این سوال را در دو بخش بررسی می کنیم:
الف :در کشور ما علاوه برآنکه ستاد امربه معروف ونهی از منکر داریم در کنار آن نیروی انتظامی نیز در این راستا انجام خدمت می کند.از جمله اقدامات نیروی انتظامی می توان مبارزه با بدحجابی ومبازره با اراذل واوباش وافراد شرور ومتجاوز به حریم خصوصی مردم در این زمینه اشاره کرد.(جالب آنست که این گونه اقدامات درجامعه را بعضی رسانه ها ،از شدیدترین عملیات مبازره با منکرات یاد کرده اند).
البته این موضوع(امربه معروف ونهی از منکر )به عنوان یک اصل همگانی ومتقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر ،دولت نسبت به مردم ومردم نسبت به دولت در فصل اول اصل هشتم قانون اساسی گنجانده شده است که شرایط وحدود وکیفیت آن را نیز قانون مشخص می کند
و این اصل از آیه شریفه71 سوره توبه اخذ شده است «والمومنون والمومنات بعضهم اولیاءبعض یأمرون بالمعروف وینهون عن المنکر» آیه مردان وزنان با ایمان ،ولی (یار ویاور)یکدیگرند،امربه معروف ونهی از منکر می کنند.(ترجمه آیةالله مکارم)
در همین راستا امر به معروف ونهی از منکر به شیوه های گوناگون اجرا می شود،مثلا به شیوه گفتاری در خانواده ها از طریق والدین به کودکان وجوانان،توسط ائمه جماعات وخطباء ووعاظ درمنابر عمومی و محیطهای آموزشی ،در مدارس ودبیرستانها ودانشگاهها و…وبه شیوه عملی درجامعه توسط الگوهای نیکو مانند مراجع عظام تقلید، خطباء روحانیون وافراد صالح دیگرورسانه ها وصدا وسیما،وبه شیوه هنری توسط هنرمندان به زبان هنری ونیز به شیوه نوشتاری ؛توسط نویسنگان ومحققان دلسوز،درکتاب ومقالات وروزنامه ها؛به صورت های فردی وگروهی ونیز مستقیم وغیر مستقیم در سطح جامعه انجام می شود به طور کلی تشکلهای مردمی ، هیئتها ، صنوف و اساتید و فرهیختگان و. NGO دراجرا و احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر تصریح کرد.
با این حال اجرای کامل امر به معروف خالی ازآفات و آسیب نبوده است از جمله آسیبها می توان به این موارد اشاره کرد :
1- ناهماهنگی :از عواملی است که جریان مبارزه با منکرات در جامعه را با مشکل مواجه ساخته است ،این آسیب گاه در زمینه اجراست که به خوبی ودرستی اجرا نمی شود ،وگاه آمران وناهیان از منکر، دارای تجربه کافی در این زمینه نیستند ویا انگیزه قوی ندارند.
2- -افراط وتفریط :همانگونه که افراط وتفریط در هر امری نتیجه عکس می دهد ،افراط وتفریط در اجرای امر به معروف نیز می تواند نتیجه معکوس دهد .زیرا که گاه باید به مرتبه لسانی در اجرای آن بسنده شود ،ولی گاه از این مرحله تجاوز کرده وعملا با منکرات مبارزه شود. این گونه برخوردها سبب می شود که این اصل به طور مطلوب نتیجه ندهد.
