دهک های درآمدی

دهک ها یکی از معیار های سنجش توزیع درآمد است در علم اقتصاد جهت توضیح چگونگی توزیع درآمدها و امکانات بین اقشار مختلف جامعه شاخص های متعددی برای سنجش چگونگی توزیع درآمد در جامعه معرفی شده اند. که یکی از آنها «نسبت سهم دهکهای درآمدی از کل درآمد جامعه» می باشد ؛ بدین منظور هر جامعه ای به لحاظ درآمدی به ده دهک تقسیم می شود.
دهک اول یا دهک پایین شامل فقیرترین افراد جامعه هستند.
دهک بالا (بالاترین دهک) ثروتمندترین افراد جامعه می باشند که چندین برابر درآمد دهک پایین ماهانه درآمد دارند.
به عبارت دقیق تر ؛ چنانچه افراد جامعه را از کم درآمدترین به پردرآمدترین درنظر بگیریم 10% کم درآمدترین افرادجامعه دهک اول درآمدی راتشکیل میدهد ، و 10% پردرآمدترین دهک دهم را معین می کند به همین ترتیب دهکهای دیگر قابل تعیین اند. چنانچه نسبت سهم هر یک از این گروهها از کل درآمد جامعه محاسبه شود عددی را بدست می دهد که معین کننده فاصله بین سطح درآمد این گروهها می باشد.
با توجه به این شاخص بندی و سایر شاخص های علمی ، تدوین کنندگان برنامه چهارم توسعه تلاش نموده اند تا برنامه هایی اصولی و کاربردی در توزیع عادلانه امکانات کشور و کاهش فاصله دهک های درآمدی تهیه و در اختیار دستگاههای سیاستگذار واجرایی کشور قرار دهند ؛ بر این اساس در ماده 95 این برنامه چنین آمده است : « دولت مکلف است، به منظور استقرار عدالت و ثبات اجتماعی، کاهش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی، کاهش فاصله دهکهای درآمدی و توزیع عادلانه درآمد در کشور و نیز کاهش فقر و محرومیت و توانمندسازی فقرا، از طریق تخصیص کارآمد و هدفمند منابع تأمین اجتماعی و یارانه پرداختی، برنامه‌های جامع فقرزدایی و عدالت اجتماعی را با محورهای ذیل تهیه و به اجرا بگذارد و ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون، نسبت به بازنگری مقررات و همچنین تهیه لوایح برای تحقق سیاستهای ذیل اقدام نماید:
الف: گسترش و تعمیق نظام جامع تأمین اجتماعی، در ابعاد جامعیت – فراگیری و اثربخشی.
ب: اعمال سیاستهای مالیاتی، با هدف باز توزیع عادلانه درآمدها.
ج: تعیین خط فقر و تبیین برنامه‌های توانمندسازی متناسب و ساماندهی نظام خدمات حمایتهای اجتماعی، برای پوشش کامل جمعیت زیر خط فقر مطلق و نظام تأمین اجتماعی، برای پوشش جمعیت بین خط فقر مطلق و خط فقر نسبی و پیگیری و ثبت مستمر آثار برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی بر وضعیت خط فقر، جمعیت زیر خط فقر، همچنین میزان درآمد سه دهک پایین درآمدی و شکاف فقر و جبران آثار برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی به سه دهک پایین درآمدی از طریق افزایش قدرت خرید آنان.
دولت موظف است کلیه خانوارهای زیر خط فقر مطلق را حداکثر تا پایان سال دوم برنامه به صورت کامل توسط دستگاه‌ها و نهادهای متولی نظام تأمین اجتماعی شناسایی و تحت پوشش قرار دهد.
د: طراحی برنامه‌های ویژه اشتغال، توانمندسازی، جلب مشارکتهای اجتماعی، آموزش مهارتهای شغلی و مهارتهای زندگی، به ویژه برای جمعیتهای سه دهک پایین درآمدی در کشور.
هـ: ارتقای مشارکت نهادهای غیر دولتی و مؤسسات خیریه، در برنامه‌های فقرزدایی و شناسایی کودکان یتیم و خانواده‌های زیر خط فقر، در کلیه مناطق کشور توسط مدیریتهای منطقه‌ای و اعمال حمایتهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای افراد یاد شده توسط آنان و دستگاه‌ها و نهادهای مسئول در نظام تأمین اجتماعی.
و: امکان تأمین غذای سالم و کافی، در راستای سبد مطلوب غذایی و تضمین خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی رایگان و تأمین مسکن ارزان قیمت، همچنین حصول اطمینان از قرار گرفتن جمعیت کمتر از هجده سال تحت پوشش آموزش عمومی رایگان برای خانوارهای واقع در سه دهک پایین درآمدی، از طریق جابه‌جایی و تخصیص کارآمد منابع یارانه‌ها.
ز: فراهم کردن حمایتهای حقوقی، مشاوره‌های اجتماعی و مددکاری، برای دفاع از حقوق فردی، خانوادگی و اجتماعی فقرا.
ح: اتخاذ رویکرد توانمندسازی و مشارکت محلی، بر اساس الگوی نیازهای اساسی توسعه و تشخیص نیاز توسط جوامع محلی برای ارائه خدمات اجتماعی، از طریق نظام انگیزشی برای پروژه‌های عمرانی کوچک، متناسب با ظرفیتهای محلی – از طریق اعمال موارد فوق در سطوح محلی و با جلب مشارکتهای عمومی.
ط: طراحی روشهای لازم برای افزایش بهره‌وری و درآمد روستاییان و عشایر ایجاد فرصتهای اشتغال به ویژه در دوره‌های زمانی خارج از فصول کاشت و برداشت با رویکرد مشارکت روستاییان و عشایر، با حمایت از صندوق قرض‌الحسنه توسعه اشتغال روستایی و صندوق اشتغال نیازمندان.»( وزارت امور اقتصاد و دارایی)