خانه » همه » مذهبی » حضور قلب در اذان

حضور قلب در اذان

نمازگزار هنگامى که شروع به گفتن اذان و اقامه مى کند؛ آرام آرام، دل خود را متوجه محبوب و آفریدگار مى کند و با هر جمله اى، مى کوشد ارتباط قلبى خود را با او حفظ و تقویت کند. پس باید به گوش جان و دل آن را بشنویم.پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در هنگام اذان مى فرمود: «اى بلال ما را راحت کن»؛ زیرا نور چشم رسول خدا صلى الله علیه و آله در نماز بود.
شهید ثانى مى فرماید: جملات اذان را در نظر بگیر، ببین چگونه کلمات و جملاتش با نام خدا شروع شده و با نام خدا ختم مى شود. پس بدان که اول و آخر و ظاهر و باطن فقط خداست؛ پس هنگام شنیدن تکبیر، قلبت را براى بزرگداشت خدا آماده کن و تمام دنیا را کوچک بشمار؛ مبادا که در تکبیر گفتنت، خدشه و ایرادى باشد و نزد خداى تعالى دروغگو محسوب شوى!!
هنگامى که صداى «لا اله الا الله» را شنیدى، هر معبودى غیر از او را نفى کن و هنگامى که صداى «اشهد ان محمداً رسول الله» را شنیدى، حضرت ختمى مرتبت را در نظر بیاور و در مقابل او و با اخلاص و ادب رسالتش را شهاده ده و بر او و خاندانش درود بفرست و هنگامى که صداى «حى على الصلاة» و «حى على الفلاح» و «حى على خیرالعمل» را مى شنوى، خود را آماده کن و در نفست تحرکى ایجاد کن و با جسم و روحت، براى نماز ـ که موجب رستگارى و بهترین کارهاست ـ بکوش.
هنگامى که صداى تکبیر آخر اذان را شنیدى، با خدا تجدید عهد کن و بعد از آن همان طور که با نام خدا شروع کردى، با نام او به انجام رسان و او را مبدأ و منتهاى خود بشمار و قوام و جوهره وجودت را از او بدان و بر نیروى او اعتماد کن که: «لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ»[1] .
آیه اللّه حاج شیخ جواد انصارى همدانى مى فرمود: روزى وارد مسجدى شدم، دیدم پیرمردى، مشغول نماز است و دو صف از ملائکه پشت سر او اقتدا کرده اند و پیرمرد، اطلاعى نداشت. دانستم او براى نماز خود، اذان و اقامه گفته است؛ چون روایت داریم کسى که براى نمازهاى واجب خود، اذان و اقامه بگوید، دو صف از ملائکه به او اقتدا مى کنند که طول صف آنان از مشرق تا مغرب است و اگر یکى از آنها را بگوید، یک صف از ملائکه به او اقتدا مى کنند.[2]
نمازگزار پس از اذان و اقامه، خوب است بعضى از آیات و دعاهاى شروع نماز را بخواند؛ مانند آیه شریفه:
«اِنِّى وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمواتِ وَالاَْرْضَ حَنیفاً وَ ما اَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ …»[3] ؛ «من از روى اخلاص، پاک دلانه روى خود را به سوى کسى گردانیدم که آسمان ها و زمین را پدید آورده است؛ و من از مشرکان نیستم».
منظور از «وجهى»، صورت ظاهرى نیست؛ زیرا که نمازگزار صورت ظاهرى اش به طرف قبله مى باشد، بلکه منظور صورت و چهره قلب است که به طرف خالق آسمان ها روى مى کند.
پس نمازگزار خوب است؛ بنگرد قلبش به چه سو نظر دارد: آیا متوجه آرزوهایش شده و همتش منحصر در خانه و بازار است، و پیرو شهوات خود مى باشد؛ یا به سوى خالق آسمان و زمین روى کرده است؟! برحذر باشد از اینکه اولین جمله اش، در مناجات ظاهرسازى باشد.[4]
پس از این مقدمات، شروع به گفتن تکبیرات هفتگانه مى کند که هر تکبیرى، سلاح قدرتمندى در ایجاد آرامش و حضور قلب است؛ به خصوص در موقع گفتن تکبیر و اجب نماز، کمال توجّه و محافظت را دارد. رسول خدا صلى الله علیه و آله مى فرماید: «اِنَّ لِکُلِّ شَى ءٍ اَنفة و اِنَّ اَنفَة الصّلاةِ التَّکْبیرَةَ الاولى، فَحافِظُوا عَلَیها»[5] ؛ «براى هر چیزى آغازى است و آغاز نماز نیز تکبیر نخستین آن است؛ پس بر آن محافظت کنید».
در مصباح الشریعه آمده که امام صادق علیه السلام فرموده است: «هنگامى که تکبیر گفتى همه آنچه را که میان زمین و آسمان هاست، در برابر کبریایى خداوند کوچک بشمار».[6]
امام خمینى خود اول وقت به نماز مى ایستاد و با خضوع و خشوع و حضور قلب، نماز خود را برگزار مى کرد. قبل از فرارسیدن وقت نماز، به تلاوت قرآن کریم مى پرداخت و پس از برگزار کردن نماز مغرب و عشا، به داخل حیاط خانه رفته و رو به قبله مى ایستاد. سپس در حالى که با انگشت به طرف قبله اشاره مى کرد، حدود پنج دقیقه دعایى را زیر لب زمزمه مى کرد.[7]
پاورقی:
1- شهید ثانى، اسرار الصلاة، ص142؛ سیدعبداللّه شبّر، الاخلاق، ص 64.
2- معادشناسى، ج 7، ص 258.
3- انعام 6، آیه 79.
4- المحجة البیضاء، ص 598؛ الاخلاق، ص 75.
5- المستدرک على الصحیحین، ج 1، ص 224؛ ر.ک: کافى، ج 3، ص 270.
6- مصباح الشریعه، باب 13.
7- امام در سنگر نماز، ص 39.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد