مجادله با مباحثه چه فرقی دارد، و چرا از مجادله کردن، نهی شده است؟

مباحثه از ریشه بحث به معنای جستجو نمودن، تعامل اشخاص و افکاری است که به دنبال یافتن حقیقت هستند. این گونه مباحثه گاهی به مشاجره نیز کشیده می شود؛ ولی حتی در این صورت، بحث بر سرحقیقت و به انگیزه ی حقیقت جوئی انجام می شود و هیچگونه غرض شخصی و انگیزه های خودخواهانه در آن وجود ندارد. ولی مجادله دقیقا بر عکس مباحثه ریشه در خودخواهی و اثبات خود دارد.در مجادله هدف اثبات حقانیت نظر خود است اگر چه آن نظر در حقیقت باطل باشد. ملاک اثبات در مجادله حقیقت یابی نیست؛ از آن رو مورد نهی قرار گرفته و خصوصا در قرآن کریم مورد مذمت و سرزنش واقع شده است، غافر / 35در کتاب نقطه های آغاز در اخلاق عملی آمده است: جدال عبارت است از بحث و گفتگوئی که به منظور کوبیدن طرف و غالب شدن بر او صورت می گیرد و علت اینکه به این گونه مباحثه مجادله می گویند این است که دو نفر در برابر یکدیگر به بحث و مشاجره می پردازند تا هر کدام فکر خود را بر دیگری تحمیل نماید. و طرف مقابل را وادار نماید که از افکار و عقاید خود دست بردارد، نقطه های آغاز در اخلاق اسلامی / ص 688 قرآن کریم در آیات (غافر / 4) (غافر / 56) ریشه مجادله را در تکبر و خود بزرگ بینی، و کفر معرفی نموده است.البته مجادله نوع صحیحی نیز دارد که از آن به جدال احسن یاد شده است. جدال احسن اثبات حق است به روشی که مورد قبول مخاطب واقع می شود. این نوع مجادله چون با هدف اثبات حق انجام می شود و از روش درستی بهره می برد، مورد سفارش است و مذموم نیست نحل / 125برای مطالعه بیشتر به کتاب علم اخلاق اسلامی، ص 337 مراجعه شود.