کاربردهای قرص ضد بارداری

با افزایش آگاهی مردم، بارداری‌های ناخواسته به ندرت رخ می‌دهد و اغلب افراد از روش‌های مختلف پیشگیری برای این منظور استفاده می‌کنند. یکی از این روش‌ها که البته بسیار ارزان، راحت و در دسترس است؛ استفاده از قرص ضد بارداری است.

این قرص‌ها به طور موثری از بارداری جلوگیری می‌کنند. طبق آماری که انجمن متخصصان بهداشت باروری اعلام کرده‌اند؛ از هر هزار زنی که از این قرص‌ها به منظور پیشگیری استفاده می‌کنند فقط یک نفر ممکن است به بارداری ناخواسته مبتلا شود.

قرص‌های جلوگیری از بارداری از طریق ایجاد تغییرات هورمونی اهداف خود را به پیش می‌برند. این قرص‌ها حاوی استروژن یا پروژسترون ساختگی (پروژستین) هستند و یا به صورت قرص‌های ترکیبی که حاوی هر دو نوع هورمون هستند به مصرف می‌رسند. قرص‌های ترکیبی باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند و حتما قبل از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کرد.

قرص‌های ضد بارداری علاوه ‌بر جلوگیری از بارداری برای منظورهای دیگر هم استفاده می‌شود. از جمله:

تنظیم قاعدگی‌های نامنظم
کاهش علامت‌های سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
درمان آکنه و هیرسوتیسم (رشد مو در نواحی غیر نرمال و مردانه) و آلوپسی (ریزش مو)
درمان کیست‌های تخمدان، حاملگی‌های خارج رحمی، بیماری التهابی لگن (PID) و آندومتریوز
درمان دیسمنوره (قاعدگی‌های دردناک) و منوراژیا (پریودهای سنگین و دفع حجم زیادی خون)

لازم به ذکر است که قرص‌های پیشگیری از بارداری از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند.

قرص‌های ضد بارداری چگونه عمل می‌کنند؟

قرص‌های ترکیبی به دو روش عمل می­‌کنند:

مانع تخمک­‌گذاری بدن می­‌شوند. به این معنی که تخم­دان در هر ماه تخمک آزاد نمی­‌کند.

ماد‌ه‌­­ مخاطی دهانه­­ رحم را سفت‌­تر می‌کند. به طور طبیعی این ماده در اطراف دهانه­ رحم جریان دارد و به ورود اسپرم داخل رحم کمک می‌­کند؛ در نتیجه رحم می­‌تواند تخمک را بارور کند. اما در نتیجه مصرف داروهای ضد بارداری این ماده­‌ مخاطی محکم شده، مانع رسیدن اسپرم به رحم می‌­شود.

قرص‌های پروژسترون به روش‌­های مختلفی کار می­‌کنند. به طور عمده ماده‌­ مخاطی دهانه‌­ رحم را سفت می­‌کنند یا سبب کاهش ضخامت لایه­‌ی مخاطی سطحی رحم می‌شوند. اگر این لایه نازک­تر باشد، کاشته شدن تخمک سخت‌­تر و مانع از بارداری می­‌شود.1

انواع مختلف قرص ضد بارداری 

در کل ۲ نوع از قرص های ضد بارداری وجود دارد که یکی قرص های ترکیبی استروژن و پروژسترون است و دیگری قرص هایی که فقط دارای پروژسترون می باشد. قرص ضد بارداری که ترکیبی از استروژن و پروژستین است، با مهار کردن هورمون های لوتئینی و فولیکول باعث جلوگیری از بارداری می شود. این قرص ها دارای انواع مختلفی هستند که شامل قرص های تک فازی ، دوفازی و سه فازی است.

قرص ضد بارداری تک فازی

این نوع از قرص های ضد بارداری به میزان یکسان، استروژن و پروژسترون را به طور روزانه تامین می کنند.

قرص ضد بارداری دو فازی

در یک چرخه ۲۱ روزه مقدار مساوی از استروژن را تامین می کند. در نیمه اول نسبت پروژسترون به استروژن کمتر است و در این صورت در طول چرخه قاعدگی پوشش رحم یا همان اندومتریوز ضخیم تر می شود. در نیمه دوم نسبت پروژسترون به استروژن بیشتر است و در این صورت پوشش رحم به طور نرمال تخلیه می شود.

قرص ضد بارداری سه فازی 

این نوع از قرص های ضد بارداری دارای استروژن با غلظت ثابت یا تغییر دهنده و پروژسترون هستند.

انواع قرص ضد بارداری موجود در ایران

داروهای موجود درایران که در این ۳ دسته از قرص های ضد بارداری قرار می گیرند:

دروسبلا، دروسبلین، دزولست، لویتود و سیبل از دسته اول قرص های ضد بارداری ترکیبی از استروژن و پروژسترون
آزورل از دسته دوم قرص های شیردهی
تنسی از دسته سوم قرص های اورژانسی2

فواید قرص های ضدبارداری

مهار تخمک گذاری:دو نوع هورمون در این قرص ها وجود دارند به نام های استروژن و پروژسترون. این هورمون ها مانع رشد تخمک در هر ماه می شوند.

پوشش داخلی رحم را طوری تغییر می دهد که حتی اگر تخمکی ازاد شود، نتواند در رحم به رشد خود ادامه دهد.