3- صحیح اجرا نشدن نهی ازمنکر: درست انجام نشدن این امر باعث روی گردانی افراد از آن وگستاخی زیاد در انجام منکرات می شود ؛ آن کسى که مى خواهد امر به معروف و نهى از منکر بکند باید کلاس ببیند و یاد بگیرد و مجاز باشد براى این کار و محدود باشد به طورى که آن کسى که در یک رشته مى تواند امر به معروف و نهى از منکر بکند و نه در رشته دیگرى , از حد خودش تجاوز نکند به علاوه همه مراکز امر به معروف و نهى از منکر که باید تمام کشور را بپوشاند با یکدیگر در ارتباط باشند و از یک مرکز دستور بگیرند و یک نوع هماهنگى باشد و در حقیقت یک نوع پرورش دینى و مذهبى هماهنگ وجود داشته باشد .(شهیدمطهری ؛پیرامون جمهوری اسلامی؛ص27)
ب:اما اینکه این همه گناه ومنکرات در جامعه برای چیست؟
در این رابطه مجموعه عواملی دخیل هستند :که میتوان به این عوامل اشاره کرد:
1- جهالت مردم به وظیفه شرعی ودینی خود،درقبا ل یکدیگر، برداشت وفهم نادرست در انجام این امر، ونیز آن موجب فراموشی و تغافل از این اصل(امر به معروف ونهی از منکرات) در جامعه و مجموعه دلایلی هستندند که موجب رواج منکرات در جامعه شده اندحضرت علی (ع)جهل وعدم آگاهی را ریشه ومنشأ هر شر و فتنه ای دانسته اند:جهل خواستگاه هر شری ،قرار می گیرد.(غررالحکم):شهید مطهری دراین باره می فرماید: , اساسا آنچه بیشتر جاى تاسف است اینست که این فکرها به کلى از فکر مسلمین خارج شده , آن چیزهائى را که آنروز جزء وظیفه حسبه مى دانسته اند و به نام حسبه امر به معروف و نهى از منکر , امور اجتماعى خود را اصلاح مى کردند اساسا جزء امور دینى شمرده نمى شود , اگر احیانا کسى در فکر امر به معروف و نهى از منکر بیفتد فکر نمى کند که آن اصلاحات هم جزء این وظیفه و تکلیف است , یعنى معروف و منکر آن معناى وسیع خود را از دست داده و محدود شده اند به یک سلسله مسائل عبادى که بدبختانه آن هم عملى نمى شود .(ده گفتار،ج1،ص78)
2- تساهل وتسا مح وبی اعتنایی مردم نسبت به این اصل: در این باره استاد شهید می فرماید:
یک نفر در جامعه مشغول فساد مى شود , مرتکب منکرات مى شود . یکى نگاه مى کند مى گوید به من چه؟دیگرى مى گوید من و او را که در یک قبر دفن نمى کنند . فکر نمى کند که مثل جامعه , مثل کشتى است . اگر در یک کشتى آب وارد بشود , ولو از جایگاه یک فرد وارد بشود , تنها آن فرد را غرق نمى کند بلکه همه مسافرین را یکجا غرق مى کند . (سیری درسیره نبوی ج1 ص )279.
درمورد بی تفاوتی مردم می گوید: چون فکر امر به معروف و نهى از منکر در نظر مردم محدود شده و مردم از جنبه امر به معروف و نهى از منکر توجهى به اصلاحات امور زندگى اجتماعى خود ندارند نتیجه این شده که اگر احیانا, بخواهند جلو گرانفروشى را بگیرند , و یا اینکه بخواهند مقررات خوبى براى عبور و مرور اتومبیلها معین کنند مردم احساس نمى کنند که پاى یک امر مذهبى در میان است , زیرا حس نمى کنند که این هم از جنبه دینى یک وظیفه است , و حال آنکه به قول صاحب جواهر : به هر وسیله و هر طریق هست باید کارى کرد که معروف تقویت و منکر ریشه کن شود . علت اینکه مردم فعلا در این کارها کوتاهى مى کنند اینست که این امور را از دائره معروف و منکر خارج کرده اند. (ده گفتارص: 79).
