یونس به بیابان رسید یا نرسید؟ما در حالی که ناخوش بود، او را به بیابان رساندیم (سوره ۳۷ آیه ۱۴۵)؛ اگر نعمت پروردگارش نبود، در حین بد حالی به صحرایی بی آب و گیاه می‌افتاد (سوره ۶۸، آیه ۴۹).

آیه 145 از سوره 37 (صافات): «فَنَبَذْناهُ بِالْعَراءِ وَ هُوَ سَقیمٌ؛ ما او را در سرزمینی خشک و خالی از درخت و گیاه افکندیم در حالی که بیمار بود.»آیه 49 از سوره 68 (قلم): «لو لا أن تدارکه نعمة من ربه لنبذ بالعراء و هو مذموم؛ و اگر رحمت خدا به یاری اش نیامده بود به سرزمینی خشک افکنده می شد در حالی که سزاوار مذمت و سرزنش بود.»
این دو آیه با یکدیگر منافاتی ندارند زیرا آیه 145 صافات می فرماید: «ما یونس را در سرزمینی خشک و بدون درخت و گیاه افکندیم». این مربوط به زمانی است که حضرت یونس(ع) به درگاه الهی در شکم ماهی توبه کرده بود و خداوند توبه او را پذیرفته بود و مشمول رحمت الهی قرار گرفته بود و هرگز شایسته مذمت نبود.
ولی آیه 49 از سوره قلم در مقام یادآوری نعمت خداوند بر حضرت یونس و پذیرش توبه او است و بیان می کند که اگر نعمت پروردگار که همان توفیق توبه و مشمول رحمت الهی قرار گرفتن، نبود به سرزمینی خشک و بی آب و علف انداخته می‌شود در حالی که در خور سرزنش و مذمت بود. یعنی به دلیل توبه او و پذیرش توبه او چنین اتفاقی نیتفاد. منظور این است که آن اتفاق در صورت توبه نکردن و یا پذیرفته نشدن توبه او افتادن به زمینی خشک و استحقاق مذمت و سرزنش را داشتن بود که چون توبه کرد و توبه اش پذیرفته شد، به سرزمینی خشک افکنده شد ولی آن استحقاق مذمت و سرزنش به دلیل مشمول رحمت الهی، گریبانگیر او نشد. پس محور اصلی استحقاق مذمت و سرزنش داشتن است نه افتادن به سرزمین خشک.(ر.ک: تفسیر نمونه، ج 19، ص 158، ذیل آیه 145 صافات)
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی