پیشگفتار
تغییر و تحول نسل ها
یکی از مباحث مهم در حوزه جامعه شناسی است و در آموزه های اسلامی نیز مورد اهتمام
زیادی قرار گرفته است. چنانکه امام علی (ع) می فرماید:
« لا تقسروا
اولادکم علی اخلاقکم، فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم؛ فرزندانتان را به اخلاق [
آداب] و خوی های خودتان منحصر و مقید مسازید ، چه آنها برای زمانی جز زمان شما
آفریده شده اند.»
[1]
تعریف نسل
دایره المعارف علوم
اجتماعی نسل «Generation[2][3][4]
تفاوت نسل ها
از دیدگاه
روانشناختی و جامعهشناختی بین بینشها، منشها و خواسته های دو نسل، تفاوت وجود
دارد؛ به صورت طبیعی هیچ نسلی آینه تمام نمای آرمانهای نسل قبل و به ویژه
انعکاسدهنده خصلتها و منشهای آنها نیست. هر نسلی شرایط و خصوصیات روانی اجتماعی
خاص خودش را دارد که قطعا جنبههای مثبت و منفی را در برمیگیرد. تحول اقتضا دارد
که نسل جدید در منش، خصلت و بینش، تابلوی نسل قبل نباشد خصوصا با توجه به اینکه
سرعت تحولات در تمامی عرصههای زندگی بشری شتاب فزاینده و رو به تزایدی پیدا کرده
است، لذا تفاوت نسلها بیشتر از گذشته، احساس میشود.[5]
حالت مخاطره
آمیز این وضعیت شکاف و گسست نسلی است که به معنای «دور شدن تدریجی دو یا سه نسل
پیاپی از یکدیگر از حیث جغرافیایی، عاطفی، فکری، و ارزشی، وضعیت جدیدی را ایجاد می
کند که اصطلاحاً گسست نسل ها نامیده می شود. در این وضعیت، غالباً نوجوانان و
جوانان می کوشند تا آخرین پیوند های وابستگی خود را از والدین یا نسل بالغ بگسلند و
اغلب در این راه به گردن کشی و طغیانگری می پردازند»
[6]؛
می باشد. بر روی یک لوح سنگی که از تمدن های قدیم به دست آمده، نوشته شده است که
«نسل جوان ما نسلی نظام گسیخته است، نظام گسیخته عمل می کند و این مسئله ممکن است
که تمدن ما را بر باد دهد»[7]
مجموعه تفاوت هایی که
میان دو نسل وجود دارد عبارتند از:
1.
تفاوت در آرمانها و هدفهای دو نسل
2.
تفاوت در مفاهیم دو نسل
3.
تفاوت در الگویابی و گروههای مرجع
4.
تفاوت در اصطلاحات روزمره دو نسل
5.
تفاوت در ظاهر، پوشش و نوع سخن گفتن در میان دو نسل
6.
تفاوت در انتظار از زندگی و به تبع آن تفاوت در سبک زندگی[8]
همین تفاوت ها
و ویژگیهاست که نوعی ماهیت جدید، تازه و متفاوت از نسلهای گذشته را برای نسل جدید
ایجاد می نماید..[9]
نسل های انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی از
ابتدای شکل گیری تا کنون با چهار نسل مواجه است:
1.
نسل اوّل، افرادی هستند که در سال 1342 جوان بودند و
بخشی از عمر
خود را صرف مبارزه با استبداد رژیم منفور سابق کردند
و
جمهوری اسلامی را تشکیل دادند. این نسل را می توان فداکارترین مجموعه وفادار به
آرمانهای انقلاب نام نهاد، که در دشوارترین روزهای انقلاب مدیریت جامعه را به عهده
گرفت و به رغم چالشها و توطئه های گوناگون موفق شد انقلاب را از مسیر انحراف نجات
دهد.
2.
نسل دوم
که پرورده نسل اول استو
با کمترین امکانات توانست بر ارتش مزدور صدام پیروز شود و حماسه های جاودانه ای از
خود به یادگار بگذارد
و در واقع نسل انقلاب و جنگ نام دارند. این افراد کسانی هستند که تجربه پیروزی
انقلاب 1357 را دارند و
با تجربه جنگ
وارد میدان سازندگی شدند و در ارائه طرح های کلان عمرانی که کشور پس از جنگ به آن
نیاز داشت، ساختار مدیریتی نظام را به عهده گرفتند
و در حال حاضر اکثر
مسئولان و مدیران جامعه از این نسل هستند.
3.
نسل سوم، فرزندان نسل دوم هستند و تجربه قبل از انقلاب و همچنین تجربه انقلاب و جنگ
را نیز ندارند، این نسل فرزندان نسل دوم هستند.
4.