3-تجمل گرایی وغرب گرایی دربین مرتکبان به مفاسد ومنکرات ،یکی دیگر از عوامل افزایش این امر در جامعه می باشد.این کار نوعی پیروی از هوس های خود ویا خواسته دیگران نیز می تواند به حساب آید خداند متعال ما را از این امر برحذر داشته است ؛«ولا تتبع الهوی فیضلک عن سیبل الله»از هوی وهوس پیرو ی مکن که تورا از راه خدا گمراه می سازد(سوره ص26).ویا آنجا که می فرماید«ولا تتبعوا اهواءقوم قد ضلّوا من قبل واضلّوا کثیرا »از هوس های مردمی که پیش ازاین گمراه شدند وبسیاری را به گمراهی کشیده اند،پیروی نکنید.(مائده 77).مقام معظم رهبری در این زمینه فرموده اند :آمریکایی ها می گویند حجاب شما از بین برود ،مرزهای اخلاقی ودینی شکسته شود ،حکومت قرآن وانطباق قوانین با اسلام که جزء قانون اساسی است ،نباید باشد0(محمد اسحاق مسعودی ؛اصلاحات وامربه معروف ونهی از منکر؛ ص25)
لا تعبدوا الشیطان انه لکم عدوّمبین وان اعبدونی هذا صراط مستقیم ،ولقد اضل منکم جبلا کثیرا…»شیطان را نپرستید ،قطعا او دشمن آشکار شماست واینکه مرا بپرستید ،این راه راست است ،واو بسیاری از شما را گمراه ساخت.(یس 61)
4-ضعف ایمان
5- فقدان تربیت صحیح افراد خاطی
6- تقلید از الگوهای نادرست
راهکارهای مناسب :1- .آگاهی عمومی جهت اجرای مناسب نهی از منکر وامربه معروف ؛به نظر می رسد ،نخست باید در جامعه به طور صحیح فرهگ سازی شود..مردم نسبت به این امر وآثار وبرکات اجرای آن توجیه شوند.عدم آگاهی مردم موجب سوءاستفاده قرارگرفتن از طرف منحرفان ونیز دشمنان داخلی وخارجی نظام می شود.رسانه در این زمینه نقش مهمی می توانند ایفا ئ کنند،صدا وسیما با نمایش فیلمهای سالم وبا معرفی الگوهای موفق،ونیز با نشان دادن قباحت منکرات از جمله قبح بدحجابی وآثار وعواقب آن، افکار عمومی جامعه را نسبت به این امر روشن کند.ارگانهای فرهنگی وسیاسی درکنار هم با برنامه ریزی های مناسب وبااهتمام مجدانه می توانند گامهای مثبتی در این راه بردارند .ونیز فرهیختگان ودلسوزان جامعه با نوشتن کتاب ومقاله ونشر ورواج فرهنگ اسلامی نگرش مردم را نسبت به این امرعوض کنند.
2- تعیین اهداف ؛در اجرای نهی از منکر اهداف باید به خوبی به منحرفان تبیین شود ،وتبعات کار منکر او به گوش زد شود.شناساندن معروف ها ومنکر ها تبیین حد ومرز واهمیت هر یک از آنها.
3- ارائه الگوها وجانشین های مناسب :ارائه الگوهای کامل وصحیح در اجرای این امر نیز ضروری به نظر می رسد.وفراهم آوردن زمینه پذیرش آنها برای گروهای منحرف ومفسد ،می تواند راهگشا باشد. این گونه ممکن است جامعه شاهد آثار و نتایج حقیقی و عینی این فریضه و تأثیر مستقیم آن بر روند کاهنده جرم و جنایت و خسارت و آسیبهای اجتماعی گردیده و میثاق اجتماعی مستحکمشده و همبستگی مردم و امنیت ملی ارتقا یابد.
