در این باره گفتنی است,که نماز جهاد ساز و مجاهد پرور است.و بسیاری از خوبیها و دوری از بدی ها از راه نماز آسان می شود.به همین جهت نماز بهترین عمل شمرده شده است.لذانماز بهترین اعمال است زیرا به حسب صورت ظاهر، ذکر کبیر و جامع است و ثنای به اسم اعظم است که مستجمع جمیع شئون الهیه است. نماز انسان را از زشتیها و منکرات باز می دارد.(عنکبوت/45) طبیعت نماز از آنجا که انسان به یاد نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدأ معاد می اندازد دارای اثر بازدارندگی از فحشا و منکر است. و به بیان مقام معظم رهبری؛ نماز پاسخ به عالی ترین نیاز انسان است.
البته هر نمازی به همان اندازه که از شرایط کمال و روح عبادت برخوردار باشد نهی از فحشا و منکر می کند، نهی از فحشا و منکر سلسله مراتبی و درجات زیادی دارد و هر نمازی به نسبت رعایت شرایط، دارای بعضی از این درجات است. این یکی از فلسفه های نماز است که انسانها را به تبع آن جامعه را از آلودگی ها و منکرات و زشتی ها باز می دارد.
فلسفه مهمتر نماز، ذکر و یاد خداست- ولذکر الله اکبر- ذکر خدا از آن هم برتر و بالاتر است یکی دیگر از آثار و برکات مهم نماز که حتی از نهی از فحشا و منکر نیز مهمتر است آن است که انسان را به یاد خدا می اندازد که ریشه و مایه اصلی هر خیر و سعادت است- حتی عامل اصلی نهی از فحشا و منکر نیز همین «ذکر الله» است.
بنابراین نماز که انسان را به یاد خدا می اندازد خیرالعمل است- چون یاد خدا بهترین اعمال است. نماز یاد خداست نماز یاد خداست، نماز وسیله شستشوی از گناهان و سبب آمرزش الهی است. نماز سدی در برابر گناهان است نماز سبب از بین بردن غفلت ها می شود. نماز خودبینی و کبر را در هم می شکند چرا که در شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می گذارد، و خود را ذره کوچکی در برابر عظمت او می بیند. به همین دلیل علی(ع) در حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان، نخستین عبادت را که نماز است با همین هدف تبیین می کند. می فرماید: فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک و الصلوه تنزیها عن الکبر-خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک و واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر.
نماز وسیله پرورش، فضایل اخلاق و تکامل معنوی انسان است چرا که انسان را از جهان محدود مادی و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد. نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد. چرا که نماز روح اخلاص را زنده می کند، در حدیث معروف از امام علی(ع) می خوانیم: «الله الله فی الصلوه فانها عمود دینکم- خدا را خدا را درباره نماز، چرا که نماز ستون دین شماست.
می دانیم هنگامی عمود خیمه درهم بشکند یا سقوط کند هر قدر طنابها و میخهای اطراف محکم باشد اثری ندارد، همچنین هنگامی که ارتباط بندگان با خدا از طریق نماز از میان برود اعمال دیگر اثر خود را از دست خواهد داد. در حدیثی از امام صادق(ع) می خوانیم: اول ما یحاسب به العبد الصلوه فان قبلت قبل سائر عمله و ان اردت رد علیه سائر علمه- نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می شود نماز است اگر مقبول افتاد سائر اعمالشان قبول می شود، و اگر مردود شد سائر اعمال نیز مردود می شود. نماز عبادتی است که همواره و در هر زمان و مکان و تا پایان عمر باید انجام شود و به وسیله او ارتباط میان خلق و خالق برقرار گردد ولی جهاد امری مقطعی و برای رفع موانع واجب می شود.
جهاد هم برای زنده نگه داشتن -نماز است اشهد انک قد اقمت الصلوه- و جاهدت فی الله حق جهاده؛ جهاد هنگام ضرورت و پیدایش مانع برای پیشرفت اسلام- یا مقابله دشمنان با اسلام واجب می شود و در برهه خاصی است و در عصر غیبت هم که جهاد وجود ندارد دفاع هست. به عقیده بسیاری از فقها جهاد ابتدایی در عصر معصوم و بدستور معصوم محقق می شود.
در روایت آمده که «حی علی خیرالعمل» در عهد پیامبراکرم(ص) و تا عهد ابی بکر و قسمتی از عهد عمر در اذان گفته می شد بعدا عمر دستور دارد حذف کنند از اذان و اقامه- به دلیل آنکه وقتی مردم بشنوند که نماز خیر العمل است نسبت به جهاد سست می شوند و به جنگ نمی روند- در حالی که چنین نیست مردم تشخیص می دهند که در هر زمانی چه وظیفه ای دارند در زمان پیامبر(ص) چگونه توجه به اهمیت نماز و جهاد داشتند و هیچ کدام مانع دیگری نمی شد- و مگر پیامبر(ص) نمی دانست که خیرالعمل نماز است یا جهاد و بعدا معلوم شد. در جهاد هم باید اهمیت نماز حفظ شود و در وسط معرکه جنگ و قتال هم نماز باید حفظ شود زیرا جنگ هم برای رفع موانع است تا مردم براحتی به عقیده توحید و اقامه نماز بپردازند در نتیجه نماز با ویژگیهایی که دارد خیرالعمل است و پرچم اسلام است و مسلمانها را با نماز می شناسند.
در روایتی گفته شده مقصود از «خیرالعمل» ترغیب به ولایت است و علت اینکه خیرالعمل است چون همه اعمال به وسیله ولایت قبول می شوند. و مقصود ظاهری مانعین جهاد بوده ولی قصد واقعی آنها نفی ولایت است. نماز هم جهاد بزرگ است که تا آخر عمر و در همه حالات استمرار دارد.
