دولت پیامبر ۱۱ (آخر)

این آخرین قسمت

از مجموعه مقالات دولت پیامبر است. این مقالات در سه بخش کلی و در قالب یازده قسمت

تقدیم حضورتان شد. در طول درج این مقالات، نظرات و آراء شما بسیار برای ما راهگشا

بود. همچنان منتظر نظرات شما هستیم.

5. تقسیمات کشوری 



   

رسول

خدا(ص) پس از فتح عربستان، جهت اداره کشور پهناور خویش، استانداران، ولایتداران

و امیرانی برای نواحی و شهرهای بزرگ معیّن و نصب نمودند.[1]چنانکه

عتاب بن اسید را به فرمانداری مکه منصوب نمودند و قیس بن مالک در همدان، عدی

بن حاتم در منطقه طی و عمرو بن حزم در یمن… از جمله استانداران آن حضرت بودند،

ایشان یمن را به مقاطعاتی تقسیم نمود و بر هر مقاطعه یکی از خانواده «لوذان» را که

حاکم اصلی یمن بودند، نصب کرد.[2]

6. سیاست خارجی

1-6. اعزام سفیر

و ارسال نامه به سران کشورها:

ماموریت و

رسالت الهی پیامبر(ص) جهانی بود و به هیچ وجه منحصر در مدینه یا حجاز نمی گردید؛

بدین خاط آن حضرت پس از تشکیل دولت خود در مدینه با دولت های بیگانه روابط برقرار

ساخت و با اعزام سفیر و ارسال نامه به سران کشورها رسالت خود و اصول سیاست خارجی

دولت خویش را اعلام می نمود.









[3]

و مشخص می ساخت که هدف او به هیچ وجه کشورگشایی نیست؛ بلکه ابلاغ پیام الهی است.

چنانکه در سال هفتم هجری نامه هایی به بعضی از سران کشورها ارسال کرد و از آنها

دعوت نمود اسلام را بپذیرند. و تذکر داد اگر مسلمان شدند، در سِلْم و امان خواهند

بود و گرنه مسؤولیت گمراهی مردم نیز به عهده آنهاست.[4]

مجموعه اسناد سیاسى و ادارى که صدور آن ها از پیامبر(ص)روایت شده، بالغ بر 246فقره

است که شامل: نامه، عهدنامه، صلح نامه، امان نامه، دعوت نامه به قیاصره و پادشاهان

و امیران و سران قبایل مى باشد.[5]

در این نامه ها، پیامبر اکرم (ص) بر رعایت اموری نظیر؛ نکات ادبی و کاربرد الفاظ

و القاب تشریفاتی به تناسب مقام





[6]،

استدلال و منطق، تطمیع و تهدید و اطمینان از بسط نفوذ و پیروزی اسلام و…تاکید

داشتند.[7]

سفیران پیامبر اکرم(ص) که به کشور های خارجی اعزام می شدند، از نظم و سازماندهی

خوبی برخوردار بودند  و به زبان مردم کشوری که به سوی آن اعزام شده بودند، سخن می

گفتند. مشهورترین اعزام ها عبارت بود از اعزام سفیر به سوی؛ کسری پادشاه فارس؛

مقوقس، عظیم و بزرگ قبط؛ هرقل، پادشاه روم و عظیم بصری؛ نجاشی سلطان حبشه؛ حارث

غسانی، پادشاه تخوم شام؛ هوذة بن علی حنفی، پادشاه یمامه و همچنین به سلطان های

عمان،   بحرین، حارث و یمن سفیرانی فرستاده شد. 

2-6. اداره رسایل و ترجمه:



این اداره از چند نفر از اصحاب تشکیل شده بود که وظیفه ترجمه نامه ها و گفتگو ها و

مذاکرات رسول اکرم(ص) و هیأتهای خارجی را برعهده داشت. بارزترین آنها زید بن ثابت

بود که سمت مترجم را داشت و به زبانهای فارسی، رومی، قبطی و حبشی آشنا بود. همچنین

 عبداللّه بن ارقم، سرجیل بن حسنه، حنظلة بن ربیع، حنظلة بن صیفى و على بن

ابى طالب(ع) از ارکان ورؤساى کاتبان پیامبر بودند.







[8]

3-6. عقد پیمان

هاى سیاسى:

بهترین نمودار دیپلماسیِ دولت اسلامى در عصر رسول



خدا، عهدنامه ها و پیمان هایى است که بین حضرت و اقوام و فرق مختلف به امضا رسیده





است. از مهم ترین آن ها پیمان حضرت با یهودیان مدینه







[9]

و پیمان صلح حدیبیّه با قریش است.[10]

4-6. پذیرش

هیأتهای خارجی:

در بدو ورود

گروه مشخصی از  اصحاب  از هیأتهای خارجی استقبال می نمودند. پیامبر (ص)در مدینه

دارالضیافه اى ترتیب داد تا وفود و هیأت های سیاسى که براى دیدار آن حضرت و تشرف به

اسلام و یا مقاصد دیگر به مدینه وارد مى شدند، از آنها پذیرایى شود.[11]

مغیرة بن شعبه مأمور بود به میهمانان و وفود بیاموزد چگونه به رسول خدا(ص) تحیّت

گفته و سکینه و وقار نزد رسول خدا(ص) را رعایت نمایند. گاهی مواقع پیامبر(ص)

متواضعانه از هیأت های سیاسى پذیرایی می کرد. این امر در خصوص هیأت نجاشی و شخص او

در تاریخ ثبت است.[12]

جمع بندی

 همانگونه که

مشاهده می شود پیامبر گرامی اسلام (ص)، به دلیل برخورداری از

شئون و اختیارات مختلف الهی و در راستای فعلیت بخشیدن به اهداف عالى خویش در

زمینه هاى گوناگون سیاسى، اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى، داخلی و خارجی، اقدام به

تاسیس دولت نموده  و پیشرفته ترین و کارآمدترین تشکیلات

اداری و سازمان های مورد نیاز عصر خویش را به وجود آوردند به نحوی که علیرغم مدت

زمان کوتاه و مشکلات و موانع متعدد، بیشترین و موثرترین دستاوردهای درخشان را در

جهت آزادی، عدالت، هدایت، تکامل و ترقی مادی و معنوی جامعه بشری به ارمغان آورد.

چنانکه گوستو لوبون می نویسد: «نفوذ اخلاقی همین اعراب زاییده اسلام، آن اقوام

وحشی اروپا را که سلطنت روم را زیر و زبر نمودند، در طریق آدمیت داخل کرد و نیز

نفوذ عقلانی آنان دروازه علوم و فنون و فلسفه را که از آن به کلی بی خبر بودند، به

روی آنها باز کرد و تا ششصد سال استاد اروپائیان بودند.»[13]

و فریدریش دیترسی، خاورشناس و محقق آلمانی نیز اذعان دارد؛ ‌«علوم طبیعی، ریاضی، فلسفه، و ستاره شناسی که در قرن دهم، اروپا را جلو برد؛ سرچشمه آنها قرآن

محمد(ص) می باشد و اروپا به آیین محمد(ص) بدهکار است.»[14]