نقش امربه معروف ونهی ازمنکر
آری اگرامر به معروف ونهی از منکرکه یک فریضه دینی ما مسلمانان می باشد و در متون دینی مورد تاکید قرار گرفته است باید وشاید در جامعه اجرا شود ،اثرات مفیدی در جامعه خواهد داشت .در اینجا فرمایش امام محمد باقر(ع)در حدیث گهرباری نقش امر به معروف را بیان نموده اند:…بها تقام الفرائض ،وتامن الفرائض ،وتحل المکاسب وتردالمظالم وتعمر الارض و…بوسیله این اصل دستورها زنده ،راه ها امن،کسبها حلال ،مظالم به صاحبان اصلی خودبرگردانده می شود ،زمین آباد می شود،از دشمنان انتقام گرفته می شود ،کارها روبه راه می شود0(وسائل الشیعه ،ج16 ،ص119). اگر در منطق اسلام امر به معروف و نهى از منکر آن اندازه توسعه نمى داشت به ما نمى گفتند که : بها تقام الفرائض , و تأمن المذاهب , و تحل المکاسب , و ترد المظالم , و تعمر الارض , و ینتصف من الاعداء , و یستقیم الامر (ده گفتار،شهید مطهری ص78)
ونیزحضرت پیامبر (ص)در این باره فرموده است:« کلکم راع وکلکم مسئول عن رعیته» بدانید همه شما نگهبانید وهمه در برابر کسانی که مآمور نگهبانی آنها هستید،مسئولید ( تفسیرنمونه ج24،ص293).این حدیث همه مسلمین را در قبال همدیگر مسئول می داند .درتوضیح این مطلب استاد مطهری می فرماید: پیغمبر اکرم(ص) آنجا که فرمود : کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته ، تمام افراد شما مسلمانان به منزله حافظ و نگهبان و شبان دیگران هستید و تمام شما نسبت به تمام خودتان مسئولید . تعبیرى از این بالاتر نمى توان کرد . یعنى ایجاد نوعى تعهد و مسئولیت مشترک میان افراد مسلمان براى حفظ و نگهدارى جامعه اسلامى بر مبناى تعلیمات اسلامى . چنین وظیفه سنگینى اولا آگاهى و اطلاع زیاد مى خواهد , یعنى هر فرد یا اجتماع ناآگاهى نمى تواند این وظیفه را به خوبى انجام دهد , و ثانیا قدرت و امکان مى طلبد . انجام دادن چنین مسئولیت بزرگ و چنین تکلیف بسیار بزرگى , احتیاج به قدرت و نیرو دارد .(ص56حماسه حسینی ج2)
شهید مطهری درجایی می فرماید:
این اصل یکى از ارکان تعلیمات اسلامى است , یکى از ارکانى است که به نص صریح متون اسلامى و گفته پیغمبر اکرم , اگر از بین برود , تمام تعلیمات اسلامى از بین رفته است . اگر این اصل منسوخ شود , جامعه اسلام به صورتى که باید وجود داشته باشد , هرگز وجود نخواهد داشت . کارنامه ما در این باب چگونه کارنامه اى است ؟ متاسفانه کارنامه ما مسلمین در این زمینه درخشان نیست . از آن نظر کارنامه درخشانى نیست که اولا ما آن حساسیتى را که اسلام در این زمینه دارد نداریم , یعنى آن اهمیتى را که اسلام به این موضوع داده است , درک نکرده ایم , و ثانیا حدودى هم که به حساب و خیال خودمان به اهمیت این موضوع پى برده ایم , واجد شرایط آن نبوده ایم (حماسه حسینی ج2ص155.)
امید است با شناخت دقیق واجرای دقیق این امرجامعه ای بدون منکرات را شاهد باشیم.
منابع:1-.شهید مطهری ،ده گفتار،ج1،ص78)
2- شهیدمطهری، سیری درسیره نبوی ج1 ص )279
3-.شهیدمطهری ؛پیرامون جمهوری اسلامی؛ص27)
4- شهیدمطهری حماسه حسینی ج2(ص56و156
5-( تفسیر نمونه ج24،ص293)
6-(وسائل الشیعه ،ج16 ،ص119).
7-(محمد اسحاق مسعودی ؛اصلاحات وامربه معروف ونهی از منکر؛نشر ستاد احیاءامر به معروف ونهی از منکر ؛چاپ اول ؛83 ص25)
الف :در کشور ما علاوه برآنکه ستاد امربه معروف ونهی از منکر داریم در کنار آن نیروی انتظامی نیز در این راستا انجام خدمت می کند.از جمله اقدامات نیروی انتظامی می توان مبارزه با بدحجابی ومبازره با اراذل واوباش وافراد شرور ومتجاوز به حریم خصوصی مردم در این زمینه اشاره کرد.(جالب آنست که این گونه اقدامات درجامعه را بعضی رسانه ها ،از شدیدترین عملیات مبازره با منکرات یاد کرده اند).
البته این موضوع(امربه معروف ونهی از منکر )به عنوان یک اصل همگانی ومتقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر ،دولت نسبت به مردم ومردم نسبت به دولت در فصل اول اصل هشتم قانون اساسی گنجانده شده است که شرایط وحدود وکیفیت آن را نیز قانون مشخص می کند
و این اصل از آیه شریفه71 سوره توبه اخذ شده است «والمومنون والمومنات بعضهم اولیاءبعض یأمرون بالمعروف وینهون عن المنکر» آیه مردان وزنان با ایمان ،ولی (یار ویاور)یکدیگرند،امربه معروف ونهی از منکر می کنند.(ترجمه آیةالله مکارم)
در همین راستا امر به معروف ونهی از منکر به شیوه های گوناگون اجرا می شود،مثلا به شیوه گفتاری در خانواده ها از طریق والدین به کودکان وجوانان،توسط ائمه جماعات وخطباء ووعاظ درمنابر عمومی و محیطهای آموزشی ،در مدارس ودبیرستانها ودانشگاهها و…وبه شیوه عملی درجامعه توسط الگوهای نیکو مانند مراجع عظام تقلید، خطباء روحانیون وافراد صالح دیگرورسانه ها وصدا وسیما،وبه شیوه هنری توسط هنرمندان به زبان هنری ونیز به شیوه نوشتاری ؛توسط نویسنگان ومحققان دلسوز،درکتاب ومقالات وروزنامه ها؛به صورت های فردی وگروهی ونیز مستقیم وغیر مستقیم در سطح جامعه انجام می شود به طور کلی تشکلهای مردمی ، هیئتها ، صنوف و اساتید و فرهیختگان و. NGO دراجرا و احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر تصریح کرد.
با این حال اجرای کامل امر به معروف خالی ازآفات و آسیب نبوده است از جمله آسیبها می توان به این موارد اشاره کرد :
1- ناهماهنگی :از عواملی است که جریان مبارزه با منکرات در جامعه را با مشکل مواجه ساخته است ،این آسیب گاه در زمینه اجراست که به خوبی ودرستی اجرا نمی شود ،وگاه آمران وناهیان از منکر، دارای تجربه کافی در این زمینه نیستند ویا انگیزه قوی ندارند.
2- -افراط وتفریط :همانگونه که افراط وتفریط در هر امری نتیجه عکس می دهد ،افراط وتفریط در اجرای امر به معروف نیز می تواند نتیجه معکوس دهد .زیرا که گاه باید به مرتبه لسانی در اجرای آن بسنده شود ،ولی گاه از این مرحله تجاوز کرده وعملا با منکرات مبارزه شود. این گونه برخوردها سبب می شود که این اصل به طور مطلوب نتیجه ندهد.
