میراث فرهنگی در قرآن

بررسی این موضوع نیازمند پژوهشی ژرف در منابع و متون اصیل اسلامی است ؛اما به صورت مختصر می توان گفت:

میراث فرهنگی

میراث فرهنگی، آن چیزی است که از گذشته برای ما به یادگار باقی مانده و بیانگر فرهنگ و تمدن گذشتگان یک ملت می باشد. بر این اساس میراث فرهنگی شامل اماکن تاریخی ، اماکن مذهبی نظیر مساجد ، حسینه ها ، زیارتگاهها، کلیساها ، کنیسه ها، اشیاء و صنایع تاریخی، آثار علمی ،هنری و هر آنچه که با این موضوع در ارتباط باشد، می شود.

اهمیت میراث فرهنگی در اسلام

حفاظت و توجه به میراث فرهنگی جایگاه و نقش مهمی در آموزه های اسلامی دارند و در یک تقسیم بندی می توان سه عامل مهم را برای این موضوع برشمرد:1- اهتمام به علم و دانش؛ بخش عظیمی از میراث فرهنگی از متون و آثار علمی گذشتگان تشکیل شده است . که با انتقال اندوخته های علمی پیشینیان به نسلهای آینده می تواند نقش عظیمی در تعلیم و پیشرفت علمی و رشد و ارتقای فرهنگ مادی و معنوی یک جامعه داشته باشد.
2- اهمیت و جایگاه والای اماکن عبادت خداوند؛ در آیات و روایات متعددی بر ایجاد مساجد و مکانهایی که عبادت خداوند در آنها انجام شود تاکید شده است و حفاظت ،پاکیزه نگاه داشتن ، تعمیر و مرمت، رعایت احترام این اماکن شده است و از مصادیق تظیم شعائر الهی است. و حتی یکی از دلایل وجوب جهاد و دفاع در مقابل متجاوزین جلوگیری از تخریب این اماکن می باشد.چنانکه قرآن می فرماید: «و لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لهدمت صوامع و بیع و صلوات و مساجد یذکر فیها اسم الله کثیرا؛ و اگر خدا بعضی از مردم را با بعض دیگر دفع نمی کرد ، صومعه ها و کلیساها و کنیسه ها و مساجدی که نام خدا در آنها بسیار برده می شود سخت ویران می شد.» (سوره حج ، آیه 40 ) براین اساس حفاظت جلوگیری از تخریب این اماکن لازم می باشد.
3- اهتمام به پند گیری وعبرت آموزی از پیشینیان: قرآن مجید بررسی و مسافرت و مطالعه تاریخ پیرامون گذشتگان را به عنوان یک درس و یک منبع معرفت و شناسایی ، یک موضوع تفکر و مایه تذکر و آیینه عبرت یاد می کند و زندگی اقوام و امتها را به عنوان مایه تنبه برای اقوام دیگر مطرح می کند(سوره بقره ، آیه 134 و 141. سوره اعراف آیه 34. سوره فاطر، آیه 43)
و با داستان ها و سرگذشت های آموزنده حکمتی یا موعظه ای و یا سنتی از سنت های الهیه را که در امت های گذشته جاری شده نقل می کند، همچنان که در داستان حضرت یوسف (ع)تذکر داده و می فرماید: «لقد کان فی قصصهم عبرة لاولی الالباب؛به راستی در داستان ایشان عبرتی است برای خردمندان.» (سوره یوسف، آیه 111) و نیز می فرماید: «یرید الله لیبین لکم و یهدیکم سنن الذین من قبلکم؛ خدا می خواهد شما را به سنت هائی که در امت های قبل از شما جریان داشته، هدایت کند.» (سوره نساء، آیه 26) و نیز فرموده: «قد خلت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین، هذا بیان للناس و هدی و موعظة للمتقین؛قبل از شما سنت هائی جریان یافته، پس در زمین بگردید و ببینید عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بوده، این قرآن بیانی است برای مردم و هدایت و موعظه ای برای مردم با تقوا.» (سوره آل عمران، آیه 138) و آیاتی دیگر از این قبیل.
علاوه بر آنچه که قرآن، از فواید بررسی، مطالعه و سیر و سفر در آثا پیشینیان بدان اشاره کرده است، در روایات و سنت اسلامی و شیعی، بهره ها و آثار دیگری نیز بیان گردیده است. (ر.ک: المیزان ج 2 ص 463، نویسنده: علامه طباطبایی؛ و ؛ آیین سفر، نویسنده: سید اصغر ناظم زاده قمی ، ص15)
بررسی این قبیل مسائل به خوبی بیان کننده اهمیت حفظ، نگهداری و استفاده مؤثر از میراث فرهنگی در جهت رشد و پیشرفت مادی و معنوی جامعه اسلامی می باشد.