دیفتری یک بیماری بالقوه کشنده و مسری است که معمولا اعضایی چون بینی و گلو را تهدید می کند. اما همچنین ممکن است پوست را هم آلوده کند. مهمترین ویژگی آن شکل گیری یک غشای خاکستری است که قسمت فوقانی گلو را پوشش می‌دهد.
 

دیفتری چیست

نوعی باکتری به نام Corynebacterium diphtheriae سبب دیفتری می شود. این وضعیت معمولا از طریق تماس فرد به فرد یا از طریق تماس با اشیائی که دارای باکتری بر روی آنها هستند مانند فنجان یا هر چیز دیگری که مورد استفاده قرار می گیرد، نیز انتقال می یابد. حتی اگر یک فرد آلوده نشانه ای از علائم دیفتری را نشان ندهد، اما قادر به انتقال عفونت باکتریایی به مدت شش هفته پس از ابتلا به عفونت است.

دیفتری بیماری شدید و بالقوه کشنده‌ای است که میزان مرگ و میر آن در کودکان خردسال و افراد مسن زیادتر است. در واقع دیفتری یک کلمه یونانی است و اسم بیماری است که در آن قسمت فوقانی دستگاه تنفسی دچار مشکل می‌شود و از علایم آن می‌توان به گلودرد، تب خفیف و مواد و غشاهای چسب‌ناک بر روی لوزه و حلق و داخل سوراخ بینی اشاره کرد و نوع خفیف آن نیز می‌تواند به پوست محدود شود. دیفتری باعث زوال در غلاف‌های عصبی در بخش مرکزی و محیطی دستگاه عصبی که منجر به انحطاط در مرکز کنترل و در نتیجه از دست دادن احساس می‌شود. دیفتری یک بیماری مسری است که به وسیله تماس فیزیکی مستقیم یا تنفس ذرات معلق در هوا که شامل باکتری‌های دیفتری باشد انتقال می‌یابد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته به‌وسیله واکسیناسیون فراگیر به‌کلی ریشه‌کن شده‌ است. برای مثال در طول سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰ به‌طور کلی ۵۲ مورد دیفتری گزارش شده در حالی که در طول سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ فقط ۵ مورد آلودگی به دیفتری گزارش شده است چرا که تمام بچه‌ها در مدارس توسط واکسن واکسیناسیون می‌شوند. همچنین واکسیناسیون بزرگسالان نیز انجام شده است به‌ویژه برای افرادی که به مناطقی سفر می‌کنند که هنوز دیفتری وجود دارد. اگرچه با افزایش سن تاثیر واکسیناسیون به‌مراتب کاهش می‌یابد.

باکتری‌ها اغلب بینی و گلو را آلوده می‌کنند. هنگامی که شما آلوده می‌شوید، باکتری‌ها مواد خطرناک را به عنوان توکسین آزاد می کنند. سموم از طریق جریان خون شما پخش می شوند و اغلب باعث ایجاد پوشش ضخیم و خاکستری در این مناطق بدن می شوند:

* بینی
* گلو
* زبان
* راه بینی

در برخی موارد، این سموم همچنین می توانند به اعضای زیر از بدن آسیب برساند:
* قلب
* مغز
* کلیه
 

تاریخچه دیفتری

در سال۱۹۲۰ تخمین داده شد که فقط در آمریکا هر ساله ۱۰۰ الی ۲۰۰ هزار نفر به دیفتری مبتلا می‌شوند وهر ساله حدود ۱۳ الی ۱۵ هزار نفر بر اثر دیفتری جان می‌سپارند؛ که بیشترین این افراد کودکان بودند. یکی از شیوع‌های مشهور در آمریکا مربوط به ناحیه نوم آلاسکا در سال ۱۹۲۵ بود که یک بسیج عمومی با ارسال سرم برای بیماران همراه بود و هنور هم در جشن سالانه مسابقه ترحم یاد آن نگه داشته می‌شود.

