1. تبیین دقیق و صحیح دانشجوی سیاسی و ویژگی های آن
2. آسیب شناسی جنبش دانشجویی
3. جایگاه دانشجو و دانشگاه در نهضت نرم افزاری
4. تحلیل تهدیدات خارجی
5. کارآمدی انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن
در ادامه مطالبی که در راستای اقدامات فرهنگی شما مناسب به نظر می رسد ارائه می گردد:
اما با این همه با توجه به اهمیت و ظرافت کار از یک سو و گسترده بودن دامنه کاری شما عزیزان، دستیابی به نتایج مطلوب در این زمینه نیازمند امور متعددی است که اولین گام آن استحکام مبانی عقیدتی و دینی دست اندرکاران این طرح است. داشتن معرفت و بینش صحیح و کاملا اسلامی و پرهیز از هرگونه افراط و تفریطی در برداشت و اجرا، ارتباط مستمر با اسلام شناسان متعهد و بالاخره استفاده از امکانات مادی و متناسب با شرایط زمانی از این رو توصیه ما این است که در بدو شروع کار واقع بینانه چنین مسائلی را در نظر گرفته و دامنه کاری دقیقی متناسب با توانایی های مادی و معنوی خویش تعریف بنمایید تا ضمن دستیابی سریع تر به اهداف، از هرگونه اخلال و یا تعللی در ادامه راه، جلوگیری شود.
راه کارهای فعالیت فرهنگی در تشکل های دانشجویی دانشگاه:
«دین»، کانون جوشش معرفت و شناخت است؛ شناخت نسبت به این جهان، انسان، مسئولیت، مسیر و راه و هدف. مجموعة این معرفت ها، اساس دین را تشکیل می دهد.
به طور کلّی «دین»، انسان را محور جهان می داند و جهان را مجموعه و مظهری از قدرت و رحمت الهی و در بنای جهان و مهندسی عظیم عالم وجود، دست قدرت خدا را مؤثر و همه کاره می داند.
طبیعت دین(اسلام)، بسان یک میدان مغناطیسی طبیعتی پر جاذبه است و دل های آلوده به غرض ورزی و کینه توزی نباشد، به سمت خود جلب می کند. البته محیط دانشگاه، محیط علمی و آموزشی بوده و محل برخورد افکار، اندیشه ها و دیدگاه های متنوع و گاهی متضاد است و نمی توان در چنین فضایی به صورت خیلی خوش بینانه به جاذبة طبیعی دین تکیه نمود و جوانان و دانشجویان انتخابگر و در حال تغییر را به حال خویش رها کرد؛ چرا که ایمان در دل یک جوان جویای علم، بسان یک نهال نورسی است که از بدو تولد، باید در دو عرصه درگیر باشد: هم برای تحکیم و تعمیق ریشه هایش در خاک و کسب غذاهای مورد نیاز خویش فعالیت کند و هم با موانع و آفات کمرشکن بجنگد. یک دانشجو باید نیازهای مادی و معنوی و غذاهای متناسب علمی و دینی را فراهم کرده، هم باید با راهزنان عرصة اندیشه و تفکر بستیزد.
مجموعه راه کارهای فرهنگی در دانشگاه ها را می توان در دو بعد نظری و عملی مورد بررسی قرار داد. در این زمینه راه کارها و اصولی پیشنهاد می شود که می تواند در انتخاب راهبرد فرهنگی در تشکل دانشجویی راهگشا باشد.
راه کارهای کلی و جزئی برای جذب دانشجویان به سمت فعالیت های دینی عبارت است است از:
یک. راه کارهای کلی:
کسانی که در صدد جذب جوانان و دانشجویان به سمت دین هستند باید دارای این ویژگی های کلی باشند:
1ـ1. شناخت پیام (دین): افرادی که در صدد جذب دانشجویان به سمت امور دینی هستند، باید خودشان عارف و عالم به دین و احکام نورانی آن باشند (گر چه شناخت اجمالی داشته باشند).
1ـ2. جاذبة پیام دهندگان: آنان که در صدد جذب دیگران به سمت و سوی دین هستند، باید خودشان مجذوب دین بوده و به احکام نورانی دین در عمل عشق بورزند.
اعمال و رفتار آنان آمیخته با ارزش های دینی بوده و با اخلاق اسلامی، درهای بستة دل های جوانان را تسخیر کنند؛ چرا که ایمان امر قلبی است و قلب، تسلیم میل و خواست دیگران نمی شود؛ مگر اینکه خودش بخواهد. البته با نیروی محبت و عشق دینی، می توان دل های زیادی را شکار و با حوزة دین آشنا کرد.
1ـ3. شناخت پیام گیرندگان: پیام دهندگان، به موفقیت مطلوب نمی رسند؛ مگر اینکه مخاطب شناس باشند، ویژگی های پیام گیرندگان و سلیقه های گوناگون آنان را به خوبی بشناسند؛ چرا که برخی از افراد و دانشجویان، با اسلحة محبت و بعضی نیز، علم و هنر و گروهی دیگر با شیوه های دیگر، به پیام های دینی تمکین کرده و بدان متمایل می شوند. پس شناخت مخاطب و پیام گیرنده، علاوه بر اهمیت اصل پیام و نیز پیام دهندگان، نقش بسیار مهمی در ترویج و تبلیغ از دین دارد.
دو. راه کارهای جزئی:
برای جذب جوانان و دانشجویان نسبت به امور دینی راه کارهای زیر مفید است:
1. تقویت آرمان گرایی دینی در بین دانشجویان؛
2. تبیین رابطة دین و دنیا، علم و دین و دین و سیاست؛
3. تبیین جایگاه و نقش دین و تاریخ ادیان به منظور پیشگیری و مصونیت سازی در مقابل تهاجم اندیشه های گمراه کننده؛
4. برانگیختن حس مذهبی دانشجویان در جهت تعمیق باورهای دینی ایشان؛
5. شبهه شناسی و پاسخ گویی به شبهات دینی، فرهنگی و اجتماعی دانشجویان؛
6. الگوسازی از زندگی فردی و اجتماعی شخصیت های برجسته دینی، در قالب فیلم و سریال؛
7. تشکیل گروه های مطالعاتی و متنوع از دانشجویان و ایجاد رقابت سازنده بین آنان در امر شناخت دین و فرایند علمی آن؛
8. تقویت تعامل علمی و دینی بین دانشجویان در رشته های مختلف علمی و ایجاد همکاری بیشتر بین آنان در مسائل علمی و پژوهشی؛
9. استفاده از اساتید قوی از رشته های مختلف علمی در زمینه های علمی، دینی و اخلاقی برای رفع مشکلات دانشجویان در مسایل یاد شده؛
10. بهره گیری از عالمان و سخنوران مورد علاقة جوانان و دانشجویان در امور دینی؛
11. تشکیل انجمن های فرهنگی و تفریحی جهت انجام سفرهای فرهنگی و تفریحی با رعایت موازین شرع و عرف؛
12. تشویق دانشجویان ممتاز و متعهد و رسیدگی به مشکلات مادی و معنوی آنان؛
13. شناسایی، جذب و تشویق اساتید فرهیخته، با اخلاق و دارای روحیه و نشاط بالا جهت دروس معارف؛
14. شناسایی و تشویق مدیران و کارمندان علاقه مند به مسائل دینی و همکاری با آنان در ایجاد فضای معنوی در دانشگاه ها و مبارزه معقول و بدون تنش با کارگزاران غیر مسئول و بی انگیزه در دانشگاه ها.
15. شناخت دقیق عناصر اصلی فرهنگ اسلامی و شناساندن آنها به دیگران . در این زمینه لازم است پایه های فهم دینی را تبیین نمود. بهترین راه برای مبارزه با این مسأله آن است که شناخت خود و دیگران را از باورها و ارزش های دینی , فزون سازیم و به تبیین منطقی دست یابیم . مثلا” در زمینه ارزشی ها, وجود یک سلسله ارزش های ثابت و پایدار را تبیین و وجه بطلان سخنان بی پایه کسانی که ارزش ها را امور اعتباری و نیاز پرورده می دانند, آشکار سازیم , (فلسفه اخلاق و فلسفه حقوق ). هم چنین در برابر کسانی که می کوشند از میزان پای بندی مردم به اعمال شرعی بکاهند و تقید به مسائل شرعی را تضعیف کنند, ایستادگی کنیم و خود و دیگران را به عمل کردن به مسائل شرعی سوق دهیم.
16. تقویت و تثبیت هویت مذهبی و ملی دانشجویان از طریق آشنایی با تمدن افتخار آمیز اسلامی و دانشمندان نامی و نیز دستاوردهای مهم و با ارزشی تشکیل جمهوری اسلامی و…
17. برگزاری جلسات پرسش و پاسخ و مشاوره به صورت شفاهی و کتبی برای حل مشکلات و شبهات عقیدتی و… .
بدیهی است دست یابی به اهداف پیش گفته، مشروط به همکاری و مساعدت تصمیم گیرندگان در سطوح مختلف فرهنگی، تربیتی و آموزشی است و به شدت به همکاری و خواست مدیریتی آنان بستگی دارد.
روش های تاثیر گذاری:
تأثیرگذاری اساسی بر روی دانشجویان , از طریق فعالیت های مذهبی و فرهنگی منحصر به یک روش یا چند روش خاص نمی باشد, بلکه به علت تنوع و گوناگونی این قبیل فعالیت ها از توانایی بالایی در جذب اقشار مختلف دانشجویی برخوردار می باشد.
به طور خلاصه راه ها و روش های تأثیرگذاری به دو روش مستقیم و روش غیرمستقیم قابل تفکیک است که استفاده صحیح , منطقی و اصولی از هر دو روش لازم و شایسته می باشد.
منظور از روش های مستقیم , انجام فعالیت هایی می باشد که صبغه ی دینی و مذهبی دارد, مانند برگزاری نماز جماعت , مراسم دعا, احیائ, اعتکاف و… استفاده از این روش در مورد جذب تمامی دانشجویان مثمرثمر نبوده و چه بسا بسیاری از دانشجویان انگیزه و کشش لازم برای شرکت در این قبیل مراسم را نداشته باشند.
و منظور از روش های غیرمستقیم تأثیرگذاری, فعالیت های فرهنگی و اجتماعی از قبیل , برگزاری اردوهای تفریحی , سیاحتی , زیارتی , کوه نوردی و راه اندازی برنامه ها و مسابقات ورزشی , هنری و… که هر چند صبغه ی مذهبی خاصی ندارد اما هم از توانایی جذب بالایی برخوردار بوده و هم می توان با ارائه برنامه های مفید و جذاب , بسیاری از مضامین و ارزش های اسلامی را به زیباترین صورت به دانشجویان تعلیم داد و زمینه های جذب آنان را فراهم نمود.
برای تأثیرگذاری مذهبی در محیط دانشگاه , ابتدا باید فرهنگ اسلامی را به صورت کامل شناخت و نسبت به مبانی اعتقادی و علمی آن آگاهی کسب کرد زیرا که لازمه نشر و اشاعه یک فرهنگ آن است که ابتدا آن فرهنگ و مبانی آن را بشناسیم و به آن معتقد بوده و ایمان داشته باشیم و با تصمیم و اراده جدی به لوازم آن عمل کنیم و آنگاه برای تبلیغ و انتشار و گسترش آن تلاش نماییم در واقع اگر هر کسی به آیین و آداب و رسوم فرهنگ مورد نظر پایبند باشد خود موجب ترویج و نشر آن فرهنگ می شود.
چند توصیه و راهکار عملی که در جهت تاثیر گذاری فرهنگی راهگشا خواهد بود:
1- نسبت به فرهنگ مورد نظر به صورت مشخص آگاهی کسب کند و مثلا” با فرهنگ اسلام آشنایی پیدا کنید.
2- با دقت , تأمل , مطالعه و تحقیق ایمان خود را به آن فرهنگ تقویت و تعمیق بخشید.
3- راهکارهای تحقق و دست یابی به اهداف فرهنگی خود را با مطالعه و تفکر و جلسات مشورتی و بحث و تبادل نظر مشخص کنید (اهداف عینی , قابل تعریف و اندازه گیری نه کلی مبهم نامعلوم ).
4- سعی کنید هدف کلی را به اهداف جزئی تر و به صورت مرحله به مرحله تجزیه نمایید.
5- با مشخص شدن نحوه اجرای کار و دست یابی به اهداف با توکل بر خدا کار را به تدریج آغاز کنید و ضمن آنکه خود صمیمانه به آنها عمل می کنید با روش های پسندیده دیگران را نیز تشویق و ترغیب نمایید.
6- ابتدا اعتقاد وایمان خود به اسلام و اعتقادات دینی اسلامی را تقویت کنید.
7- مظاهر فرهنگ و تمدن اسلامی را مشخص کنید مثل : اعتقادات صحیح , نماز, حجاب , احکام شرعی , شکل روابط صحیح فردی و اجتماعی , اخلاق اسلامی و…
8- تشویق و ترغیب افراد به مطالعه و در اختیار گذاشتن منابع صحیح و مورد پسند.
9- برگزاری جلسات سخنرانی به مناسبت های مختلف .
10- برگزاری کلاسهای عقیدتی.
11- برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با حضود افراد متبحر.
5- تشکیل گروه های مطالعاتی و جلسات بحث و بررسی چند نفری .
6 – مسابقه کتاب خوانی و مقاله نویسی در موضوعات ریز معرفی شده .
7- برگزاری اردوهای تفریحی , سیاحتی و زیارتی .
8- برگزاری برنامه های ورزشی مانند کوه نوردی و…
اصول و راهکارهایی که توسط کارگزاران این بخش لازم است رعایت شود, عبارتند از:
1- اولاً سعى کنید این روحیه تعهد و مسؤلیت پذیرى را همواره در خود حفظ کنید.
2- مراقب باشید که خودتان به این گونه اشتباهات آلوده نشوید.
3- در صورت امکان و احتمال تأثیر از امر به معروف و نهى از منکر غفلت نکنید که یکى از علل شیوع این مشکلات عمل نکردن مردم به این وظیفه همگانى یعنى امر به معروف و نهى از منکر است البته اگر احتمال اثر نمى دهید و یا ممکن است براى شما خطر جدى به دنبال داشتهباشد همان تأثیر و ناراحتى درونى شما کافى است ولى در صورت امکان به هر اندازه اى که مى توانید باید به تکلیف شرعى خود عمل نمایید و لازمه این کار آشنایى با احکام امر به معروف و نهى از منکر است.
