصرف می‌کردند، بطور قابل توجهی کمتر شده است (بیش از ۱۵ درصد).

همچنین گندم دارای یک ماده‌ی حساسیت زای متداول است که با آسم و خس خس در ارتباط است ولی ارزن چنین ترکیباتی ندارد و چنین تأثیر بدی نمی‌گذارد.
 

هشدار در مورد ارزن

با توجه به استرس‌های امروزی در بدن ما (بویژه در سیستم غددی) برای اینکه هضم، بدرستی انجام شود به فعالیت بیشتری نیاز است و فرایند هضم ارزن هم ممکن است سنگین باشد. بنابراین، قبل از اینکه رژیم غذایی‌تان را به رژیم غذایی سرشار از ارزن تغییر دهید، درباره‌ی سلامت تیروئید و سایر غددتان با پزشک خود مشورت کنید. 4

پی نوشت:
1.www.tebsonaty.ir
2.www.beytoote.com
3.www.majalesalamat.com
4.www.mashreghnews.ir