همچنین دیفتری در خانواده سلطنتی در سده ۱۹ شیوع پیدا کرد و در آن پرانسس الیس دختر ملکه ویکتوریا و همچنین دخترش پرانسس الیس مای در دسامبر و نوامبر ۱۸۷۸ بر اثر دیفتری مردند. در سال ۱۸۸۰ جوزف ادویر یکی از موثرترین راه‌های مبارزه با دیفتری را در آن زمان کشف کرد. جوزف لوله‌ای را طراحی کرد که در گلوی افراد قرار می‌گرفت و آن‌ها را از خفه شدن نجات می‌داد. چرا که یک غشای چسبناک مسیر تنفسی بیمارها را مسدود می‌کند. در سال ۱۸۹۰ پزشک آلمانی بهرینگ یک پادتن را برای دیفتری کشف کرد که باکتری‌های دیفتری را نمی‌کشت ولی سم آن‌ها را خنثی می‌کرد .بهرینگ کشف کرده بود که که در خون بعضی حیوانات این پادتن وجود دارد او خون حیوانات را گرفت و این ماده را استخراج کرد و اولین جایزه نوبل را در زمینه پزشکی نصیب خود کرد، هم‌زمان با وی در مرکز علمی پاستور امیل روکس و اجوست نیز پادتن‌های مشابهی کشف کردند؛ ولی اولین واکسن موفق در سال ۱۹۱۳ توسط او ساخته شد اگرچه هیچ آنتی‌بیوتیکی تا بعد از اینکه در جنگ جهانی دوم داروی سولفا کشف نشد برای دیفتری ساخته نشد. اسکیک تست در سال‌های ۱۹۱۰ و۱۹۱۱ اختراع شد این آزمایش تعیین می‌کند که آیا فرد مستعد دیفتری است یا نه. این نام بعد از سازنده آن (بال اسکیک) توسط پزشک متخصص اطفال در آمریکا که بورن نام داشت نام‌گذاری شد.

دکتر اسکیک یک مبازه با دیفتری را پایه‌گذاری کرد که ۵ سال به طول انجامید؛ و به عنوان یک بخش از این مبارزه شرکت بیمه با نام متروپولیتن در اقدامی دست به انتشار ۸۵ میلیون اعلامیه هشدار در برابر دیفتری کرد و از والدین خواست که نسبت به فرزندان خود در برابر دیفتری هوشیار باشند. واکسن دیفتری در دهه بعد از او ساخته شد و در سالهای نزدیک به ۱۹۲۴ مرگ ومیر ناشی از دیفتری سیر نزولی به خود گرفت.
 

عوامل خطر دیفتری چیست؟

کودکان در ایالات متحده و اروپا به طور معمول در برابر دیفتری واکسینه می شوند، بنابراین شرایط در این مکان ها نادر است. با این حال، دیفتری هنوز هم در کشورهای در حال توسعه نسبتا رایج است که میزان ایمن سازی آنها کم است. در این کشور ها کودکان زیر 5 سال و افراد بالای 60 سال به خصوص نوزادان، در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند.

* افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند
* واکسیناسیون در ان ها انجام نشده باشد
* عدم بازدید و رسیدگی در یک کشور جهت ایمن سازی که باید ارائه کنند
* اختلال سیستم ایمنی بدن مانند ایدز داشته باشند
* در شرایط غیر بهداشتی   پر جمعیت زندگی می کنند
 

علائم دیفتری چیست

علائم دیفتری معمولا در عرض دو تا پنج روز پس از عفونت اتفاق می افتد. برخی از افراد علائم را تجربه نمی کنند، در حالی که برخی دیگر علائم خفیف دارند که شبیه به سرماخوردگی هستند. علائم قابل مشاهده و رایج دیفتری یک پوشش ضخیم و خاکستری در گلو و لوزه است. سایر علائم رایج عبارتند از:

* تب
* لرز
* تورم غدد درون ریز  در گردن
* صدای دورگه و گرفته
* سرفه
* گلو درد
* پوست مرطوب(ناشی از تب و لرز و عرق)
* خستگی مفرط
* یک احساس کلی از ناخوشایند یا ناراحتی
* سایر علامت‌ها در مراحل پیشرفته
* مشکل تنفس یا بلعیدن
* تغییر در دید
* لکنت زبان
* نشانه هایی از شوک، مانند پوست رنگ پریده و سرد
* عرق کردن
* تپش قلب

اگر بهداشتی ضعیف دارید یا در یک منطقه گرمسیری زندگی می کنید، ممکن است دیفتری پوستی یا دیفتری پوست را نیز  به همراه داشته باشید. دیفتری پوست معمولا باعث زخم و قرمزی در ناحیه آسیب دیده می شود.
 

انواع بیماری دیفتری

دیفتری حلق: در ابتدا روی کناره های برجسته حلق را غشا می پوشاند و سپس در قسمتهای دیگر آن پخش می شود به طوری که ممکن است سقف دهان از جلو و مری و حنجره را از عقب بپوشاند و گاهی زبان کوچک را نیزکاملا بپوشاند در انواع شدید و سخت آنژین دیفتری غدد لنفاوی و نسوج قدامی گردن به طور واضح متورم می شود. به طور کلی اثرات سمی و عوارض ناشی از آن در دیفتری حلق و لوزه بسیار شدید تر و شایعتر از سایر انواع دیفتری است .

دیفتری حنجره: در این نوع دیفتری مجرای تنفسی مسدود می شوند و این نوع بیماری به تدریج ایجاد شده و پیشرفت می کند صدای بیمار می گیرد و سرفه هایی شدید همانند سیاه سرفه می کند در عرض 24 ساعت اختلالات تنفسی پیشرفت کرده و مشخص می گردد که به ریه بیمار هوای کافی وارد نمی شود و بیمار سیانوزه می شود .در صورتیکه با استفاده از تراکئوستومی راه تنفسی باز نشود بیمار بعد از تقلای زیاد از حال رفته و در اثر خفگی خواهد مرد .

دیفتری لوزه: در ابتدای بیماری فقط در روی یکی ازلوزه ها و در یک نقطه کوچک وجود دارد که به رنگ سفید متمایل به زرد می باشد.
البته یکی دیگر از انواع دیفتری نوع پوستی است که در اثر رعایت نکردن بهداشت پدید می آید. از انواع نادر این بیماری نوع دیفتری چشمی می باشد.
 

عوارض بیماری دیفتری

مشکلات تنفسی: به علت سم تولید شده توسط باکتری صدمات بافتی در ناحیه عفونت، بینی و گلو ایجاد می شود که یک غشاء کثیف خاکستری رنگ برروی غشاء مخاطی بینی و گلو ایجاد می نماید. این غشاء باعث انسداد تنفسی شده و عواقب خطرناکی را در پی دارد.

صدمات قلبی: با ورود سم باکتری به جریان خون به دیگر بافت های بدن از جمله عضلات قلبی آسیب می رسد. التهاب عضلات قلب یکی از صدمات وارد شده می باشد. صدمات قلبی همراه با علایمی همچون تب، درد قفسه سینه، درد مفاصل و افزایش غیر طبیعی ضربان قلب می باشد. موارد شدید صدمات قلبی منجر به نارسایی قلب و مرگ ناگهانی می گردد.

صدمات کلیوی: با ورود سم دیفتری به کلیه ها توانایی تصفیه خون را در کلیه ها کاهش می یابد.

صدمات عصبی: سم دیفتیری به اعصاب مخصوصا اعصاب گلو آسیب می رساند و باعث مشکل شدن بلع می شود. اعصاب بازوها و پاها ممکن است ملتهب شوند. و منجر به ضعف گردند.

در موارد شدید بیماری اعصاب عضلات تنفسی آسیب می بینید و تنفس دچار مشکل می شود.
 

