نکاتی راجع به مسئله امام شناسی و خداشناسی عرض می کنیم در رابطه با بحث خداشناسی و امام شناسی و نحوه تقدمه و تأخر اینها نسبت به هم از دو دیدگاه می شود مورد بررسی واقع گردد
نگاه اول :نگاهی اثباتی و برون دینی است یعنی وقتی ما می خواهیم دین را برای کسی تشریع کنیم و محتوی دین خود را برای او بگوییم ابتدا از اساسی ترین سوال هر انسان و اصلی ترین رکن دین یعنی خداشناسی بحث می کنیم در واقع تا اصل وجود خداوند برای کسی ثابت نشود و بعد اینکه انسان مکلف به تکلیف است و انسان نیازمند راهنمایی است و لازم است که از طرف خداوند راهنمایی برای هدایت بشر بیاید با اثبات این مقدمه ضرورت وجود پیامبر ثابت می شود و با استفاده از این اصل که تمام انسانها همواره در طول زندگیشان نیازمند هدایت هستند ضرورت استمرار هدایت از طرف خداوند بواسطه امامان ثابت می شود و نتیجه می شود که از وجود خداوند اثبات او به ضرورت وجود امام می رسیم کما اینکه در دعا بعد از نماز از خداوند می خواهیم که (اللهم عرفنی نفسک ,فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک ,اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.خدایا اول خودت را به من بشناسان که اگر تو رانشانسم رسولت راهم نمی شناسم خدایا رسولت به من بشناسان که اگر رسول تو را نشناسم حجت تو را هم نخواهم شناخت خدایا حجت خود را به من بشناسان که اگر حجت تو رانشاسم دردینم گمراه خواهم شد. (1) که این دعا قوس نزول یعنی شناخت از طریق خدا به امام را و بالعکس آن نشان می دهد.
اما نگاه دوم : از این پنجره است که بعد از قبول و اعتقاد به وجود خدا وایمان به پیامبر و امام شناخت کافی از خدا و پیامبر و امام معصوم محدوده قدرت و توانایی و صفات آنها را نداریم و نیازمندیم از طریق کسانی که شناخت و معرف آنها نسبت به خودشان و پیامبر و خداوند متعال کامل است استفاده کنیم و آنها کسانی جزء ائمه معصومین نیستند لذا در زیارت جامعه که جامع صفات ائمه معصومین است به آنها خطاب می کنیم. السلام علی محال معرفت الله (2) سلام بر محلهای شناخت خدا هستند و یا (حفظه لسره وخزنه لعلمه و مستودعا لحکمه و تراجمه لوحیه و ارکانا لتوحید ). (3) شما و امامان حافظان خدائید و خزانه داران علم الهی هستید و حکمت خداپیش شما به وعده گذاشته و مترجم کلام وحی هستید و بدون شما توحید پذیرفته نیست همه این عبارات حاکی این نکته است که شناخت خداوند و علم به صفات او از طریق اهل بیت صورت می گیرد.
منابع:
1-اصول کافی، ج 1، ص 342 .
2- مفاتیح الجنان ، زیارت جامعه.
3- همان.
کتب زیر جهت مطالعه مفید است.
1- انوار الساطعه ، شیخ جواد کربلائی ، چاپ دار الحدیث.
2- امام شناسی ، علامه تهرانی ، نشر علامه.
3- بررسی مسائل کلی امامت ، ابراهیم امینی ،انتشارات دفترتبلیغات .
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
نگاه اول :نگاهی اثباتی و برون دینی است یعنی وقتی ما می خواهیم دین را برای کسی تشریع کنیم و محتوی دین خود را برای او بگوییم ابتدا از اساسی ترین سوال هر انسان و اصلی ترین رکن دین یعنی خداشناسی بحث می کنیم در واقع تا اصل وجود خداوند برای کسی ثابت نشود و بعد اینکه انسان مکلف به تکلیف است و انسان نیازمند راهنمایی است و لازم است که از طرف خداوند راهنمایی برای هدایت بشر بیاید با اثبات این مقدمه ضرورت وجود پیامبر ثابت می شود و با استفاده از این اصل که تمام انسانها همواره در طول زندگیشان نیازمند هدایت هستند ضرورت استمرار هدایت از طرف خداوند بواسطه امامان ثابت می شود و نتیجه می شود که از وجود خداوند اثبات او به ضرورت وجود امام می رسیم کما اینکه در دعا بعد از نماز از خداوند می خواهیم که (اللهم عرفنی نفسک ,فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک ,اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی.خدایا اول خودت را به من بشناسان که اگر تو رانشانسم رسولت راهم نمی شناسم خدایا رسولت به من بشناسان که اگر رسول تو را نشناسم حجت تو را هم نخواهم شناخت خدایا حجت خود را به من بشناسان که اگر حجت تو رانشاسم دردینم گمراه خواهم شد. (1) که این دعا قوس نزول یعنی شناخت از طریق خدا به امام را و بالعکس آن نشان می دهد.
اما نگاه دوم : از این پنجره است که بعد از قبول و اعتقاد به وجود خدا وایمان به پیامبر و امام شناخت کافی از خدا و پیامبر و امام معصوم محدوده قدرت و توانایی و صفات آنها را نداریم و نیازمندیم از طریق کسانی که شناخت و معرف آنها نسبت به خودشان و پیامبر و خداوند متعال کامل است استفاده کنیم و آنها کسانی جزء ائمه معصومین نیستند لذا در زیارت جامعه که جامع صفات ائمه معصومین است به آنها خطاب می کنیم. السلام علی محال معرفت الله (2) سلام بر محلهای شناخت خدا هستند و یا (حفظه لسره وخزنه لعلمه و مستودعا لحکمه و تراجمه لوحیه و ارکانا لتوحید ). (3) شما و امامان حافظان خدائید و خزانه داران علم الهی هستید و حکمت خداپیش شما به وعده گذاشته و مترجم کلام وحی هستید و بدون شما توحید پذیرفته نیست همه این عبارات حاکی این نکته است که شناخت خداوند و علم به صفات او از طریق اهل بیت صورت می گیرد.
منابع:
1-اصول کافی، ج 1، ص 342 .
2- مفاتیح الجنان ، زیارت جامعه.
3- همان.
کتب زیر جهت مطالعه مفید است.
1- انوار الساطعه ، شیخ جواد کربلائی ، چاپ دار الحدیث.
2- امام شناسی ، علامه تهرانی ، نشر علامه.
3- بررسی مسائل کلی امامت ، ابراهیم امینی ،انتشارات دفترتبلیغات .
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی