اسید اوریک ترکیب آلی از عناصر کربن، اکسیژن، نیتروژن و هیدروژن به فرمول شیمیایی C۵H۴N۴O۳ می‌باشد. اسید اوریک یک فرآورده ی زائد حاصل از سوخت و ساز موادی به نام پورین ها در مواد غذایی است. بیشتر اسید اوریک ساخته شده به وسیله ی بدن در خون حل می شود و از طریق کلیه به درون ادرار دفع می شود.اما گاهی بدن شما یا اسید اوریک زیادی تولید می کند یا مقدار کمی از آن را دفع می کند.1

چرا اسیداوریک بالا می‌رود؟

زمانی اسیداوریک خون بالا می رود که:
 
الف- بدن اسیداوریک زیادی تولید کند.

ب- کلیه ها نتوانند اسیداوریک را با سرعت کافی از بدن دفع کنند.
 
افزایش اسیداوریک خون احتمال ابتلا به نقرس را افزایش می دهد و یا ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند.
 
همچنین افزایش اسیداوریک خون باعث می شود برخی افراد دچار سنگ کلیه یا نارسایی کلیه شوند و نیز برخی افراد به دلیل اسیداوریک خون بالا مبتلا به فشار خون بالا، بیماری قلبی و بیماری مزمن کلیوی می گردند.
 
اما معلوم نیست که آیا افزایش اسیداوریک خون به طور مستقیم باعث این بیماری ها می شود و یا فقط علامت زودرس این بیماری هاست.

عوامل افزایش دهنده اسید اوریک خون عبارتند از:

داروهای دیورتیک (ادرار آور)

ژنتیک (زمینه ارثی)

کم کاری تیروئید

داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن

نیاسین یا ویتامین ب3

چاقی

بیماری پسوریازیس

برنامه غذایی سرشار از پورین مانند مصرف زیاد انواع گوشت و حبوبات

نارسایی کلیه : عدم توانایی کلیه ها در دفع مواد زائد از بدن

سندرم تحلیل تومور : آزادسازی سریع سلول ها به جریان خون در اثر برخی سرطان ها و یا شیمی درمانی آنها

لوسمی

مصرف زیاد کافئین

لنفوم هوچکین

لنفوم غیرهوچکین2

بالا بودن اسید اوریک خون (هیپراوریسمی) در ابتدا ممکن است علائمی نداشته باشد. اما در صورت عدم درمان می تواند به این عوارض منجر شود:

نقرس
سنگ های اسید اوریکی در مجاری ادراری
رسوبات اسیداوریکی در کلیه ها
رسوبات اسید اوریکی در بافت های نرم

تشخیص افزایش اوره در خون

آزمایش و معاینه مفصل

آزمایش مایع مفصلی

سنجش مقدار اسید اوریک خون

رادیوگرافی مفصل (که ممکن است نرمال باشد)

در صورت لزوم بیوپسی از مفصل

پیشگیری از افزایش سطح اسید اوریک

کنترل کردن وزن بدن و کاهش وزن به آرامی.

مصرف روزانه میوه های تازه، سبزی، محصولات سبوس دار و حبوبات.

مصرف روزانه لبنیات کم چرب.

توجه کردن به پورین موجود در مواد غذایی.

اجتناب از خوردن احشا و ماهی های کنسرو مانند ساردین در روغن.

مصرف نکردن بیش از ۱۰۰ گرم گوشت، سوسیس، ماهی و مرغ در روز.

خوردن مواد غذایی کم چرب.

نوشیدن روزانه مایعات کم کالری مانند آب، چای و آب میوه طبیعی.1

روش‌های کاهش اسید اوریک بالا

۱. کاهش مصرف غذاهای سرشار از پورین

یکی از راه‌ها برای کاهش اسید اوریک، کاهش مصرف مواد غذایی سرشار از پورین است. هضم غذاهای سرشار از پورین، موجب تولید اسید اوریک در بدن می‌شود.

بنابراین برای کاهش اسید اوریک در بدن‌تان، غذاهای زیر را کمتر مصرف کنید:

گوشت اندام مانند جگر
بوقلمون
ماهی و صدف‌ها
گوش‌ماهی
گوشت بره
گوشت گوساله
گل کلم
نخود فرنگی
حبوبات خشک‌شده
قارچ‌ها

۲. خودداری از مصرف قند و شکر

غذاهای سرشار از قند

در‌حالی‌که معمولا اسید اوریک را با غذاهای سرشار از پروتئین ارتباط می‌دهند، مطالعات جدید نشان داده است که مصرف قندها نیز می‌تواند از دلایل اسید اوریک بالا باشد. این امر شامل انواع مشتقات قندها از جمله شکر معمولی، شربت ذرت، شربت ذرت با فروکتوز بالا و… می‌شود.

قندِ فروکتوز به‌طور عمده در غذاهای فراوری‌شده استفاده می‌شود. محققان دریافتند که این نوع از قندها نقش خاصی در افزایش اسید اوریک در بدن دارد. بنابراین از این پس تلاش کنید که برچسب غذاها را بخوانید. بیشتر از غذاهای کامل استفاده کنید و مصرف غذاهای فراوری‌شده و سرشار از قندها را کاهش دهید.