4- سعى نمایید با خودسازى، کسب مهارت هاى لازم خودتان را آماده خدمت به جامعه کنید تا حداقل جاى یکى از افرادى که موجب این نابسامانى ها مى شوند را پر نمایید.
5- وجود این گونه کاستیها و نابسامانى ها یا مشکلات فرهنگى و اخلاقى از قبیل بى حجابى نباید موجب یأس و ناامیدى شما شود بلکه باید شما را مصمم کند تا خود براى اصلاح و بهبود وضع موجود مهیا کنید و از خداوند بخواهید که این امکان و توفیق را به شما بدهد تا درکناردیگر دردمندان دلسوز بتوانید گام هاى مؤثر در جهت رفع این مشکلات بردارید.
6- درست شناختن کاری که در پی انجام آن هستیم – تا انسان چیزی را به خوبی و کامل نشناسد نمی تواند آن را به شکل صحیح ترویج کند – باید اولا کار فرهنگی را برای خود تعریف کنید سپس آن را شناخته و به انجام آن مشغول شوید.
7- در هر کار از متخصصین آن کار استفاده کنید. مثلا اگر می خواهید نشریه داشته باشید – کسانی را برای این کار انتخاب کنید که در زمینه نشریه نگاری آشنایی کافی را دارند.
8- از افراط و تفریط پرهیز نمایید.
9- اهل مدارا و گذشت و ملاطفت باشید زیرا کار فرهنگی با زور و سر نیزه و تنگ نظری نمی شود.
10- صبور باشید زیرا کار فرهنگی از نظر نتیجه دیررس و در عین حال ماندگار است. کار فرهنگی با روح و شخصیت افراد سر و کار دارد و بیماری روحی مانند بیماری جسمی نیست که با چند قرص و کپسول مداوا گردد بلکه گاهی درمان آن مدت ها زمان می برد.
11- از افراد با انگیزه ای به عنوان همکار کمک بگیرید. پرانگیزه باشید و صرفا برای وقت گذرانی یا کسب درآمد به آن کار نپرداخته اند.
12- نمونه کاری را که می خواهید انجام دهید در مراکز دیگر مورد بازرسی و دیدن و ارزیابی قرار دهید و از تجربیات دیگران همواره استفاده نمایید.
13- هیچ گاه از شکست و نتیجه ندادن کارها نهراسید.
14- هر کاری با اخلاص و رعایت تقوا شروع شود ماندگار و پرثمر و با برکت خواهد بود.
15- مسلط بودن بر جامعه شناسی ارتباطات و شیوه ها و روانشناسی تبلیغی.
برای مطالعه بیشتر ر.ک:
دانشگاه اسلامی و رسالت دانشجوی مسلمان، نشر روابط عمومی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، 1379
در ادامه جهت تکمیل موضوع مطالبی را پیرامون چگونگی کسب اطلاعات سیاسی و بالا بردن سطح بینش و تحلیل سیاسی اعضا و چگونگی فعالیت سیاسی بیان نموده، سپس راهکارهای کلی درباره کار فرهنگی را ارائه می دهیم:
الف – بینش و اطلاعات سیاسی:
برای کسب اطلاعات صحیح در زمینه های مختلف , اعم از سیاسی , اجتماعی , اقتصادی و… راه های متعددی وجود دارد که ارزش هر کدام براساس مؤلفه هایی از قبیل میزان صحت و سقم اطلاعات , عمیق یا سطحی بودن آنان , میزان کاشفیت از واقع و… متفاوت می باشد. اما بهترین روشی که در این زمینه ما پیشنهاد می نماییم انجام مراحل ذیل می باشد: در مرحله اول : کوشش نمایید سطح اطلاعات و معلومات خود را درباره مبانی اندیشه سیاسی در اسلام را از طریق مطالعه کتاب های معتبری که در این زمینه وجود دارد, بالا برده و نسبت به مبانی و بنیادهای نظری اسلام در مورد سیاست , اطلاعات عمیق ریشه ای و اصولی کسب نمایید.
در مرحله دوم : سعی نمایید آگاهی های سیاسی نسبت به مسائل روز و حوادث جاری کشور را افزایش داده و اطلاعات صحیحی در این زمینه کسب نمایید. برای این کار می توانید از راه های ذیل اقدام نمایید:
الف ) خودتان شخصا” اهل مطالعه باشید کتاب های علمی که توسط نویسندگان آگاه و متعهد نگارش شده را مطالعه نمایید یاروزنامه ها و مجلات تخصصی , نظرات شخصیت های سیاسی و احزاب و گروه ها و… را بررسی و در حد اعتدال از دیدگاه ها و تحلیل ها آگاهی پیدا کنید. در این راستا به یک طرف غلتیدن و تنها به افکار یک جناح گرایش یافتن کافی نیست . لازم است دیدگاه های مختلف را مورد بررسی و دقت قرار دهید. چون در روند سیاسی تعصب جناحی داشتن و به طور مطلق دیدگاه های جناح خاصی را تأیید و هر نوع دیدگاه دیگری را رد کردن دور از انصاف است و در نهایت باعث خامی و ناپختگی انسان خواهد شد.
ب ) در این عرصه با تحلیل گران لایق و بی طرف و آگاه به مسایل , به شور و گفتگو بپردازید.
ج ) کسب اطلاعات از طریق رسانه های ملی مانند تلویزیون و رادیو و شنیدن اخبار و تحلیل های آنان . د ) شرکت در میزگردهای سیاسی متشکل از صاحب نظران سیاسی متعهد و… در مرحله سوم : باید توجه شود که کسب اطلاعات هر چند صحیح به تنهایی نمی تواند انسان را به بینش و درک سیاسی قوی نسبت به واقعیات رسانده و از خطا و اشتباه مصون نگه دارد. جمع آوری اطلاعات صحیح زمانی کارآمد و مفید می باشد که در پروسه و روند تحلیل سیاسی به خدمت گرفته شود. توضیح آن که اصولا” تحلیل سیاسی در ادبیات سیاسی عبارت است از تجزیه پدیده به اجزای تشکیل دهنده , شناخت اجزا و ارتباط آن ها با یک دیگر و شناسایی کلیت پدیده مورد بررسی باید مشاهده , بررسی و شناخت کامل اجزا به دقت انجام شود و تأثیرات هر یک بر سایر اجزا شناخته شود. هر تحلیل سیاسی از چهار مرحله تشکیل یافته است :
1. جمع آوری اطلاعات و اخبار: هر تحلیل گر بیش از هر چیز و پیش از هر عملی نیازمند اطلاعات و آگاهی های لازم از موضوع مورد بررسی است . همه اطلاعات و منابع ارزشی یکسان ندارند, (ر.ک : دکتر عزت الله نادری و دکتر مریم سیف نراقی , روش های تحقیق در علوم انسانی ).
2. تعیین هدف : تعیین هدف و محدود کردن بررسی ابعاد پدیده , موجب به نتیجه رسیدن تحلیل می شود. پس از تعیین هدف و ابعاد آن سؤال های مناسبی درباره موضوع مورد نظر می بایست طرح می شود و به دنبال پاسخ آن ها وارد مرحله بعدی می شود.