نسل چهارم، فرزندان نسل سوم هستند. اینها نسلی هستند که در واقع در آینده تبدیل به
نسل خواهند شد و در حال حاضر کودک هستند و تقریباً بعد از ده سال دیگر در عرصه
جامعه ظاهر خواهند شد.[10]
ویژگی ها
ی
نسل سوم
وضعیت کلی
جوانان کشور نشان می دهد 70 درصد جمعیت جامعه زیر 30 سال و 35 درصد از آنها در گروه
سنی جوانان قرار دارند؛ اگر سن جوان را بین 15 تا 28 سال تعریف کنیم، 25 میلیون
جوان داریم که به عنوان یک سرمایه بسیار عظیم بخش مهمی از جامعه کنونی را شکل
داده و 20 سال آینده نیز در اختیار همین جوانان نسل سوم انقلاب می باشد. از این رو
شناخت صحیح این نسل و ویژگی های آنان از اهمیت بسیار فوق العاده ای برخوردار بوده و
ضرورت توجه به آن را در بخش های سیاستگذاری و اجرایی کشور خاطرنشان می سازد.
در یک دسته
بندی ویژگیهای نسل سوم عبارتند از:
1ـ
به لحاظ شخصیتی، هویتی شکلیافتهتر و مستقلتر، دارند.
2ـ
در توجه به مظاهر دینی، گزینشگرند و مظاهر اساسی را ترجیح میدهند. و بیش از آنکه
به مظاهر دینی تکیه کنند، به جوهر و گوهر دین تکیه دارند.
3ـ
بیشتر ترجیح میدهند، آنطوری که هستند دیده شوند وکمتر به پنهانکاری در رفتارها
تمایل دارند.
4ـ
با خوشبینی، به تعامل با جهان و فرهنگهای مختلف میاندیشند.
5ـ
بیشتر واقعگراست و طرح و برنامههای فردی و اجتماعی را بیشتر از نسل گذشته، با
ملاک قابلیت دسترس، عملی بودن، راهگشا بودن، میسنجد.
6ـ
برخلاف، دستهای از برداشتهای جامعهشناسی سیاسی، این نسل بر اساس تجارب تاریخی به
جدایی دین از سیاست، تمایل نشان نخواهد داد، بلکه به تعدیل ارتباط آن دو، تمایل
دارد.[11]
7ـ
از سیاستزدگی گریزان است. بدون آنکه وابستگی جناحی به احزاب و افراد سیاسی داشته
باشد، خودجوش در جهت تداوم انقلاب اسلامی گام برمیدارد. و بدون درگیری در مجادلات
سیاسی، به رشد و توسعه خدمتگزاری مردم همت میگمارد.
8ـ
تمایل زیبایی شناختی و هنری این نسل، در مقایسه با نسل قبل بیشتر است.
9ـ
صمیمیتر و راحت با دیگران مراوده و معاشرت میکند.
10-
از ویژگی های این نسل پویایی و روحیه انتقادگری است که در مقابل انحرافات احتمالی و
کجروی ها به سرعت ازخود واکنش نشان می دهد و بدون توسل به خشونت خطاها را اصلاح می
کند.
11-
مدار حرکت این نسل بر شناخت و تجزیه وتحلیل حوادث سیاسی جهان، موضع گیری صحیح و
مقابله سریع با تهدیدات بیگانگان استوار است. شرایط جهانی، انفجاراطلاعاتی و گردش
سریع اطلاعات، پویایی و قدرت تحلیل بالایی به این نسل بخشیده است.
12-
نسل سوم میزان تبعیت و تأثیر پذیرش از دیگران بسیار بالاست در نتیجه نسل سوم احتیاج
به الگوی مناسب دارد.
13-
این نسل به فرهنگ و سنت های ایرانی علاقه مند است . همچنین به دین و اخلاق خود
پایبند است و ابعاد فرهنگی، هنری و زیباشناسی فرهنگ ایرانی برای آنها بسیار جذابیت
دارد.
در شماره های
بعد به ارتباط این نسل با انقلاب، نیازها و خواسته های نسل سوم و آسیب شناسی آن می
پردازیم
ادامه دارد
پی نوشت ها:
[1]
– ر.ک:ده گفتار ، مرتضی مطهری ؛ و ؛ دنیای جوان ، علامه سید محمد حسین فضل الله ،
ترجمه مجید مرادی ، ص 106.
[2]
– درآمدی بر
دایرة المعارف علوم اجتماعی باقر ساروخانی، ، ص 107.
[3]
– نحوه انجام
تحقیقات اجتماعی، توزال بیکر، ص 118.
[4]
– فرهنگ علوم
سیاسی ، علی آقا بخشی ، تهران : چاپار ، 1383، ص 267.
[5]
–
مفاهمه بین نسلی ، دکتر علیاصغر کاکوجویباری ،بازتاب ،
۲
شهریور ۱۳۸۳.
[6]
– پرورش فرزند
در عصر دشوار، بنجامین اسپاک، ص 259.
[7]
– جوان و
بحران های اجتماعی، مرتضی منطقی، تجربه غرب و ایران..
[8]
– شکاف نسلی یا تفاوت نسلی ، امین بزرگیان ، نشریه نامه، شماره39.
[9]
– ر.ک: شکاف،
فاصله یا تحول؟، علی ذوعلم ، حلقه نقد و پاسخ.
[10]
– شکاف نسل ها
؛ واقعیت یا توهم؟ ، علی اخترشهر ، حلقه نقد و پاسخ.
[11]
– ر.ک :
مفاهمه
بین نسلی ، دکتر علیاصغر کاکوجویباری بازتاب ،
۲
شهریور ۱۳۸۳.