نوشیدنی‌های شیرین

نوشیدنی‌های شیرین و حتی آبمیوه‌های تازه نیز سرشار از فروکتوز و گلوکز هستند. شربت ذرت با فروکتوز بالا نیز محتوی ترکیبی از فروکتوز و گلوکز است که معمولا ۵۵ درصد از آن فروکتوز و ۴۲ درصد از آن را گلوکز تشکیل می‌دهد. این ترکیب تقریباً مشابه چیزی است که در شکر معمولی می‌بینیم که ۵۰ درصد از آن را فروکتوز و ۵۰ درصد دیگر را گلوکز تشکیل می‌دهد.

فروکتوز شکر که در غذا یا نوشیدنی‌ها وجود دارد، سریع‌تر از قندهای طبیعی غذا در بدن جذب می‌شود. جذب سریع‌تر این قندهای تصفیه‌شده موجب افزایش قند خون و همچنین افزایش اسید اوریک در بدن می‌شود.

بنابراین بهتر است که نوشیدنی‌های شیرین و پرشکر را با نوشیدنی‌های طبیعی و سرشار از فیبر جایگزین کنید.

نوشیدن آب بیشتر

نوشیدن مقدار زیاد مایعات به کلیه کمک می‌کند تا اسید اوریک را سریع‌تر دفع بکند. بنابراین بهتر است از این پس همراه خودتان بطری آبی داشته باشید و هر یک ساعت به خودتان یادآوری کنید که مقداری از آن را بنوشید.

3. کاهش وزن

علاوه‌بر رژیم غذایی، داشتن اضافه‌وزن نیز می‌تواند سطح اسید اوریک را بالا ببرد. سلول‌های چربی بیش از سلول‌های عضلات اسید اوریک تولید می‌کنند. علاوه‌بر‌این داشتن اضافه‌وزن تصفیهٔ اسید اوریک را برای کلیه سخت‌تر می‌کند. همچنین کاهش وزن بسیار سریع نیز می‌تواند بر سطح اسید اوریک تأثیر منفی بگذارد.

بنابراین اگر اضافه‌وزن دارید، بهتر است از مصرف غذاهای نامناسب خودداری کنید. با متخصص تغذیه دربارهٔ یک رژیم غذایی ساده و برنامه‌ٔ کاهش وزن مناسب مشورت کنید. پزشک می‌تواند وزن ایده‌آل را برایتان مشخص کند.

4. تنظیم سطح انسولین

هنگام مراجعه به پزشک، سطح قند خون‌تان را کنترل کنید. این موضوع حتی در صورت مبتلانبودن به دیابت هم توصیه می‌شود.

بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است مقدار زیادی انسولین در جریان خون‌شان داشته باشند. این هورمون برای جابه‌جایی قند از خون به سلول‌های بدن ضروری است. با‌این‌حال مقدار زیاد انسولین می‌تواند منجر به افزایش اسید اوریک در بدن بشود.

همچنین وضعیتی به‌نام پیش‌دیابت نیز می‌تواند باعث افزایش سطح انسولین و خطر بالای ابتلا به دیابت نوع ۲ شود. اگر پزشک به مقاومت‌به‌انسولین مشکوک باشد، ممکن است علاوه‌بر گلوکز خون، سطح انسولین سرم را نیز بررسی بکند.

5. مصرف فیبر بیشتر در رژیم غذایی

افزایش مصرف فیبر به بدن‌تان کمک می‌کند تا بتواند بهتر اسید اوریک را دفع کند. همچنین فیبر می‌تواند قند خون و سطح انسولین را تنظیم کند.

همچنین مصرف فیبر با افزایش احساس سیری، از خطر پرخوری جلوگیری می‌کند. روزانه حداقل ۵ تا ۱۰ گرم فیبر محلول را از طریق غذاهایی مانند غذاهای زیر دریافت کنید:

میوهٔ تازه، منجمد یا خشک‌شده
سبزیجات تازه و منجمد
جودوسر
مغزها
جو

6. کاهش استرس

استرس، خواب ناکافی و تحرک کم می‌تواند منجر به بروز التهابات بشود. التهابات می‌توانند موجب افزایش سطح اسید اوریک شوند.

انجام تکنیک‌های کنترل استرس مانند تنفس عمیق و یوگا می‌تواند به شما در مبارزه با استرس کمک بکند. به‌این منظور می‌توانید به کلاس‌های یوگا مراجعه یا برنامه‌های مخصوصی را دانلود کنید که تنفس عمیق را به شما یادآوری می‌کند.

نکات مهم برای داشتن خواب باکیفیت را رعایت کنید. این نکات عبارت‌اند از:

دو تا سه ساعت قبل از خواب از نگاه‌کردن به صفحه‌های تلفن همراه و تلویزیون خودداری کنید.

هر روز در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار بشوید.

پس از صرف شام از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.

اگر به بی‌خوابی یا اختلالات خواب دچار هستید، به پزشک مراجعه بکنید.

7. کاهش داروها و مکمل‌های مصرفی

برخی داروها و مکمل‌ها نیز می‌توانند باعث افزایش اسید اوریک در خون شوند. این داروها عبارت‌اند از:

آسپرین
ویتامین B۳ (نیاسین)
داروهای ادرارآور
داروهای سرکوب‌کنندهٔ دستگاه ایمنی
داروهای مخصوص شیمی‌درمانی

اگر هر یک از این داروها را مصرف می‌کنید و به اسید اوریک بالا نیز مبتلا هستید، پزشک می‌تواند به شما در پیداکردن جایگزین مناسب کمک بکند.3

پی نوشت:
1.www.mashreghnews.ir
2.www.article.tebyan.net
3.www.chetor.com