3- صحیح اجرا نشدن نهی ازمنکر: درست انجام نشدن این امر باعث روی گردانی افراد از آن وگستاخی زیاد در انجام منکرات می شود ؛ آن کسى که مى خواهد امر به معروف و نهى از منکر بکند باید کلاس ببیند و یاد بگیرد و مجاز باشد براى این کار و محدود باشد به طورى که آن کسى که در یک رشته مى تواند امر به معروف و نهى از منکر بکند و نه در رشته دیگرى , از حد خودش تجاوز نکند به علاوه همه مراکز امر به معروف و نهى از منکر که باید تمام کشور را بپوشاند با یکدیگر در ارتباط باشند و از یک مرکز دستور بگیرند و یک نوع هماهنگى باشد و در حقیقت یک نوع پرورش دینى و مذهبى هماهنگ وجود داشته باشد .(شهیدمطهری ؛پیرامون جمهوری اسلامی؛ص27)
ب:اما اینکه این همه گناه ومنکرات در جامعه برای چیست؟
در این رابطه مجموعه عواملی دخیل هستند :که میتوان به این عوامل اشاره کرد:
1- جهالت مردم به وظیفه شرعی ودینی خود،درقبا ل یکدیگر، برداشت وفهم نادرست در انجام این امر، ونیز آن موجب فراموشی و تغافل از این اصل(امر به معروف ونهی از منکرات) در جامعه و مجموعه دلایلی هستندند که موجب رواج منکرات در جامعه شده اندحضرت علی (ع)جهل وعدم آگاهی را ریشه ومنشأ هر شر و فتنه ای دانسته اند:جهل خواستگاه هر شری ،قرار می گیرد.(غررالحکم):شهید مطهری دراین باره می فرماید: , اساسا آنچه بیشتر جاى تاسف است اینست که این فکرها به کلى از فکر مسلمین خارج شده , آن چیزهائى را که آنروز جزء وظیفه حسبه مى دانسته اند و به نام حسبه امر به معروف و نهى از منکر , امور اجتماعى خود را اصلاح مى کردند اساسا جزء امور دینى شمرده نمى شود , اگر احیانا کسى در فکر امر به معروف و نهى از منکر بیفتد فکر نمى کند که آن اصلاحات هم جزء این وظیفه و تکلیف است , یعنى معروف و منکر آن معناى وسیع خود را از دست داده و محدود شده اند به یک سلسله مسائل عبادى که بدبختانه آن هم عملى نمى شود .(ده گفتار،ج1،ص78)
2- تساهل وتسا مح وبی اعتنایی مردم نسبت به این اصل: در این باره استاد شهید می فرماید:
یک نفر در جامعه مشغول فساد مى شود , مرتکب منکرات مى شود . یکى نگاه مى کند مى گوید به من چه؟دیگرى مى گوید من و او را که در یک قبر دفن نمى کنند . فکر نمى کند که مثل جامعه , مثل کشتى است . اگر در یک کشتى آب وارد بشود , ولو از جایگاه یک فرد وارد بشود , تنها آن فرد را غرق نمى کند بلکه همه مسافرین را یکجا غرق مى کند . (سیری درسیره نبوی ج1 ص )279.
درمورد بی تفاوتی مردم می گوید: چون فکر امر به معروف و نهى از منکر در نظر مردم محدود شده و مردم از جنبه امر به معروف و نهى از منکر توجهى به اصلاحات امور زندگى اجتماعى خود ندارند نتیجه این شده که اگر احیانا, بخواهند جلو گرانفروشى را بگیرند , و یا اینکه بخواهند مقررات خوبى براى عبور و مرور اتومبیلها معین کنند مردم احساس نمى کنند که پاى یک امر مذهبى در میان است , زیرا حس نمى کنند که این هم از جنبه دینى یک وظیفه است , و حال آنکه به قول صاحب جواهر : به هر وسیله و هر طریق هست باید کارى کرد که معروف تقویت و منکر ریشه کن شود . علت اینکه مردم فعلا در این کارها کوتاهى مى کنند اینست که این امور را از دائره معروف و منکر خارج کرده اند. (ده گفتارص: 79).
