آیا ذکر خدا، امری قلبی است یا زبانی؟

ذکر خدا امری قلبی است که هر خیر و برکتی از آن ناشی می شود و ذکر زبانی، دعا، نماز، تلاوت قرآن و غیره از آن جهت که سبب به وجود آمدن این امر قلبی می شود، ذکر شمرده شده است. آنچه را قرآن کریم مایه آرامش قلب می داند: «ألا بِذکر الله تَطمئنّ القُلوب»رعد/28همین ذکر قلبی است. این که امام حسین(ع) چون کوه در مقابل انبوهی از اندوه ایستاد و هیچ گونه تردید، اضطراب، دو دلی، ترس و وحشت را به خود راه نداد، بلکه ترس را ترسانده و اضطراب را مضطرب نموده و تردید را مردّد کرده بود، منشأش همین ذکر قلبی و توجه باطنی و اندرونی بود. این همان سکینت و وقاری است که خداوند بر دل مؤمنان راستین القا می کند: «هو الَّذی أَنزل السَّکینة فی قلوب المؤمنین لِیَزدادوا ایماناً مَع ایمانهم»؛فتح/4
[او کسی است که آرامش و وقار را در قلبهای مؤمنان نازل می کند تا ایمانی بر ایمانشان افزون کنند.] «فعَلِم ما فی قلوبهم فَأنزل السَّکینة عَلیهم وأثابهم فَتحاً قریباً»؛فتح/18
خدا می دانست که در قلبهایشان چه وجود دارد از این رو آرامش و وقار را بر آن نازل کرد و پیروزی و ظفرمندی نزدیکی را نصیبشان نمود.
این مؤمنان راستین همان کسانی هستند که قلبشان همواره به ذکر خدا مشغول است و هیچ امر عادی روزمره و غیر عادی آنان را از این مهم باز نمی دارد؛ «رِجال لا تُلهیهم تِجارة ولا بَیع عَن ذِکرالله وإِقام الصّلوة وإیتاء الزّکوة»نور/37
آیة الله جوادی آملی،حماسه و عرفان