3. انتخاب روش : شناخت و تحلیل پدیده های سیاسی – اجتماعی از یک راه مشخص به دست نمی آید; زیرا موضوعات بنابر ماهیت و محتوای آن ها, شیوه های متفاوتی را می طلبد. مثلا” برای شناخت علل تورم , نمی توان به شیوه شناخت علل نابسامانی های ترافیک عمل کرد. انتخاب روشی نامناسب , موجب تحلیل غیر واقعی و نتیجه گیری غلط می شود.
4. جمع بندی : جمع بندی باید به گونه ای باشد که ضمن بیان خلاصه مراحل طی شده , نتیجه گیری لازم را داشته باشد و تصویری همه جانبه از موضوع مورد بررسی نشان دهد. تحلیل های یک جانبه تک بعدی , معمولا” واقع بینانه نیست و نمی تواند پاسخ گوی سؤالات و ابهامات باشد و نمی تواند مقدمه و راهنمای مناسبی برای موضع گیری های سیاسی مورد استفاده قرار گیرد. یک تحلیل گر خوب , باید دارای ویژگی هایی باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
یک – واقع بینی ; تحلیل گر باید به دور از اغراض شخصی , پیش داوری ها و دخالت تمایلات خود, با واقع بینی به تحقیق بپردازد. قوی ترین عاملی که انسان را از خطاها و لغزش ها باز می دارد و او را به سمت واقع بینی هدایت می نماید, تقواست . قرآن کریم می فرماید: ((یا ایها الذین آمنوا ان تتقوالله یجعل لکم فرقانا”; ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر تقوای الهی پیشه کنید, خداوند برای شما قدرت تشخیص حق و باطل می دهد)), (سوره انفال , آیه 29).
و نیز می فرماید: ((و اتقواالله و یعلمکم الله ; تقوای خدا را پیشه و روش خود قرار دهید, چه خداوند شما را تعلیم و آموزش می دهد)), (بقره , آیه 282).
دو – اجتناب از ظن : باید توجه داشت که هر گونه شناخت , تحلیل , جمع بندی و موضعگیری هر تحلیلی باید مبتنی بر علم , مستند و مستدل باشد. نمی توان ظن را پایه تحلیل قرار داد. خداوند می فرماید: ((ان الظن لا یغنی من الحق شیئا”)), (یونس , آیه 36).
سه – عدم تبعیت از هوای نفس : عامل بسیاری از انحراف ها و خطاها, بی توجهی به واقعیتها, تبعیت از امیال و هواهای نفسانی و خود محوری است .
چهار – عدم تبعیت کورکورانه : مطالب رسانه های استکباری , حتی تحلیل های داخلی , باید به دقت بررسی شود. یک تحلیل گر باید فارغ از طیف های رسانه ای , بر اساس اسناد و مدارک و واقعیت های موجود به بررسی پدیده های سیاسی بپردازد. اگر کسی توان و قدرت تحلیل مسائل سیاسی و اجتماعی را به صورت دقیق و مستدل دارد, طی مراحل فوق و داشتن ویژگی های تحلیل گری , می تواند ارائه تحلیل سیاسی نماید; اما اگر چنین توانی ندارد, یا امکانات لازم و اطلاعات کافی در اختیار نیست , باید به منابعی مراجعه کند که دارای این ویژگی ها باشند. باید از تحلیل های دشمنان خارجی و داخلی که از طریق امواج رادیویی و برخی مطبوعات اقدام به تحریف حقایق و وارونه جلوه دادن واقعیت ها می کنند, پرهیز شود, (ر.ک : فرامرز رفیع پور, توسعه و تضاد – آناتومی جامع , نیز جواد منصوری , شناخت و تحلیل سیاسی )
پنج – به کارگیری اصول مکتبی : در تحلیل حوادث و وقایع باید اصول و ارزش های دینی را ملاک قرار داد و در تمامی مراحل تحلیل و نتیجه گیری در نظر داشت . بنابراین می توانید با استفاده از راه های فوق و به کارگیری اصول تحلیل سیاسی و مهمتر از همه استمداد از خداوند متعال در هدایت به سوی واقعیات و حقایق ((اهدنا الصراط المستقیم )) در کسب اطلاعات صحیح و درک و بینش سیاسی قوی در زمینه مسائل سیاسی موفق باشید.
معرفی منابع جهت تقویت و بالا بردن سطح آگاهی ها و بینش سیاسی:
در زمینه مبانى اندیشه سیاسى در اسلام ر.ک:
1- احمد جهان بزرگى، اصول سیاست و حکومت
2- محمدباقر حشمت زاده، مسائل اساسى علم سیاست
3- محمد جواد نوروزى، نظام سیاسى اسلام
4- مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، فلسفه سیاست
5- عبدالحسین خسروپناه، جامعه مدنى و حاکمیت دینى
6- آیت الله مصباح یزدى، پرسش ها و پاسخ ها
7- دین و دولت در اندیشه اسلامی، محمد سروش، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم
8- مبانی اندیشه سیاسی اسلام، عباسعلی عمید زنجانی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
و در زمینه غرب شناسی ر.ک:
– عصر امام خمینی، میر احمد رضا حاجتی، بوستان کتاب قم ، 1382
– تجارت شیطانی، ایرج تبریزی، تهران، کیهان، 1379
– لیبرالیسم غرب، آنتونی آربلاستر، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز، 1377
– فرهنگ و مسیحیت در غرب، محمد رضا کاشفی، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر تهران، 1380
– انسان و بحران، آرتگا ای گاست، خوسه، ترجمه احمد تدین، تهران، علمی و فرهنگی، 1376
– افول سکولاریزم، برگر، پیتر .ال، ترجمه افشار امیری، تهران، مازیار، 1380
– تکنوپولی، پست من نیل، ترجمه صادق طباطبایی، تهران، سروش، 1372
– خارج از کنترل، برژینسکی، زی بیگنو، ترجمه عبدالرحیم، نوه ابراهیم، تهران، اطلاعات 1372
– بحران جامعه مدرن، سید علی اصغر کاظمی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377
– موج سوم، ناظر، الوین، ترجمه شهیندخت خوارزمی، تهران، نشر مترجم، 1371
– تهاجم یا تفاوت فرهنگی، حسن بلخاری، انتشارات حسن افرا، 1378
– مبانی نظری تمدن غرب، سید مرتضی آوینی، مجله دانشجو، تابستان 77
و مقالاتی نظیر:
– بنیان های متزلزل، فوکویاما، فرانسیس، ترجمه محمد رضا ظفری، سایت باشگاه اندیشه
– محدودیت های ماتریالیسم،ساموئل سان، روبرت، ماهنامه سیاحت غرب، سال دوم، ش 9، فروردین 1383
– افول اخلاق آمریکایی فرهنگ کلبیون، استیورز، ریچارد، ترجمه طاهر رحمانی، نشریه غرب در آینه فرهنگ، ش 22
وسایت های فرهنگی مفید:
– سایت باشگاه اندیشه که حاوی مقالات بسیار مفیدی در این زمینه است: www.bashgah.net
– سایت کانون: www.canoon.org
– سایت آوینی: www.aviny.com
– سایت احیا: www.ehyaa.net
– سایت لوح www.louh.com
– سایت تبیان www.tebyan.net
-سایت حوزه و…
و در زمینه انقلاب اسلامی و حوادث و موضوعات بعد از آن ر.ک:
1- انقلاب اسلامى و چرایى و چگونگى رخداد آن، جمعى از نویسندگان
2- حسن واعظى، ایران و آمریکا
3- فرامرز رفیع پور، توسعه و تضاد
4- فرامرز رفیع پور، آناتومى جامع
5- سیدجلال الدین مدنى، تاریخ تحولات سیاسى
6- على اکبر ولایتى، تاریخ سیاسى جنگ تحمیلى
7- ارمغان دموکراسی، صادق سلیمی نبی، انتشارات معارف
8- روزنامه ها و مجلات سیاسى، نظرات شخصیت هاى سیاسى و احزاب و گروه ها و…
ب – راهکارهای اساسی درباره کار فرهنگی:
در این زمینه به مطالب ذیل (جزوه راهبردهایی برای کار فرهنگی) توجه فرمایید.
تهدیدات فرهنگی
خطر از دو سوی فرهنگ جامعه ما را تهدید می کند ، یکی از جنبه داخلی و دیگری از جنبه خارجی.
خطراتی که از داخل جامعه ما را تهدید می کند در عرصه مطبوعات ، صدا و سیما ، سیاست و … بروز و ظهور دارد که به اختصار به بررسی برخی از آنها پرداخته می شود :
الف) مطبوعات و جراید : مطبوعات با وارد شدن در بخشهایی که ورود آن بدون تخصص خطرناک است و اظهار نظر در بخش هایی که نیاز به کار کارشناسانه ( به وسیله مقاله، عکس و …) زمینه تحول در عرصه فکر ، اخلاق و عمل را به صورت منفی ایجاد خواهد نمود.
ب) سینما و تلویزیون : به عنوان مثال پخش فیلم های خشن آمریکایی و فیلم هایی که از آنها خشونت استنباط و القاء می شود . باعث بروز خشونت و پرخاشگری در بین کودکان خواهد شد و این موضوع سبب می شود که کودک به راحتی در مقابل پدر و مادر بایستد. در یکی از کشورها ی غربی از پسری که مادر و خواهرش را کشته بود سوْال شد که علت این کارت چه بود ؟ جواب می دهد که : فلان فیلم را که دیده بودم ، عین همان کار را پیاده کردم .
حیوانات را نیز نباید در مقابل کودکان ذبح کرد ، پدری در مقابل فرزندش مرغی را ذبح می کند ، بعد از اینکه پدر می رود ، برادر بزرگتر همان صحنه را بر روی برادر کوچکتر پیاده می کند . پدر با دیدن این صحنه برادر بزرگتر را می کشد و خودش هم دق می کند و می میرد .
ج) برنامه ریزی غلط فرهنگی : مثلا ورزش و ترویج فوتبال در جامعه ما ، ورزش در جای خود بسیار مفید است و لازم . حتی می تواند مقدمه کار فرهنگی را نیز فراهم کند ، ولی بعضی با برنامه ریزی غلط و اشتباه وقتی در این عرصه وارد شدند مشکلات عدیده ای را فراهم نمودند .
د) بر خورد های سیاسی با مسائل فرهنگی : بدین معنی که جناحی خود را حق مطلق بداند و جناحها روبری همدیگر قرار گیرند و به تضعیف یکدیگر بپردازند و بخشهای فرهنگی را در جامعه رنگ سیاسی بدهند . به عنوان مثال پلورالیسم یا سکولاریسم را در جامعه ترویج دهند . حرفهایی که در غرب مدتها پیش زده شده در کشور ما ترجمه می شود و در روزنامه ها و مطبوعات به گونه ای درج می گردد که خواننده فقط یک جنبه از آن را می تواند ببیند و بررسی موضوع فقط برای او فراهم نیست . متولیان امور فرهنگی این دعواهای سیاسی را نباید به هیچ وجه درذهن بچه های 10تا12 ساله وارد کنند.
اما از جنبه خطراتی که از بیرون جامعه ما را تهدید می کند به این شکل است که غرب سه رویکرد نسبت به فرهنگ ما داشته است 1_ تهاجم فرهنگی 2_ شبیخون فرهنگی 3- تربیت فرهنگی
در بین این فرایندها و مراحل ، تربیت فرهنگی از همه مراحل دیگر خطرناک تر است . که یکی ا ز کارهای دقیق غرب صرف بودجه های کلان برای این بخش است تا بتواند این تربیت فرهنگی و فرهنگ سازی غربی را به بهترین وجه از طریق ماهواره ، فیلم های ویدیویی ، کامپیو تر ،تئاتر ، موسیقی شعر ، بازیهای رایانه ای ، اینترنت و… انجام دهد. به عنوان نمونه اکثریت فیلم های غربی ، مردمی را به تصویر می کشند که در طول هفته مشغول کارهای روزانه ، فعالیتهای سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی و … هستند ولی یک روز هفته را برای امورات مذهبی ، دعا ، نیایش ، رفتن به کلیسا یا کنیسه صرف می کنند به گونه ای که برنامه های دینی از برنامه های سیاسی ، اجتماعی و … کا ملا” جداگانه ، انگاشته می شود و از این طریق در صدد نمایش جدایی دین از حوزهء سیاست (سکولاریسم) ، اقتصاد (لیبرالیسم) اجتماع (پلورالیسم) و… می باشند
همچنین برای تربیت کودکان از سنین ابتدایی رشد، برنامه های بازی رایانه ای مثل «یا مهدی» ساخته می شود . در این بازی کودک برای ا ینکه امتیاز بگیرد کسانی را که «یا مهدی » می گویند نابود می کند . نتیجه این خطرات خارجی و غفلتهای داخلی چیزی جز ناهنجاریهای فرهنگی و دور ساختن کودکان ، نوجوانان و جوانان از حضور در عرصه های دینی نخواهد بود.
قابل تغییر بودن فرهنگ
در مورد اینکه فرهنگ قابل تغییر است و یا خیر ، سه دسته وجود دارند که هر دسته دیدگا ه خاصی دارند.
دسته اول: این عده معتقدند که فرهنگ قابل تغییر نیست . زیرا فرهنگ با نهاد و ذات و فطرت جامعه پیوند خورده است و از آن جهت که ذاتیات را نمی توان تغییر داد فرهنگ را نیز نمی توان تغییر داد .
دستهْ دوم : قائل به تغییر پذیری فرهنگ جامعه هستند اگر چه در نهان و نهاد تک تک افراد جامعه تاْثیر کرده باشد.
دستهْ سوم : که نظر قابل قبول تری دارند معتقدند که آن بخشهایی از فرهنگ که در نهاد جامعه قرار گرفته و جزء ذاتیات آن شده ، تغییر دادنش مشکل است ولی بسیاری از فرهنگها را می توان تغییر داد که هدف بعثت انبیاء الهی هم همین بوده است. پیامبر اکرم (ص) نیز می فرماید: «انی بعثت لأتمم مکارم الاخلاق » و «انی بعثت معلما»
جاهلیت عرب ، با آن خصوصیات ویژهْ خود از جمله بت پرستی، ستاره پرستی، دختر کشی، فساد ، دزدی و غارتگری و… با بعثت حضرت رسول اکرم (ص) متحول می شود ولی همین جامعه نیز پس از رسول خدا (ص) سر فرزندش را در کربلا برای رسیدن به قرب الهی می برند.
لزوم جهاد فرهنگی
هر بحرانی نیاز به یک جهاد خاص دارد ، زمانی که بحران مرزی داشتیم و مستلزم یک جهاد مرزی بود رزمندگان ما یک جهاد شبانه روزی را شروع کردند حتی وقتی به مرخصی می رفتند بیکار نمی نشستند و بعضی از چند روز نمی توانستند در شهر بمانند . در حال حاضر نیز با یک بحران فرهنگی روبرو هستیم که یک جهاد فرهنگی را (به تعبیر مقام معظم رهبری) می طلبد .
همان طور که جهاد مرزی وقت نمی شناخت و همیشه باید آماده می بودیم، اکنون نیز باید تمام ساعات خودمان را صرف این جهاد نماییم ، آنگاه که باور نمودیم که این صحنه ، صحنه جهاد است ، دیگر خستگی معنا نخواهد داشت باید همچون یک جهاد گر به تکلیفمان عمل کنیم و به تعبیری خستگی را هم خسته کنیم .
فاطمه (س) در مورد حضرت علی (ع) می فرماید : علی (ع) دارای این مشخصه ها بودند
ممسوساْ فی ذات الله = در راه خدا و برای رضای خدا در سختی و فشار قرار می گیرد.
مجتهدا فی امر الله = سخت کوش در امر الهی .
تقریباْ فی الرسول الله = نزدیک به رسول خدا.
سیداْ فی اولیاء الله = سید و سرور اولیاء خدا بود.
مستمرا”ناصحا” = اصلا” به فکر خواسته های شخصی نبوده و خیر خواه جامعه و اهل نصیحت و اصلاح بود.
مجدا” کادها = کوششگر بسیار جدی بود .
لاتاْخذه فی الله لومه لائم = اصلا” به ملامت های ملامتگران توجه نداشت .
حال که ما خود را شیعه یا محب حضرت علی(ع) می دانیم با چنین حضوری که در عرصه تکلیف الهی داشتند چگونه باید در این صحنهْ چهاد حضور یابیم ؟
خود سازی مقدمه دیگرسازی
انسان آنگاه می تواند غیر را بسازد که خودش را ساخته باشد کسی که خودش را نساخته ، نمی تواند جامعه را بسازد . خیلی از تواناییها در درونمان نهفته است لذا باید یک توان شناسی داشته باشیم و این کار نیز نیاز به خود سازی دارد .
خود سازی به خودی خود ایجاد یک جاذبه می کند . آنکسانی که می خواهند کار فرهنگی کنند خوب است که یک کار سلوکی و خود سازی را با هم شروع نمایند به عنوان مثال به همدیگر قول بدهیم تا چهل روز مراقب زبانمان باشیم و هر جا که خطایی از یک نفر سر زد به همدیگر تذکر بدهیم . در بر خوردها ادب را رعایت کنیم . صبرمان را بیشتر کنیم .
شیوه های مختلف کار فرهنگی
کار فرهنگی می تواند از دو طریق انجام پذیرد :1_ مستقیم 2_ غیر مستقیم .
کار فرهنگی مستقیم یعنی مباحث اعتقادی و دینی و فرهنگی را مستقیما” و تحت عنوان کلاس و گفتگو ، فیلم و صدا و … به جامعه عرضه نماییم .
اما کار فرهنگی غیر مستقیم آن است که در ضمن ابزار و وسایلی که داریم به ترویج فرهنگ دینی بپردازیم . یک معلم در کلاس درس ، یک مربی در ورزش ، یک فیلمساز در فیلمی که می سازد و…
باید به صورت غیر مستقیم در صدد فرهنگ سازی باشیم . یک شاعر با شعر خوب می تواند نگرش انسان را تغییر دهد . یک معلم با استفاده از گوش و چشم و… دانش آموزان و … همه و همه می توانند در این راه بهترین و بیشترین نقش را داشته باشند.
مهندسی فرهنگ
یکی از مسائلی که در جامعه ما مشکل ساز شده است تعدد متولیان فرهنگی است البته این تعدد از جهتی خوب است ولی جنبه های منفی آن بسیار است .در حال حاضر در صحنه فرهنگ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان تبلیغات اسلامی ، بسیج و… هر کدام به نوعی مدعی کار فرهنگی هستند در این شرایط تنها از طریق یک مهندسی فرهنگی است که می توان به ساماندهی بخش فرهنگی جامعه پرداخت . یعنی همانطور که در ساخت یک ساختمان نیاز به یک نقشه ای داریم که تمام زوایای کار در آن سنجیده شود باید نخست زوایای کار را بسنجیم و آنگاه هر زاویه ای را به عهده یک متولی خاص بگذاریم . سپس باید دقت نماییم که کارهای موازی یا مخالف هم در بین متولیان افزایش نیابد . به عنوان مثال فعالیت های قرآنی را نباید هم سازمان تبلیغات و هم ارشاد ، موازی با هم انجام دهند.
اما این تعدد می تواند مفید باشد به شرطی که هر کدام از متولیان فرهنگی یک قسمت خاصی از کار را عهده دار بشوند تا در کنار هم فضای فرهنگی کشور را توسعه بدهند.
نیاز شناسی و آسیب شناسی
برای رسیدن به اهداف نیاز به یک برنامه ریزی کار شناسانه داریم و در این برنامه ریزی به دو مقوله باید توجه نمود اول نیاز شناسی و دوم آسیب شناسی.
در بحث نیاز شناسی باید بررسی شود که در مراحل سنی مختلف از کودکی تا نوجوانی و جوانی شخص با چه نیازهایی روبرو است و ما از چه طرقی می توانیم مفاهیم دینی _فرهنگی را به او منتقل نماییم . معاد را اگر بخواهیم به یک کودک یا نوجوان و جوان بیاموزیم چگونه باید برنامه بریزیم. به عنوان مثال نواری را که از روی کتاب سیاحت غرب مرحوم نجفی قوچانی ساخته شده برای کودکان نه تنها مفید نیست بلکه مضر هم هست .
مرحله دوم مرحلهْ آسیب شناسی است در این مرحله باید آن دسته از آسیب ها و آفتهایی را که جوان ،
نوجوان و… را تهدید می کند شناسایی نماییم و آنگاه به آسیب درمانی بپرازیم .
اهداف ویژه
برای اینکه بتوانیم اهداف ویژه یک کار فرهنگی را تبیین نماییم باید نخست دردهای جامعه را شناسایی نموده و آنگاه در جهت درمان آن دردها و ضعفها برنامه ریزی نماییم .
پس ما در اینجا به پنج ضعف عمده و اصلی در جامعهْ کنونی اشاره می نماییم:
1_ ضعف روحیه تعبد : بندگی و عبودیت در جامعه
2_ ضعف روحیه علمی : یعنی عدم حضور با بصیرت در تمامی میدانها، اگر در زمینه سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و … عموم مردم عالمانه برخورد نمایند بسیاری از مشکلات مرتفع خواهد شد .
3_ عدم تبیین فرهنگ سیاست دینی : یعنی علی رغم اینکه عنوان می شود که سیاست از دیانت جدا نیست ولی در جامعه خوب آن را تبیین ننموده ایم.
4_ عدم رشد فضائل اخلاقی بصورت عام و فراگیر : اخلاق دانشجویی ، اخلاق پزشکی ، اخلاق معلمی و استادی و … هنوز در جامعه ما جا نیفتاده است .
