چرا مراجع عظام تقلید اکثرا در یک شهر (قم) جمع شده اند؟ آیا نمی شود در شهرهای مختلف کشور زندگی کنند تا هم حوزه های علمیه شهرهای دیگر از علم و عمل آنها استفاده نمایند و هم عامه مردم از سیره زندگی آنها بهره مند گردند؟

حضور تعداد زیادی از مراجع عظام تقلید در شهر قم دارای فلسفه ای منطقی و برکات متعددی برای جامعه ما و جهان اسلام می باشد .
شاید در ابتدای امر چنین به نظر برسد که اگر هریک از این بزرگواران در شهرهای مختلف کشور زندگی نمایند می توانند در ارتقای سطح علمی و معنوی سایر حوزه ها و مردمان دیگر شهرهای کشور نقش مهمی ایفا نمایند . هرچند این دیدگاه از منظری صحیح است اما از سوی دیگر اگر بخواهیم ازمنظری وسیع تر و با رویکردی کلان و جامع نگر به بررسی این موضوع بپردازیم متوجه می شویم که برخی امور مهم دیگر نیز در این زمینه وجود دارد که می تواند در قضاوت صحیح پیرامون این موضوع تعیین کننده باشد :
الف . مرکزیت حوزه علمیه قم
در شرایط کنونی حوزه های علمیه زیادی در جهان اسلام وجود دارند ؛ اما در در این میان تنها حوزه علمیه قم است که با توجه به ویژگی های برجسته ای که دارد نقش مرکزی و محوری را در دفاع از تشیع و اسلام ناب و گسترش وتبلیغ آموزه های حیات بخش اسلامی به سراسر جهان ایفا می نماید . امروزه شهر قم در واقع مرکز معارف و فرهنگ اسلامى در سراسر جهان است چنانکه امام صادق(ع) در قرن دوم هجرى قمرى براى یاران خود از شهر قم سخن رانده و در جهت مرکزیت این شهر براى دانش اسلامى چنین گفته بود:« زود باشد که کوفه روزگارى از مؤمنان خالى گردد و علم ودانش در آن ناپدید شود… و به شهرى که آن را قم گویند ظاهر شود و روشن گردد و مرکز اهل علم و فضل شود…» و بدون شک یکی از دلایل مهم این موضوع حضور تعداد زیادی از علما و مراجع تقلید در این شهر می باشد .

ب. کارکردهای حوزه علمیه قم
حوزه علمیه قم برای اینکه بتواند نقش رهبری و مرکزیت را در تبلیغ معارف و آموزه های اصیل اسلامی در جهان کنونی را به خوبی ایفا نماید , نیازمند حضورجمعی از مراجع عظام تقلید در تمامی شرایط می باشد , همچنان که از نظر تاریخی نیز آنچه که باعث شده شهر قم در تحولات مهم سده اخیرایران – خصوصاً حوادث مربوط به انقلاب اسلامی از سال 1342 تاکنون – نقش مهمی ایفا نماید , همین حضوردسته جمعی و مشارکت هماهنگ علمای برجسته و مراجع عظام تقلید در این شهر بوده و می باشد . زیرا حضور این بزرگان ازیکسو موجبات رشد و بالندگی علمی و معنوی حوزه علمیه قم را فراهم نموده و آن را نسبت به سایر حوزه ها ممتاز و زمینه جلب نظر و جذب سایر مشتاقان علم و حقیقت و مجاهدان را بدان فراهم می نماید و از سوی دیگر همفکری و تصمیم گیری جمعی مراجع عظام تقلید در موضوعات مهم و سرنوشت ساز از تأثیر گذاری , نفوذ و کارکردهای مختلفی در زمینه هدایت جامعه و مواجهه با معضلات فرهنگی و اجتماعی برخوردار می باشد.
و بالآخره اینکه آینده نگری و تأمین نیازهای حوزه و جامعه اسلامی در رشد و تربیت مجتهدان جامع الشرایطی که بتوانند در آینده به عنوان مرجع تقلید و رهبری دینی و سیاسی جامعه , پاسخگوی نیازهای جامعه باشند , حضور تعدادی از مراجع و برجستگان حوزه که هرکدام از جهاتی می توانند چنین نقشی را ایفا نمایند , را در این شهر ضروری می سازد .
ج . توجه به سایر شهرها
واقعیت این است که علاوه بر توجه به نیازمندی های حوزه علمیه قم و نقش و جایگاه مهم آن در جهان , سایر حوزه های علمیه کشور و حتی جهان اسلام نیازمند تقویت و توجه می باشند . بر این اساس رهبری نظام , مراجع تقلید و مدیریت مرکزی حوزه همواره تلاش نموده اند در کنار رشد و بالندگی حوزه علمیه قم , حوزه های سایر شهرهای کشور و حتی جهان تشیع نیز در مسیر پویایی و تکامل قرار گرفته تا سایر بخشها نیز از برکات حضور مستقیم علما و مجتهدان عالی قدر بهره مند گردند .
در این زمینه اقدامات بسیار ارزنده و اساسی از قبیل اعزام علمای مشهور و مبلیغین و اساتید حوزه قم به سایر حوزه ها و تشکیل حوزه های علمیه در اکثر نقاط کشور و تربیت علمی و اخلاقی طلبه در همان حوزه ها و جلوگیری از تراکم بیش از نیاز علما در شهر قم و… در دست انجام است. که مجموعه این اقدامات می تواند گامی اساسی و نوید بخش در تأمین نیازهای فرهنگی جامعه و رشد و ترقی حوزه های علمیه کشور محسوب گردد.