از بررسی تاریخ روشن میشود که تا عصر عثمان کوچکترین اختلافی در وضو نبوده و اختلاف پس از عثمان رخ داد.ابو مالک دمشقی میگوید: اختلاف در کیفیت وضو در خلافت عثمان بن عفان رخ داد. (کنز العمال:9/ 443، حدیث 26890: حدثت ان عثمان بن عفان اختلف فی خلافته الوضوء.)و در عصر حجاج این اختلاف به اوج خود رسید، حکومتهای وقت طرفدار شستن و گروه باقی مانده از صحابه پیامبر، مانند انس مصرّ ، طرفدار مسح بودند.احمد بن حنبل از ابو مالک اشعری نقل میکند: که او به عشیره خود گفت جمع بشوید تا من نماز رسول خدا را برای شما بخوانم، آنگاه که جمع شدند گفت: در میان شما بیگانه هست یا نه، گفتند: نه جز فرزند خواهرمان،گفت: فرزند خواهر جزو عشیره است، در این موقع ظرف آبی خواست و وضو گرفت مضمضه کرد، استنشاق نمود، و صورت و دستها را سه بار شست سپس میگوید: «و مسح بر أسه و ظهر قدمیه ثم صلی؛ (مسند احمد بن حنبل:5/342؛ المعجم الکبیر للطبرانی 3/280 برقم 3412.)بر سر و پشت پاها مسح کرد آنگاه نماز گزارد».
آیة الله جعفر سبحانی، سیمای فرزانگان ج 2.
آیة الله جعفر سبحانی، سیمای فرزانگان ج 2.