در ایام بحران کرونا بیشترین بار مسئولیت درمانی نظام سلامت کشور بر دوش پرستاران بوده است و در این بین کادر پرستاری فشار مضاعفی را متحمل شده اند. جایگاه واقعی پرستاران آنچنان که شایسته آن هاست به ویژه در بحث وضعیت استخدامی دیده نشده است؛ هرچند وضعیت کادر پرستاری پیش از شیوع کرونا هم چندان جالب نبود و با شیوع این ویروس، وضعیت بدتر شد، شیفت های کاری هر روز بیشتر از قبل شدند و معوقات حداقلی، کفاف هزینه زندگی روزانه آنان را هم با این وضعیت اقتصادی نمی دهد.
 

 
 

از همین رو خبرنگار راسخون برای بررسی مشکلات و چالش هایی که کادر پرستاری با آن روبرو است با دکتر محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستاری کشور گفت وگویی انجام داده  است.
 

راسخون: چه تعداد نیروی پرستاری در کشور در حال فعالیت هستند؟

در وزارت بهداشت کشور حدود ۱۱۸ هزار نفر کادر پرستاری که شامل نیروهای بهیار، اتاق عمل، هوش بری، نیروهای فوریت های پزشکی و پرستاران است و مشغول فعالیت هستند و کل کادر پرستاری کشور که شامل نیروهای مسلح، تأمین اجتماعی و نیروهای خصوصی می شوند حدود ۱۸۰ هزار نفر است و از این تعداد حدود ۸۰ درصد نیروها زن و حدود ۲۰ درصد پرستاران مرد هستند. از مردم می خواهیم با رعایت پروتکل های بهداشتی به کادر درمان کمک کنند، وا قعیت این است که پرستاران خسته اند و توان کافی ندارند و اینکه مسئولان مدام می گویند کادر درمان خسته شده اند این درست است مردم باید دستورات و پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند.
 

حمایت مسئولین از پرستاران در حد شعار و تبلیغ است

راسخون: مهمترین مطالبات و چالش های جامعه پرستاری چیست؟

مجموعه پرستاری در واقع بیشترین بار نظام سلامت کشور را بر دوش دارند چون بیشترین خدمات بهداشتی و درمانی را به مردم ارائه می دهند. در بحث کرونا این حقیقت برای مردم بیشتر عیان شد چرا که در  صف اول مبارزه با کرونا پرستاران بودند. پرستاران علیرغم فشارهای بی امان کاری و مشکلات زیاد، تمام تلاش خود را انجام دادند تا به مردم بهترین خدمات را ارائه بدهند. ما از مردم قدردانی می کنیم چرا که مردم انصافا در این ایام به شکل های مختلفی از پرستاران حمایت و قدردانی کردند؛ اما در این بین مسئولین برای پرستاران چه کار کرده اند؟ متاسفانه باید بگوئیم هیچ، فقط در حد شعار و تبلیغ است.
 
مهم ترین مشکل جامعه پرستاری این است که قوانینی که در حوزه پرستاری تصویب شده اجرایی نشده است و یا برخی قوانین ابلاغ نشده است؛ مانند قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری که در حال حاضر 14سال از تصویب آن می گذرد و باتوجه به اینکه قانون مجلس است و حتی در برنامه ششم توسعه قرار دارد هنوز اجرایی نشده است
 

 

بی بهره بودن پرستاران از قوانین مشاغل سخت

یک سری قوانین هم از قبل تصویب و ابلاغ شده مانند قانون ارتقا بهره بری که عملا بی اثر شده است و یا قانون مشاغل سخت وزیان آور که حرفه پرستاری در این گروه قرار دارد و امروز مبارزه با کرونا سند این مسئله است، اما پرستاران از مزایای این قانون نمی توانند استفاده کنند. این قانون می گوید وقتی پرستاری 20سال در بخش دولتی فعالیت کرده است او مشمول 5 سال بخشودگی می شود؛ اما با توجه به اینکه این قانون تصویب شده، ولی مسئولین بیمارستان ها و دانشگاه ها و در نهایت هم وزارت بهداشت زیر بار آن نمی رود. این عمده مطالبات جامعه پرستاری کل کشور است.
 

کمبود کادر پرستاری

 راسخون: جامعه پرستاری چه مشکلاتی در مسیر ارائه خدمات به مردم و رسیدگی به سلامت مردم دارد؟

پرستاران در زمینه ارائه خدمات بهتر و بیشتر به بیماران مشکلات بسیاری دارند که یکی از مهم ترین آن ها کمبود کادر پرستاری است. علت این موضوع هم عدم جذب و استخدام پرستار در 5 الی 6 سال گذشته است. شاخص پرستار به تخت و پرستار به جمعیت بسیار افت کرده است .
 