چگونه دیفتری تشخیص داده می‌شود؟

پزشک شما احتمالا یک معاینه فیزیکی برای بررسی گره های لنفاوی متورم انجام خواهد داد. آنها همچنین درباره سابقه پزشکی و علائمی که در اختیار دارید، از شما سوالاتی می پرسند. پزشک شما ممکن است معتقد باشد که دیفتری دارید اگر یک پوشش خاکستری بر روی گلو یا لوزه ها داشته باشید. اگر پزشک  نیاز به تایید و تشخیص بهتری داشته باشد، نمونه ای از بافت آسیب دیده را نمونه بردار می کند و آن را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می کند.

روش‌های درمان دیفتری

این بیماری یک وضعیت جدی است، بنابراین ممکن است پزشک با شما صریح و کمی جدی رفتار کند. اولین گام درمان تزریق آنتی توکسین است. این برای مقابله با سم تولید شده توسط باکتری مورد استفاده قرار می گیرد. اگر مشکوک به حساسیت آنتی توکسین باشید، حتما به پزشک خود بگویید. آنها ممکن است بتوانند به شما دوزهای کمی از آنتی توکسین بدهند و به تدریج مقدار بیشتری تزریق کنند.

پزشک شما همچنین آنتی بیوتیک هایی مانند اریترومایسین یا پنی سیلین را تجویز می کنند تا شدت عفونت را کم کنند  . در طول درمان، ممکن است پزشک شما در بیمارستان حالتی از قرنطینه را اعلام کند. آنها همچنین ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای کسانی که نزدیک شما هستند تجویز کنند.

ریتم قلبی نامنظم می‌تواند در این مقطع یا یک هفته بعد از این رخ دهد و به سکته قلبی و فلج شدن قلب بینجامد همچنین می‌تواند باعث سکتهٔ قلبی وایجاد عیب در چشم و گوش و ماهیچه‌ها شود. بیماری که به حالت شدید دیفتری مبتلا شده باشد، حال خوبی ندارد و باید در بخش ای سی یو بستری شود و فوراً به او پادتن تزریق شود ولی باید مد نظر داشت که این پادتن‌ها، سمی را که در بافتها جمع شده از بین نمی‌برد. در صورت کوتاهی کردن در این زمینه ریسک بالایی از مرگ وجود دارد. تزریق مقدار پادتن به تشخیص کلینیکی بستگی دارد و نباید منتظر تأیید آزمایشگاه بود.آنتی بیوتیکها بر عفونتهای موضعی افرادی که پادتن دریافت کرده‌اند، اثر چندانی ندارد. تزریق آنتی‌بیوتیک برای بیمارانی در رده دیفتری نوع سی صورت می‌گیرد و از انتقال باکتری به دیگر افراد جلوگیری می‌کند.
 

چگونه از دیفتری پیشگیری کنیم؟

با استفاده از آنتی بیوتیک ها و واکسن ها،  این بیماری قابل پیشگیری است. واکسن دیفتری DTaP نام دارد. این واکسن به کودکان در سن های زیر داده می شود:

 2 ماه
4ماه
6 ماه
15 تا 18 ماه
4 تا 6 سال

در موارد نادر، یک کودک ممکن است واکنش حساسیتی به واکسن داشته باشد. این مورد می تواند منجر به تشنج  شود، که بعدا خود از بین می رود. واکسن ها تنها 10 سال طول می کشند، بنابراین کودک شما مجددا باید در سن 12 سالگی واکسینه شود. برای بزرگسالان توصیه می شود یک بار یک داروی تقویت کننده دیفتری- تتنوس-سوراخدار تهیه  کنید. هر 10 سال بعد، شما واکسن tetanus-difteria (Td) خواهید گرفت. با انجام این مراحل می توانید از خود یا فرزندتان در آینده از دیفتری  محافظت کنید.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت ویکی پدیا
سایت حقوق نیوز