آیا از منظر مادی انتها و پایانی از نظر فیزیکی(مسافت) در جهان هستی وجود دارد؟ از نگاه دین چطور؟

از نظر مادی و فیزیکی جهان را نهایتی نیست و امری نامحدود است ؛ خواه شما به سوی کوچکترین اجزا حرکت کنید و سعنی نمایید تا جسم را تجزیه و تقسیم نمایید – از آن رو که جسم است و بعد و طول وعرض دارد قابل تقسیم به دو بخش است – و خواه شما به سمت دورترین مکانها حرکت کنید چراکه براساس فیزیک انیشتن شما با حرکت به سوی جلو در واقع مکان و فضا را ایجاد می کنید مثلا اگر شما بر بام دنیا و آخرین نقطه جهان بایستید آنگاه که دستتان به آن سو دراز کنید مکان و فضا را ایجاد کرده اید چون مکان همان امری است که جسم را در بر می گیرد. اما همین جهان که از نظر فیزیکی نامحدود است از نظر وجودی امری محدود است و دین هم وقتی از محدودیت جهان سخن می گوید منظورش این است جهان آفرینش از جهت وجودی امری محدود است.در واقع جهان تجلی خدواند نامحدود است و تجلی امر نامحدود نباید محدود باشد و از سوی دیگر در مقابل خالق خود قطعا امری محدود خواهد بود. هر چند مخلوقات خداوند تنها جهان مادی نیست و ما وقتی از عالم سخن می گوییم منظور تمام مخلوقات و آفریده ها است اما همانطور که گفته شد خود جهان مادی نیز به سبب ویژگی مادی بودن و بعد داشتن اجزا آن امری نامحدود است یعنی ما هیچ گاه نمی توانیم به جزئی دست یابیم که بعد نداشته باشد و قابل تقسیم به دو بخش نباشد هر چند ممکن است ما ابزار این کار را نداشته باشیم.

به عبارت دیگر ، محدودیت ماده و جهان طبیعت به معناى آن نیست که جهان تا یک جا امتداد دارد و از آن جا به بعد جهانى نیست. بلکه مقصود محدودیت از نظر مراتب و کمالات وجودى است. زیرا در نظام هستى موجودات داراى یک نظام طولى و مراتب تشکیکى مى باشند و جهان ماده در این عرصه نازل ترین رتبه وجودى را داراست و پس از آن عوالم دیگرى هستند البته نه در جاى دیگر بلکه محیط به همین جهان ولى داراى مرتبه اى والاتر و هرمرتبه کمالات افزون ترى نسبت به مادون خود دارد. اما همه آنها ممکن الوجود و مفتقرالذات در برابر خداى تعالى هستند و تنها او کمال مطلق و هستى محض و صرف است. جهان هستی ظهور خدای متعال است و چون وجود خداوند بی نهایت است، ظهور او نیز بی نهایت خواهد بود و پایانی ندارد.