5_ نشستن غبار بر روی فطرت پاک انسانی ( عدم توجه به گرایشهای فطری )
بر اساس همین مشکلات و ضعفها اهداف ویژه در جامعه ما می تواند اهداف زیر باشد :
1_ تقویت روحیهْ تعبد : البته در این زمینه هیئتهای مذهبی بسیار می تواند موءثر باشد .
2_ تقویت روحیه علمی
3_ تبیین فرهنگ سیاست دینی
4_ بستر سازی برای شکوفایی و رشد گرایشهای فطری یا بینشهای فطری
5_ رشد فضائل اخلاقی
به عنوان مثال و برای روشن شدن مطلب در بخش تقویت روحیهْ علمی ما در مورد موضوعات دموکراسی ، آزادی ،پلورالیسم ، سکولاریسم ، ولایت فقیه و…نیاز به کار کردن داریم که برای تقویت هر کدام از این بخشها می توان از جلسات پرسش و پاسخ ، میز گرد ، نشریات ، اردوهای آموزشی و تفریحی چند روزه و… استفاده نمود .
راه های تقویت انگیزه
کار فرهنگی یک کار تربیتی است. کار تربیتی نیز نیاز به صبر و حوصله، آرامش و شرح صدر دارد تا مشکلاتی که پیش رو خواهیم داشت را پشت سر بگذاریم. برای این کار هم باید انگیزه را تقویت نماییم. انگیزه هم می تواند از بیرون یا از درون نشأت بگیرد.
انگیزه الهی از درون می جوشد و باعث می شود انسان همیشه در صحنه تکلیف حضور داشته باشد. انبیاء الهی، اولیاء خدا، علما و فقها و… بر این اساس به جهاد در این راه می پرداختند. چند فاکتور نیز می تواند در تقویت انگیزه از بیرون تأثیر داشته باشد که به اختصار به آنها اشاره خواهیم کرد:
1. اتحاد وحدت و حضور منسجم در کنار یکدیگر: این اتحاد متصدیان کار فرهنگی می تواند عاملی باشد تا دیگران هم در این صحنه وارد شوند.
2. عامل بودن به حرف ها و شعارها: با توجه به شرایط کنونی جامعه که مردم از حرف شنیدن خسته شده اند یکی از مؤثرترین کارها عمل کردن به وظیفه است که در روایت نیز به آن سفارش شده است: «کن تفاعا ولا تکن فرارا» یعنی همیشه نفع رسان باشید نه ضرر رسان. حضرت آیت الله بهجت نیز مکررا سفارش می نمایند که: «بیشتر فعال باشید نه قوال».
3. دنبال الگو، نمونه و مصداق رفتن: یعنی به مطالعه و بررسی زندگی افرادی که در راه رسیدن به هدف فرهنگ سازی دینی لحظه ای از جهد و کوشش باز نایستاده اند. علما و بزرگانی که از جان و مال و آبروی خویش در راه دین گذشتند.
در کنار این موارد شب زنده داری، نماز خواندن، دعا کردن، توسل، زیارت عاشورا، انس با قرآن، ارتباط با ائمه معصومین(ع) و مطالعه سیره زندگانی ائمه(ع) اگر چه مکرر باشد می تواند در تقویت انگیزه بسیار مؤثر باشد.
نکات مهم در کار فرهنگی
در کار فرهنگی باید به چند نکته و اصل توجه نمود که غفلت از هر کدام از اینها می تواند نقص بزرگی در کار ایجاد نماید .
نکته اول – اخلاص؛ در انجام یک کار فرهنگی نیاز به عاملی داریم که اثر کار را ماندگار و پایدار نماید و چیزی جز اخلاص نمی تواند عمل را پایدار نماید که البته باید در تمام مراحل کار (قبل، حین کار و بعد) حضور داشته باشد.
نکته دوم – استمرار برنامه ها ؛ یا کاری را شروع نکنیم یا آنگاه که شروع کردیم ، آمادگی کامل ، با برنامه ریزی وپختگی شروع نماییم که اگر چنین نباشد اثرات منفی خواهد داشت .
نکته سوم – قدم به قدم بودن برنامه ؛ همیشه اهداف را بزرگ انتخاب کنیم ولی در عرصه عمل با توجه به امکانات و توان نیروها از کم شروع کنیم و قدم به قدم جلو برویم .
نکته چهارم – اهمیت مشورت ؛ یک شورایی جهت مشورت و نظر خواهی تاْسیس شود و یک شورایی جهت انجام مصوبات ( شورای مشورتی که فقط وظیفه اجراء را به عهده خواهد داشت ) شورای مشورتی مکانی است که حرفهای مختلف در آن زده می شود و نظرات مختف ارائه گردد , همهْ بحث ها رایزنی ها باید در این شورا انجام پذیرد ولی آنگاه که تصمیمی گرفته شد , آن تصمیم باید از سوی همهْ اعضاء حمایت شود . حتی آنهایی که در جلسه مخالف آن طرح بودند در بیرون جلسه مدافع آن باشند . به عنوان نمونه در جنگ احد دو نظر وجود داشت , جوانان که اکثریت را تشکیل می دادند معتقد بودند که زره بپو شیم و در بیرون شهر به مبارزه با دشمن بپردازیم ولی مسن تر ها که پیامبر (ص) هم جزء آنها بودند اعتقاد داشتند که در داخل شهر با آنها مبارزه کنیم . چون جوانها اکثریت را دارا بودند , پیامبر زره پوشیدند و به همراه جوانها و مسن ترها به بیرون شهر رفتند . جوانان وقتی متوجه شدند که نظر پیامبر خلاف این بوده برای معذرت خواهی نزد پیامبر(ص) آمدند ولی پیامبرفرمودند :چون نظر جمع این است ,تصمیم گرفته شد ه باید به آن عمل کنیم .
نکته پنجم – بدهکار دانستن خود ؛ هر وقت کاری را انجام می دهیم بر کسی منت نگذاریم , ما باید خود را همیشه و در هر حال بدهکار بدانیم . شهید مطهری می فرمودند : هی نگوییم انقلاب برای ما چه کرد ؟ بگوییم ما برای انقلاب چه کردیم . «الله یمن علیکم » خداوند تبارک و تعالی است که باید بر ما منت بگذارد .
نکته ششم – پیمان اخوت ؛ همان طور که گفته شد کار فرهنگی یک جهاد گونه است و در این جهاد باید به هم تعهد بدهیم که تا انتهای کار با هم و دوش به دوش همدیگر باشیم و یکدیگر را تنها نگذاریم . دست اخوت , برادری , همدلی و یکدلی به هم بدهیم و با هم پیمان ببندیم .
آیت الله روحانی (ره ), آیت الله میانجی (ره) و آیت الله شبیری سه دوست بودند که با هم یک چنین پیمانی بسته بودند . آقای میانجی به آقای روحانی می گفتند: که از خدا خواسته ام که قبل از شما از دنیا بروم چون نمی توانم فراق شما را تحمل کنم . همینطور هم شد . اول آیت الله میانجی فوت کردند , بعد آیت الله روحانی پس از 2 ماه و آیت الله شبیری هنوز زنده اند .