جمعیت پرستاری باید حداقل دو برابر شود

راسخون: آقای دکتر آیا تعداد نیروهای پرستاری کشور با استاندارد جهانی مطابقت دارد؟در این خصوص توضیح بفرمائید.

کشور ما یک دوم حداقل استانداردهای جهانی پرستار دارد. اگر مردم ما بخواهند حداقل استانداردهای مراقبت های پرستاری را دریافت کنند باید جمعیت پرستاری دو برابر شود تا به کف استانداردهای جهانی برسیم، در کشورهای دیگر زیرساخت پرستاری کاملاً متفاوت است؛ برای مثال در اروپا به ازای هر هزار نفر جمعیت ده پرستار وجود دارد یا در کشورهای گرجستان و ارمنستان به ازای همین جمعیت چهار تا پنج پرستار، اما اگر مردم ما بخواهند حداقل و کمترین مراقبت های پرستاری را دریافت کنند استاندارد حداقل سه پرستار به ازای هر هزار نفر را باید داشته باشیم که تا قبل از بحران کرونا تنها یک و نیم پرستار ارائه خدمات می کردند و قطعاً در حال حاضر این عدد کمتر از یک و نیم پرستار به ازای هر هزار نفر رسیده است.
 

 

دودکمبود نیروی پرستار در چشم مردم

در سال گذشته به طور بی سابقه ای یازده هزار تخت بیمارستانی اضافه شده که هر تخت دو و نیم کادر پرستاری لازم دارد، اما در واقع تعداد نیروهای پرستاری ما نه تنها با استاندارد جهانی مطابقت ندارد بلکه حتی از استاندارهای کشوری نیز فاصله دارد و این استاندارد نبودن فشار مضاعفی را بر نیروهای در حال خدمت وارد می کند، از نظر سازمان بهداشت جهانی تعداد نیرو با میزان مرگ و میر بیماران ارتباط مستقیم دارد و اگر تعداد نیرو از میزان استاندارد فاصله داشته باشد میزان مرگ و میر بیماران بیشتر خواهد بود و مردم نیز از این نظر آسیب بیشتری می بینند؛ همچنین خطای نیروهای پرستاری و کاهش کیفیت ارائه خدمات به بیماران به دلیل کمبود شدید پرستار بیشتر می شود و آمار مرگ و میر بیماران افزایش می یابد و قطعاً دود این کمبود کادر درمان در چشم مردم می رود.
 

کمبود پرستار یک مطالبه مردمی است

کمبود کادر پرستاری یک مطالبه مردمی است و این مشکل سد راهی در مقابل راه پرستاران است؛ چرا که پرستاران وظیفه خود را انجام می دهند و تلاش می کنم ولی با تمام تلاش هایی که پرستاران دارند اما بازهم مردم خدمات مناسب و کیفیت داری دریافت نمی کنند.
 

معوقات جامعه پرستاری از مشکلات مهم

راسخون: به سوال قبل که مشکلات پرستاران بود برگردیم. مشکل اول کمبود کادر پرستاری ذکر کردید به مشکلات بعدی اشاره بفرمائید.

مشکل بعدی بحث معوقات جامعه پرستاری است و به عبارتی تبعیضاتی است که در بین گروه های پزشکی وجود دارد؛ در بیمارستان وقتی مریضی مراجعه می کند همه کادر درمان در قالب تیم  بایدکار کنند تا این بیمار بهبود یابد؛ ما می بینیم علیرغم اینکه منابع هنگفتی وارد وزارت بهداشت می شود متاسفانه رقم های بسیار ناچیزی به پرستاری اختصاص داده می شود.
 

بودجه به نام پرستاران به کام دیگران

در هفته های اخیر آقای نوبخت اعلام کردند که چند هزار میلیارد تومان به بهداشت و درمان اختصاص یافته است، البته در همه جا گفته می شود که این مقدار پول به جامعه پرستار رسیده است در حالی که این مسئله در حد حرف است و درعمل شاید 5 الی 6 درصد از این مبلغ به جامعه پرستاری برسد و مابقی مشخص نیست که در کجا هزینه می شود. این مبالغ به نام پرستاران ولی به کام دیگران است در نهایت هم در جامعه پرستاری هیچ اتفاقی رخ نمی دهد و هیچ مشکلی حل نمی شود.
 

 

سیستم پزشک سالاری در وزارت بهداشت

راسخون: در اینجا این سوال پیش می آید چرا این اتفاقات رخ داده و این منابع مالی به پرستاران نرسیده است؟

بیشتر بحث تعارض منافع است. متاسفانه در وزارت بهداشت گروهی که تصمیم گیر، تصمیم ساز، سیاست گذار و ناظر وجود دارد گروه خاصی از آقایان پزشکان هستند. سیستم پزشک سالاری است. بحث تعارض منافع  اجازه نمی دهد که بقیه گروه ها بتوانند منتفع شوند. این انحصار طلبی و تعارض منافع مشکل اصلی است. تعارض منافع شدید است و این گروه هم سیری ناپذیر هستند و انتظارشان این است که بقیه کار کنند تا جیب آقایان پرشود. پرستاری در شرایط بسیار سخت و بسیار بحرانی و تحت فشار بسیار زیاد قرار داردو در حال فعالیت است.
 
