آداب قبرستان-گل بر سر قبور

گل مظهر طراوت و زیبایی است و دیدن گل هر کسی را به شور و وجد می آورد و روح او را شادابی و طراوت می بخشد، شاید گذاشتن گل بر روی قبر نیز با چنین هدفی باشد. یعنی هدف این است که روح صاحب قبر، از طراوت گل، طراوت و شادابی بگیرد و شاد و سرزنده گردد و احساس پژمردگی و افسردگی ننماید. در نصوص دینی و اسلامی در این مورد سفارش و توصیه نشده است و اصلا چنین چیزی مطرح نشده است. سفارش دین و آموزه های آن در این مورد بر فرستادن هدایایی برای اموات است و فرموده اند که برای مردگان خود هدیه بفرستید. هنگامی که سؤال شد که چه هدیه ای برای اموات خود بفرستیم امام(ع) فرمود: «دعا و صدقه و قرائت قرآن».اصولا دستورات دینی در این باره بر اساس واقعیات تکوینی و امور حقیقی است. از منظر دین، حقیقت انسان، روح انسان است و این حقیقت مرگ و فنا و زوالی ندارد. مرگ در واقع گسستن ارتباط روح و جسم و جان و بدن است. البته این قطع رابطه به صورت تمام عیار و کامل نیست به طوری که دیگر هیچ نوع پیوند و ارتباطی میان این دو نباشد. در بینش دینی و اسلامی، روح مردگان از برخی امور بهره مند می گردند و آرامش می یابند. روایات فراوانی دلالت دارد که خواندن و قرائت فاتحه و سوره قدر و سوره اخلاص و نیز قرائت قرآن کریم به طور کلی و اهدای ثواب آن به روح اموات در وضعیت و حال آنها تأثیر بسیار دارد. صدقه دادن به نیت اموات و انجام هر گونه کار خیر و نیکی با نیت و هدف بهره مند شدن اموات از آن، به حال آنها نافع و سودمند است. گاهی این گونه هدایا و کارهای خیر باعث رفع عذاب و یا تخفیف عذاب از اموات می گردد و روح و ریحان و شادی و انبساط برای آنان به ارمغان می آورد. در روایات تأکید شده است که همان طوری که زندگان از هدیه خوشحال و مسرور می شوند مردگان نیز از هدیه ای که زندگان برای آنها می فرستند، خوشحال و شادمان می گردند. چون حقیقت انسان روح او است باید هدیه ای که پس از جدایی روح از بدن برای او ارسال می گردد متناسب و هم سنخ با آن باشد. اموری مانند قرائت قرآن و دعا و صدقه و کارهای خیر و نیک چون حقیقت آنها، حقیقتی مجرد و ملکوتی است و روح نیز موجودی مجرد و از عالم ملکوت است پس به حال روح و طراوت و سرزندگی او مفید و نافع است و موجب آرامش و شادابی و سکون آن می گردد. از مجموع آیات و روایات به دست می آید که بهترین هدیه و کمک به اموات که در حال و وضع آنها تأثیر بسزایی دارد ادای حقوق واجب او و قضای دیون او است. قضای نماز و روزه و حج و ادای دیونه و بدهکاری مالی او چه بدیه او به مردم که حق الناس استن و چه بدهی مال شرعی مثل خمس و زکات که حقوق الله محسوب می گردد بهترین خدمت به اموات و بهترین هدیه برای آنهاست به گونه که انجام امور مستحبی دیگر، جای این امور واجب را پر نمی کند و کافی از آن نیست. به نظر می رسد که گل گذاشتن بر روی قبور برگرفته از برنام و فرهنگ غربی ها باشد زیرا آنها به این موضوع اهمیت زیادی می دهند و این کار جزئی از فرهنگ و شیوه آنان است و در میان ما کاری معمول و متداول نبوده است.
برای آگاهی بیشتر ر.ک:
– عالم برزخ در یکی قدمی ما، محمدی اشتهاردی
– معاد، شهید دستغیب شیرازی
– داستان های شگفت، شهید دستغیب