اطلاع بیشتر را در منابع ذیل جستجو نمائید.
1. امام خمینی(ره)، آداب الصلوه، مؤسسه نشر آثار، ص142
2. بحارالانوار، ج84، ص156، 170
3. تفسیر نمونه، ج16، ص284، 287 تا 294
البته هر نمازی به همان اندازه که از شرایط کمال و روح عبادت برخوردار باشد نهی از فحشا و منکر می کند، نهی از فحشا و منکر سلسله مراتبی و درجات زیادی دارد و هر نمازی به نسبت رعایت شرایط، دارای بعضی از این درجات است. این یکی از فلسفه های نماز است که انسانها را به تبع آن جامعه را از آلودگی ها و منکرات و زشتی ها باز می دارد.
فلسفه مهمتر نماز، ذکر و یاد خداست- ولذکر الله اکبر- ذکر خدا از آن هم برتر و بالاتر است یکی دیگر از آثار و برکات مهم نماز که حتی از نهی از فحشا و منکر نیز مهمتر است آن است که انسان را به یاد خدا می اندازد که ریشه و مایه اصلی هر خیر و سعادت است- حتی عامل اصلی نهی از فحشا و منکر نیز همین «ذکر الله» است.
بنابراین نماز که انسان را به یاد خدا می اندازد خیرالعمل است- چون یاد خدا بهترین اعمال است. نماز یاد خداست نماز یاد خداست، نماز وسیله شستشوی از گناهان و سبب آمرزش الهی است. نماز سدی در برابر گناهان است نماز سبب از بین بردن غفلت ها می شود. نماز خودبینی و کبر را در هم می شکند چرا که در شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می گذارد، و خود را ذره کوچکی در برابر عظمت او می بیند. به همین دلیل علی(ع) در حدیث معروفی که فلسفه های عبادات اسلامی در آن منعکس شده است بعد از ایمان، نخستین عبادت را که نماز است با همین هدف تبیین می کند. می فرماید: فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک و الصلوه تنزیها عن الکبر-خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک و واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر.
نماز وسیله پرورش، فضایل اخلاق و تکامل معنوی انسان است چرا که انسان را از جهان محدود مادی و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می برد. نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می دهد. چرا که نماز روح اخلاص را زنده می کند، در حدیث معروف از امام علی(ع) می خوانیم: «الله الله فی الصلوه فانها عمود دینکم- خدا را خدا را درباره نماز، چرا که نماز ستون دین شماست.
می دانیم هنگامی عمود خیمه درهم بشکند یا سقوط کند هر قدر طنابها و میخهای اطراف محکم باشد اثری ندارد، همچنین هنگامی که ارتباط بندگان با خدا از طریق نماز از میان برود اعمال دیگر اثر خود را از دست خواهد داد. در حدیثی از امام صادق(ع) می خوانیم: اول ما یحاسب به العبد الصلوه فان قبلت قبل سائر عمله و ان اردت رد علیه سائر علمه- نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می شود نماز است اگر مقبول افتاد سائر اعمالشان قبول می شود، و اگر مردود شد سائر اعمال نیز مردود می شود. نماز عبادتی است که همواره و در هر زمان و مکان و تا پایان عمر باید انجام شود و به وسیله او ارتباط میان خلق و خالق برقرار گردد ولی جهاد امری مقطعی و برای رفع موانع واجب می شود.
جهاد هم برای زنده نگه داشتن -نماز است اشهد انک قد اقمت الصلوه- و جاهدت فی الله حق جهاده؛ جهاد هنگام ضرورت و پیدایش مانع برای پیشرفت اسلام- یا مقابله دشمنان با اسلام واجب می شود و در برهه خاصی است و در عصر غیبت هم که جهاد وجود ندارد دفاع هست. به عقیده بسیاری از فقها جهاد ابتدایی در عصر معصوم و بدستور معصوم محقق می شود.
در روایت آمده که «حی علی خیرالعمل» در عهد پیامبراکرم(ص) و تا عهد ابی بکر و قسمتی از عهد عمر در اذان گفته می شد بعدا عمر دستور دارد حذف کنند از اذان و اقامه- به دلیل آنکه وقتی مردم بشنوند که نماز خیر العمل است نسبت به جهاد سست می شوند و به جنگ نمی روند- در حالی که چنین نیست مردم تشخیص می دهند که در هر زمانی چه وظیفه ای دارند در زمان پیامبر(ص) چگونه توجه به اهمیت نماز و جهاد داشتند و هیچ کدام مانع دیگری نمی شد- و مگر پیامبر(ص) نمی دانست که خیرالعمل نماز است یا جهاد و بعدا معلوم شد. در جهاد هم باید اهمیت نماز حفظ شود و در وسط معرکه جنگ و قتال هم نماز باید حفظ شود زیرا جنگ هم برای رفع موانع است تا مردم براحتی به عقیده توحید و اقامه نماز بپردازند در نتیجه نماز با ویژگیهایی که دارد خیرالعمل است و پرچم اسلام است و مسلمانها را با نماز می شناسند.
در روایتی گفته شده مقصود از «خیرالعمل» ترغیب به ولایت است و علت اینکه خیرالعمل است چون همه اعمال به وسیله ولایت قبول می شوند. و مقصود ظاهری مانعین جهاد بوده ولی قصد واقعی آنها نفی ولایت است. نماز هم جهاد بزرگ است که تا آخر عمر و در همه حالات استمرار دارد.
اطلاع بیشتر را در منابع ذیل جستجو نمائید.
1. امام خمینی(ره)، آداب الصلوه، مؤسسه نشر آثار، ص142
2. بحارالانوار، ج84، ص156، 170
3. تفسیر نمونه، ج16، ص284، 287 تا 294