ما از مردم تشکر می کنیم چرا که به شکل های مختلف از جایگاه پرستاری و خود پرستار قدردانی کرده و می کنند و نمی توانند هزینه ای برای پرستار پرداخت کنند اما از آنچه که دارند هزینه کرده اند ولی مسئولین هیچ قدمی در این مسیر برنداشته اند. امروز که روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرده برای قدردانی از پرستاران قطارها سوت بزنند ، ماشین ها بوق بزنند و… ؛ این مسائل در حد و شان پرستار نیست. باید گفت که با این حرکتی که معاون روابط عمومی انجام داد مُخ پرستاری سوت کشید. عدم توجه به جامعه پرستاری کشور باعث شده است که نهایتا دود آن در چشم مردم برود و مردم از خدمات مناسب پرستاری استفاده نکنند.
 

راسخون: آیا مسئولین وزارت بهداشت در مقابل این شغل پرخطر و پر ریسک که کادر درمان و پرستاران را دچار فرسودگی می کند راهکاری تدبیر است؟

امروز مشکل جامعه پرستاری کشور در وزارت بهداشت است . دستور 6 رئیس جمهور برای اجرای قانون تعرفه گذاری پرستاری وجود دارد، این قانون در کمیته هیئت دولت و مجلس تصویب شده است اما اجرایی نمی شود. دقیقا مشکل جامعه پرستاری سیستم پزشک سالار حاکم بر وزارت بهداشت است. چون وقتی منابع می خواهد تخصیص یابد این افراد تمام مناسب را در اختیار دارند. دولت و مجلس بر اجرای قوانین اعتقاد دارند ولی در زمان اجرا این آقایان مخالفت می کنند. مشکل ما در دل وزارت بهداشت است. مشکل ما در حیاط خلوت های وزارت بهداشت است. کسانی که تصمیم می گیرند متاسفانه نسبت به پرستاری یک نگاه برده داری دارند.  همه کادر درمان باید کار کنند نه تنها فقط گروه پرستاری بار درمان را بر دوش داشته باشد. اولویت در وزارت بهداشت به جای درمان بیمار مراقبت از مردم و تامین سلامتی، کسب درآمد و پول برای عده ای خاص شده است.
 

 

عدم حل موانع استخدام پرستار جدید

راسخون: در سال های اخیر تخت های بسیاری بر تخت های بیمارستانی اضافه شده است آیا این افزایش تخت با افزایش نیرو تناسب داشته است؟

طبق آمارهای دولت طی هفت سال گذشته چهل هزار تخت بیمارستانی اضافه شده است که نیازمند جذب ۱۰۰ هزار نیروی پرستار جدید هستیم، در حالی که ما در سال ۹۷ و ۹۸ با وجود اخذ مجوز در زمان وزارت دکتر قاضی زاده هاشمی برای استخدام ۱۰ هزار پرستار در سال هیچ استخدامی صورت نگرفت و در سال ۹۹ و هیاهوی استخدام پرستار در بحران کرونا تنها حدود سه هزار و ۸۰۰ پرستار از ۳۰ هزار نفری که باید در این سال ها استخدام می شدند به کار گرفته شدند.
 
تشکل ها و نهادها هم به دلیل نداشتن اختیارات اجرایی نمی توانند کاری کنند. اما وزارت بهداشت، دولت و سیستم های اجرایی باید موانع خدمتی و کمبود کادر پرستاری که مشکلی برای جامعه پرستاری به حساب می آید را رفع کنند و عملاً استخدام ها که به میزان کافی نبوده است را حل کنند.
 

100نفر از پرستاران جز مدافعان سلامت هستند

راسخون: چه تعداد از پرستاران کشور در بحران کرونا شهید و چه تعداد مبتلا به کرونا شدند؟

افرادی که بیشتر در تماس با ویروس کرونا هستند احتمال ابتلای آن ها بیشتر از سایرین است و تاکنون حدود 50 هزار نفر از کارد درمان در سطح کشور مبتلا به کرونا ویروس شده اند و حدود 100نفر مدافع شهید سلامت شده اند. در این مسئله هم مشکل داریم چرا که پرستاران مبتلا باید حدود دو هفته بعد از ابتلا  سر کار برگردند در حالی که بعد از بهبودی باید چند روز استراحت کنند و برخی با وجود نداشتن بهبودی کامل مشغول کار می شوند که همه این مشکلات به نبود نیروی پرستار کافی بر می گردد.