ترشحات مخاطی دهانه رحم را غلیظ تر کرده و وارد شدن اسپرم به آنرا مشکل تر می کنند.

کاهش خطر سرطان تخم دان و رحم

کاهش علایم سندرم قبل از قاعدگی

کاهش خطر ابتلا به ام اس 

جلوگیری از ریزش مو 

درمان کننده زنان مبتلا به پراشتهایی عصبی( بولیمیا)

مراقبت دربرابر بیماری های عفونی و التهابی لگن خاصره و بیماری های خوش خیم پستان

مراقبت در مقابل کم خونی فقر آهن به دلیل کم شدن حجم خون قاعدگی 

کاهش میزان بارداری های بیرون از رحم

منظم تر شدن قاعدگی و کاهش دردهای این دوران

کمک به درمان جوش های صورت

بهتر شدن بیماری روماتیسم مفصلی

در صورت فراموش کردن استفاده قرص ضد بارداری

این قرص ها در هنگامی که در زمان خاص استفاده می کنید، بهتر کار می کنند، ولی تقریباً همه استفاده یک قرص را فراموش می کنند.
 
دانستن آنچه که باید در حین فراموشی استفاده از قرص ها چه کاری بکنید، بسیار مهم است. برای استفاده از این ابزار، احتیاج به دانستن نام قرص معلوم خود را دارید.
 
شما میتوانید نام قرص را روی بسته قرص و یا با تماس با پزشک خویش و یا نشان دادن آن به داروخانه ای که از آن خریدید، پیدا کنید.
 
چنانچه نتوانستید نام قرص خود را پیدا کنید، در زمان ارتباط جنسی واژنی، حتماً از کاندوم استفاده کنید تا هنگامی که بتوانید با پرستار یا پزشک خویش صحبت کنید.
 
درصورتی که در طی 5 روز گذشته، قرصتان را فراموش نموده اید ، ارتباط جنسی داشته اید، حتماً از قرص اورژانسی استفاده کنید.

استفاده قرص های ضد حاملگی برای چه کسانی پرخطر است؟

خانم های حامله

خانم هایی که چاقی مفرط دارند

خانم هایی که سیگار استفاده می کنند و بیش از ۳۵ سال سن دارند

خانم هایی که مبتلا به ترومبوز، سکته مغزی یا مشکل قلبی بوده اند و یا پیش از 45 سالگی لخته خونی داشته اند

خانم هایی که استفاده کننده های داروهای خاص هستند

زنانی که دارای میگرن شدید هستند

خانم هایی که بیماری خاصی مثل سرطان پستان ، دیابت، بیماری های کبدی و … دارند.3

عوارض قرص ضد بارداری

لکه‌بینی بین دو قاعدگی، حساس شدن سینه‌ها و دردناک شدن آن‌ها، ایجاد شدن لکه‌های قهوه‌ای بر روی پوست، تهوع، استفراغ، گرگرفتگی، افزایش وزن، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی، ترشحات واژن، احساس نفخ و باد شکم، تغییرات خلقی و افسردگی از جمله عوارض شایع قرص‌های جلوگیری از بارداری است.

لکه‌بینی بین قاعدگی‌ها اتفاق نسبتا رایجی است که معمولا در سه ماه اول مصرف قرص‌ها رخ می‌دهد ولی با ادامه مصرف قرص‌ها این عارضه از بین می‌رود. سازگار شدن دیواره رحم با سطوح متفاوت هورمون‌ها می‌تواند از دلایل قطع این عارضه باشد.

تهوع و استفراغ نیز از دیگر عوارض قرص‌های ضدبارداری هستند که معمولا در ماه‌های اول استفاده دیده می‌شود و پس از دو یا سه ماه استفاده مداوم، دیگر چنین عوارضی نخواهیم دید. اگر قرص را همراه با غذا یا درست قبل از خواب بخورید ممکن است دچار حالت تهوع و استفراغ نشوید.

برخی از افراد با مصرف قرص‌های ضد بارداری از حساس و دردناک شدن سینه‌هایشان شکایت می‌کنند. این موضوع نیز اغلب بعد از چند ماه استفاده برطرف می‌شود.

اما برخی منابع ذکر می‌کنند که مصرف قرص‌های ضد بارداری به دلیل تاثیراتی که بر سیستم هورمونی فرد دارد باعث بروز انواع بیماری‌های پستان می‌شود. در راس این بیماری‌‌ها سرطان‌های پستان قرار دارند. البته این موضوع هنوز به صورت قطعی اثبات نشده است؛ بنابراین خانم‌هایی که قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند باید معاینات پستان را جدی گرفته و در صورت مشاهده هر گونه توده در بافت سینه‌ی خود خیلی سریع با پزشک مشورت کنند.

اغلب قرص‌های هورمونی به دلیل تاثیرات فراوانی که بر سیستم عصبی می‌گذارند ممکن است موجب سردرد و حتی سردرد‌های میگرنی شوند. قرص‌های ضد بارداری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و گاهی مخصوصا در ماه‌های اول استفاده‌، ممکن است فرد دچار سردرد شود که در صورت شدید شدن بهتر است به پزشک مراجعه کند.1

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.atipharmed.com
3.www.beytoote.com