چگونه می توان از طریق ائمه معصومین (علیهم السلام) به خداوند رسید؟ مگر نمی شود از طریق خود خداوند به او برسیم؟

راه ارتباط و قرب به خداوند منحصر به توسل به اهل بیت(ع) نیست. هر انسانی به صورت مستقیم با خدای مهربان ارتباط دارد و از طریق عبادت و دعا به او نزدیک می شود و با او سخن می گوید و حاجت خود را مطرح می کند. اما در کنار آن روش توسل به اهل بیت(ع) و واسطه قرار دادن آنها به عنوان کسانی که نزد خداوند آبرو دارند و می توانند شفاعت کنند، بسیار مهم است. گاهی انسان احساس می کند خودش از ارزش و اعتبار لازم برخوردار نیست و نزد کسی که می خواهد به او روی بیاندازد، آبرو ندارد، در این صورت کسی را واسطه قرار می دهد که او آبرو مند است و از این طریق سعی می کند، به خواسته خود بهتر دست یابد. در دعای توسل می خوانیم: یا وجیها عند الله اشفع لنا عند الله. ای کسی که نزد خداوند آبرو داری ما را شفاعت کن.
توسل در لغت به معنای کمک گرفتن از ابزار و وسیله ای برای رسیدن به مقصود است . بدون شک آدمی برای تحصیل کمالات مادی و معنوی به غیر خود یعنی خارج از محدوده وجودی خویش نیازمند است . عالم هستی بر اساس نظام اسباب و مسببات استوار گردیده و تمسک به سبب ها و وسایل برای نیل به این کمالات لازمه این نظام است . انسان برای رسیدن به مراد و خواسته خود چاره ای جز توسل به اسباب و واسطه های فیض ندارد . ایجاد مزرعه ای آباد جز از طریق شخم زدن زمین و کاشتن نهال و بذر و آبیاری به مقدار مشخص و زمان معین و فراهم کردن سایر شرایط و دفع موانع ممکن نمی باشد. بر این اساس ،توسل – به معنای استغاده از اسباب – لازمه زندگی انسان در جهانی است که قانون و سنت اسباب و مسببات بر آن حاکم است . در اصطلاح کلامی مسامانان مقصود از توسل تمسک بجستن به اولیای الهی در درگاه خداوند به منظور بر آمدن نیاز ها است . خداوند اموری را به عنوان اسباب و وسایل در جهت قرب و نزدیکی به درگاه خود قرار داده و ما را به توسل به آن امور فرمان داده است : یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله ؛ ای مومنان ! از خدا پروا کنید و به سوی او وسیله ای بجویید . ( مائده 35 )
کلمه وسیله در این آیه نورانی مطلق و بدون قید است و هر گونه وسیله ای که عامل قرب و نزدیکی انسان به خدا گردد را شامل می گردد . پس استمداد و داری جستن از اولیای الهی همانند نماز و روزه و احسان به یتیم و کمک به مستمند و خدمت به خلق خدا ، وسیله تقرب به خداوند است . از این رو هنگام دعا خداوند را به حق بندگان صالح و مقرب و آبرومندش قسم می دهیم و یا از آنها می خواهیم که برای ما در درگاه الهی دعا کنند . در روایتی از پیامبر بزرگ اسلام –ص- که در نزد شیعه و اهل سنت مستند است آمده است : کل دعاء محجوب حتی یصلی علی محمد و آل محمد ؛ هر دعایی محجوب است تاد این که برمحمد و ال محود درود فرستاده شود .( میزان الحکمه ج4 ص1662 ح10794) . بنا بر این صلوات و درود بر پیامبر –ص- و اهل بیتش و توجه به آنها یکی از مهم ترین وسایل تقرب به خداوند و بهره گیری از فیوضات الهی است .
می توان به طور خلاصه حکمت توسل را دو چیز شمرد :
1-علت اعطای این نقش به بزر گان دین و اولیای الهی ، جایگاه معنوی آنان است . همه موجودات جهان هستی آیات و نشانه های پروردگارند . هر موجودی به اندازه وسعت وجودی اش نشانگر اسما و صفات خداوند است . عالی ترین و تاباک ترین جلوه و ظهور حضرت حق در آیینه انسان کامل ( پیشوایان معصوم –ع – محقق می گردد . انسان کامل آینه تمام نمای اسما و صفات خداوند و جلوه گاه و مظهر جلال و جمال او است . توسل به انسان کامل و معصوم در حقیقت توجه به خدا و جلال و جمال او و توسل به چشمه فیض او است .
2- خداوند خواسته است اولیای خود را در کانون توجه و اقبال مردم قرار دهد . توجه به آنان – به عنوان انسان های کامل – و برقراری ارتباط عاطفی و معنوی با ایشان ، تاکید بر حقانیت و اسوه و الگو بودن آنها است و موجب می گردد مردم با مراجعه به آنان و الگو گیری از ایشان به طریق سعاوت و هدایت دست یابند.
ر. ک :
1- شفاعت و توسل ، سید محمد کاظم روحانی ، پرسش و پاسخ شماره 14 ، بخش دوم ، توسل
2- امام شناسی ، محمد رضا کاشفی ، پرسش 15 ، مجموعه پرسش و پاسخ های دانشجویی شماره 4