3-تجمل گرایی وغرب گرایی دربین مرتکبان به مفاسد ومنکرات ،یکی دیگر از عوامل افزایش این امر در جامعه می باشد.این کار نوعی پیروی از هوس های خود ویا خواسته دیگران نیز می تواند به حساب آید خداند متعال ما را از این امر برحذر داشته است ؛«ولا تتبع الهوی فیضلک عن سیبل الله»از هوی وهوس پیرو ی مکن که تورا از راه خدا گمراه می سازد(سوره ص26).ویا آنجا که می فرماید«ولا تتبعوا اهواءقوم قد ضلّوا من قبل واضلّوا کثیرا »از هوس های مردمی که پیش ازاین گمراه شدند وبسیاری را به گمراهی کشیده اند،پیروی نکنید.(مائده 77).مقام معظم رهبری در این زمینه فرموده اند :آمریکایی ها می گویند حجاب شما از بین برود ،مرزهای اخلاقی ودینی شکسته شود ،حکومت قرآن وانطباق قوانین با اسلام که جزء قانون اساسی است ،نباید باشد0(محمد اسحاق مسعودی ؛اصلاحات وامربه معروف ونهی از منکر؛ ص25)
لا تعبدوا الشیطان انه لکم عدوّمبین وان اعبدونی هذا صراط مستقیم ،ولقد اضل منکم جبلا کثیرا…»شیطان را نپرستید ،قطعا او دشمن آشکار شماست واینکه مرا بپرستید ،این راه راست است ،واو بسیاری از شما را گمراه ساخت.(یس 61)
4-ضعف ایمان
5- فقدان تربیت صحیح افراد خاطی
6- تقلید از الگوهای نادرست
راهکارهای مناسب :1- .آگاهی عمومی جهت اجرای مناسب نهی از منکر وامربه معروف ؛به نظر می رسد ،نخست باید در جامعه به طور صحیح فرهگ سازی شود..مردم نسبت به این امر وآثار وبرکات اجرای آن توجیه شوند.عدم آگاهی مردم موجب سوءاستفاده قرارگرفتن از طرف منحرفان ونیز دشمنان داخلی وخارجی نظام می شود.رسانه در این زمینه نقش مهمی می توانند ایفا ئ کنند،صدا وسیما با نمایش فیلمهای سالم وبا معرفی الگوهای موفق،ونیز با نشان دادن قباحت منکرات از جمله قبح بدحجابی وآثار وعواقب آن، افکار عمومی جامعه را نسبت به این امر روشن کند.ارگانهای فرهنگی وسیاسی درکنار هم با برنامه ریزی های مناسب وبااهتمام مجدانه می توانند گامهای مثبتی در این راه بردارند .ونیز فرهیختگان ودلسوزان جامعه با نوشتن کتاب ومقاله ونشر ورواج فرهنگ اسلامی نگرش مردم را نسبت به این امرعوض کنند.
2- تعیین اهداف ؛در اجرای نهی از منکر اهداف باید به خوبی به منحرفان تبیین شود ،وتبعات کار منکر او به گوش زد شود.شناساندن معروف ها ومنکر ها تبیین حد ومرز واهمیت هر یک از آنها.
3- ارائه الگوها وجانشین های مناسب :ارائه الگوهای کامل وصحیح در اجرای این امر نیز ضروری به نظر می رسد.وفراهم آوردن زمینه پذیرش آنها برای گروهای منحرف ومفسد ،می تواند راهگشا باشد. این گونه ممکن است جامعه شاهد آثار و نتایج حقیقی و عینی این فریضه و تأثیر مستقیم آن بر روند کاهنده جرم و جنایت و خسارت و آسیبهای اجتماعی گردیده و میثاق اجتماعی مستحکمشده و همبستگی مردم و امنیت ملی ارتقا یابد.