نکته هفتم – اتصال به چشمه ؛ همیشه باید به چشمه متصل باشیم, اگر از چشمه جدا بشویم, گندیده می شویم . آب کر اگر چه پاک کننده است ولی هر چه بیشتر پاک کند کثیف تر می شود مگر اینکه به چشمه متصل باشد .
اتصال به چشمه مربوط به خودمان است . ارتباط با قرآن , نهج البلاغه …و خود سازی . برای شروع نهج البلاغه را صبحها بعد از اذان صبح با هم بخوانید . یک هفته روی گوش , یک هفته روی چشم و… مراقبت داشته باشید و به هم کمک کنید .
نکته هشتم – نیرو شناسی ؛ در طول کار همواره باید به مسئله نیروشناسی توجه نمود و کار را برایشان توجیه و تبیین نمود تا به گسترش فعالیتها بپردازیم .
نکته نهم – باور کردن یکدیگر ؛ باید همدیگر را باور کنیم . مسئولین با ید نیروهایشان را باور کنند و بر همین اساس به آنها مسئولیت بدهند . اصلا امام (ره) هم با توجه به همین باوری که از مردم داشتند به این موفقیت و نفوذ دست یافتند .
نکته دهم – شایسته سالاری ؛ در جذب و دفعها هیچگاه نباید حزب و گروهی را مد نظر قرار بدهیم . بلکه ملاک و معیار ما شایستگی و شایسته سالاری باشد و بر این مبنا افراد را انتخاب نمائیم فقط ملاک اصلی بدون دخالت دادن سلیقه ها باید ولایت فقیه و رهبری باشد .
نکته یازدهم – توجه نکردن به نقصهای ابتدای کار ؛ در آغاز هر کاری احتمال بروز نقص ها و عیبها یی وجود دارد که یک آسیب شناسی را در طول مسیر می طلبد . ولی نباید به آن نقصها خیلی توجه کرد بلکه سعی شود زیبایی ها و نکات مثبت را ببینیم تا توان روحی دست اندر کاران بالا رود .
نکته دوازدهم – گذشتن از آبرو ؛ در این صحنه جهاد فرهنگی باید از همه چیزمان حتی از آبرویمان بگذریم . شیخ کاشف الغطاء(ره) روزی در مسجد بین فقراء و مستمندان پول تقسیم می کردند . بعد از تقسیم یک پیر مرد سیدی آمد و سهم از شیخ مطالبه کرد . شیخ گفت : که دیگر پولی نمانده ، انشاءالله دفعه بعد . پیر مرد آب دهان بر روی شیخ انداخت و سر و صدای زیادی بر پا کرد . شیخ عمامه خود را از سر برداشت و در دست خود نگه داشت و رو به جمع گفتند: به آبروی این ریشهای سفید کمی پول در این عمامه بریزد تا به این پیر مرد بدهم .
توصیه هایی به مجریان امور فرهنگی
1_ عدم احساس خستگی در کار : در عرصهْ بسیار مهم و گسترده کار فرهنگی نباید احساس خستگی شود و شما باید این قدر کار کنید و کار را ادامه دهید تا اینکه خستگی از دست شما خسته شود ،خستگی ناپذیری از شاخصه های مهم افرادی است که کار فرهنگی می کنند .
2_ نگاه جامع و فراگیر در کار : در کار فرهنگی نیازی به اسم و رسم نیست و نگاهها باید فراتر از محدوده های کوچک و بسته بوده ، و جامع و فراگیر باشد . باید دنبال وصف بود نه دنبال اسم . مقصود نباید طرح خود باشد بلکه باید هدف شرکت جدی در عرصهْ جهاد فرهنگی باشد .
3_برنامه ریزی و نظم و انضباط: در کار فرهنگی باید از کارهای بدون برنامه ریزی به شدت پرهیز نمود .
4_ خدا محوری و رنگ خدایی دادن به کار : همیشه خدا را به عنوان یک اصل و پایه و محور اعمال و عبادات و اذکار در نظر بگیریم و همه چیز را برای او قرار دهیم ، به کارهای خود رنگ خدایی بدهید ، اگر کسی کاری را توانست انجام بدهد ولی عمدا انجام ندهد به قصد اینکه دیگران به نتایجی دربارهْ وی و نقش و تاْثیر او در آن کار برسند ، این معلوم است که کار او رنگ خدایی ندارد و شرک در اعمال او ظاهر شده است . فلذا لازم است ما انگیزهْ الهی را در خود تاْسیس بکنیم و ایجاد بکنیم و سپس تقویت بکنیم .
5_ منتقد خویش باشیم : ما دو نوع نقد داریم فردی و جمعی . در هر نقدی تکامل ،پیشرفت و افزایش و… وجود دارد و اگر نقد منجر به این نتیجه نشود ناقص است ، نقد همیشه یک راه روشن را به روی انسان باز می کند .
6_ کار فرهنگی یعنی کار حسینی : بدانید که اگر کاری به زمین بماند ،کارهای امام حسین (ع) بر زمین می ماند . پس بدانید با اینکار چه کسی ضربه می خورد . آیا ما ضربه می خوریم یا دین ضربه می خورد ؟
7_کار فرهنگی متکی به فرد و من و شما نیست : هیچ وقت در مخیله خویش راه ندهیم که اگر من نباشم ، این کار انجام نمی شود . اسلام و انقلاب به شخصی متکی نبوده و نیست . تفکرات شرک آلود را از خود دور کنیم . احترام ها و عزت هایی که کسب کرده ایم به واسطه اهل بیت بوده است .پس برای انجام یک وظیفه و یک کار شروط تعیین نکنید . برای چه کسی و چه چیزی شرط می گذاریم ؟
8_برای کار خود حرمت قائل شوید : برای جمع خودتان حرمت قائل شوید و برای تصمیمات و کارهای خود بها قائل شوید . پشتیبان عملکرد و کارها و برنامه های خود باشید.
9_ کار فرهنگی ، کار آگاهانه و عاشقانه : هر کاری را و خصوصاْ کار فرهنگی را آگاهانه و عاشقانه آغاز کنید و از افراط و تفریط پیشگیری کنید که این امر باعث تعدیل در هر کاری می شود. «والسلام»
منابع :
1_سخنرانی حجه الاسلام والمسلمین رمضانی در تاریخ 14/3/78 همزمان با سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) تحت عنوان « تکلیف از نظر امام خمینی (ره) »
2_سخنرانی حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 31/4/79 در مراسم افتتاحیه کلاس تربیت مربی کانون فرهنگی دینی ثقلین رشت
3_رهنمودهای حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 27/5/79 در جمع اعضای فعال کانون فرهنگی دینی ثقلین
4_بیانات حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 7/6/79در جلسه شورای فعال کانون فرهنگی دینی ثفلین
5_رهنمودهای حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 14/10/79 در جلسهْ عمومی خادمین هیاْت متوسلین به ائمه اطهار (ع)
6_ بیانات حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 12/1/80 در جلسهْ شورای کانون فرهنگی دینی ثقلین رشت
7_بیانات حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 23/5/80 در جلسهْ شورای کانون فرهنگی دینی ثقلین رشت
8_ رهنمودهای حجه الاسلام و المسلمین رمضانی در تاریخ 3/10/80 درجلسه عمومی کلیه مسئولین و اعضاء و خادمین هیأْت متوسلین به ائمه اطهار (ع) و کانون فرهنگی دینی ثقلین رشت.