نقش امربه معروف ونهی ازمنکر
آری اگرامر به معروف ونهی از منکرکه یک فریضه دینی ما مسلمانان می باشد و در متون دینی مورد تاکید قرار گرفته است باید وشاید در جامعه اجرا شود ،اثرات مفیدی در جامعه خواهد داشت .در اینجا فرمایش امام محمد باقر(ع)در حدیث گهرباری نقش امر به معروف را بیان نموده اند:…بها تقام الفرائض ،وتامن الفرائض ،وتحل المکاسب وتردالمظالم وتعمر الارض و…بوسیله این اصل دستورها زنده ،راه ها امن،کسبها حلال ،مظالم به صاحبان اصلی خودبرگردانده می شود ،زمین آباد می شود،از دشمنان انتقام گرفته می شود ،کارها روبه راه می شود0(وسائل الشیعه ،ج16 ،ص119). اگر در منطق اسلام امر به معروف و نهى از منکر آن اندازه توسعه نمى داشت به ما نمى گفتند که : بها تقام الفرائض , و تأمن المذاهب , و تحل المکاسب , و ترد المظالم , و تعمر الارض , و ینتصف من الاعداء , و یستقیم الامر (ده گفتار،شهید مطهری ص78)
ونیزحضرت پیامبر (ص)در این باره فرموده است:« کلکم راع وکلکم مسئول عن رعیته» بدانید همه شما نگهبانید وهمه در برابر کسانی که مآمور نگهبانی آنها هستید،مسئولید ( تفسیرنمونه ج24،ص293).این حدیث همه مسلمین را در قبال همدیگر مسئول می داند .درتوضیح این مطلب استاد مطهری می فرماید: پیغمبر اکرم(ص) آنجا که فرمود : کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته ، تمام افراد شما مسلمانان به منزله حافظ و نگهبان و شبان دیگران هستید و تمام شما نسبت به تمام خودتان مسئولید . تعبیرى از این بالاتر نمى توان کرد . یعنى ایجاد نوعى تعهد و مسئولیت مشترک میان افراد مسلمان براى حفظ و نگهدارى جامعه اسلامى بر مبناى تعلیمات اسلامى . چنین وظیفه سنگینى اولا آگاهى و اطلاع زیاد مى خواهد , یعنى هر فرد یا اجتماع ناآگاهى نمى تواند این وظیفه را به خوبى انجام دهد , و ثانیا قدرت و امکان مى طلبد . انجام دادن چنین مسئولیت بزرگ و چنین تکلیف بسیار بزرگى , احتیاج به قدرت و نیرو دارد .(ص56حماسه حسینی ج2)
شهید مطهری درجایی می فرماید:
این اصل یکى از ارکان تعلیمات اسلامى است , یکى از ارکانى است که به نص صریح متون اسلامى و گفته پیغمبر اکرم , اگر از بین برود , تمام تعلیمات اسلامى از بین رفته است . اگر این اصل منسوخ شود , جامعه اسلام به صورتى که باید وجود داشته باشد , هرگز وجود نخواهد داشت . کارنامه ما در این باب چگونه کارنامه اى است ؟ متاسفانه کارنامه ما مسلمین در این زمینه درخشان نیست . از آن نظر کارنامه درخشانى نیست که اولا ما آن حساسیتى را که اسلام در این زمینه دارد نداریم , یعنى آن اهمیتى را که اسلام به این موضوع داده است , درک نکرده ایم , و ثانیا حدودى هم که به حساب و خیال خودمان به اهمیت این موضوع پى برده ایم , واجد شرایط آن نبوده ایم (حماسه حسینی ج2ص155.)
امید است با شناخت دقیق واجرای دقیق این امرجامعه ای بدون منکرات را شاهد باشیم.
منابع:1-.شهید مطهری ،ده گفتار،ج1،ص78)
2- شهیدمطهری، سیری درسیره نبوی ج1 ص )279
3-.شهیدمطهری ؛پیرامون جمهوری اسلامی؛ص27)
4- شهیدمطهری حماسه حسینی ج2(ص56و156
5-( تفسیر نمونه ج24،ص293)
6-(وسائل الشیعه ،ج16 ،ص119).
7-(محمد اسحاق مسعودی ؛اصلاحات وامربه معروف ونهی از منکر؛نشر ستاد احیاءامر به معروف ونهی از منکر ؛چاپ اول ؛83 ص25)