خانه » همه » مذهبی » فکر گناه-معنای لمم

فکر گناه-معنای لمم

خداوند متعال در سوره مبارکه نجم آیه شریفه 32 به این مطلب اشاره می کند : (نیکوکاران ) کسانی هستند که از گناهان کبیره و اعمال زشت دوری می کنند و اگرگناهی از انها سرزند تنها صغیره است منظور ما بیشتر واژه « لمم » می باشد ، که از بعضی مؤمنان و نیکو کاران سر می زند ، که در اینجا بطور مختصر به آن اشاره می نمائیم ، مفسران برای «لمم » تفسیرهائی ذکر کرده اند بعضی آنرا به « گناه صغیره » و بعضی به « نیت معصیت بدون انجام آن » و بعضی به « معاصی کم اهمیت به تفسیر کرده اند .گاه نیز گفته شده است که «لمم » هر گونه گناه را اعم از صغیره و کبیره شامل می شود مشروط بر اینکه عادت نشده باشد و گاه گاه اتفاق نیفتد وانسان متذکر گردد و توبه کند .
در روایات اسلامی نیز تفسیرهای گوناگون برای این واژه آمده است ، در حدیثی از امام صادق می خوانیم که در تفسیر این آیه فرمود : « منظور گناهی است که انسان به سراغ آن می رود سپس مدتی از گناه خودداری کرده بار دیگر به آن آلوده می شود (او هرگز کار همیشگی او نیست.) (1- اصول کافی – ج 2 کتاب ایمان و کفر – باب لمم ص 320) و در حدیث دیگری نیز از همن امام (ع) می خوانیم : « لمم آن است که انسان به سراغ گناهی رود ، سپس از آن استغفار کند » (2) ( 2- همان ماخذ )
قرائن موجود در آیه نیز گواهی می دهد که « لمم » به معنی گناهانی است که احیاناً از انسان سر می زند ، پس متوجه می شود و آنرا ترک می گوید زیرا استثناء « لمم » از کبائر استثناء متصل است گواهی است بر این معنا بعلاوه در جمله بعد قرآن می گوید :« ان ربک واسع المغفره آمرزش پروردگار تو گسترده است .»
این نیز دلیلی است بر اینکه گناهی از او سرزده که نیاز به غفران پروردگار دارد ، نه تنها قصد و نیت و نزدیک شده به گناه بی آنکه آنرا مرتکب شده باشد .
به هر حال منظور این است که نیکو کاران ممکن است لغزشی داشته باشند ولی گناه برخلاف طبع آنهاست روح و قلب آنها همواره پاک است و آلودگیها جنبه عرضی دارد و لذا به محض ارتکاب گناه پشیمان می شوند و از خدا تقاضای بخشش می کنند ، چنانکه در آیه 201 سوره اعراف می خوانیم :« پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطانی که پیرامون وجود آنها در گردش است می شوند به یاد خدا می افتند و بینا می گردند (و توبه می کنند)
نظیر همین معنی در آیه 135 سوره آل عمران نیز آمده است که در توصیف « متقین » و محسنین » می فرماید : «آنها کسانی هستند که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند ، یا به خود ستمی کنند به یاد خدا می افتند و برای گناهانتان آمرزش می طلبند» اینها همه گواه بر تفسیری است که برای « لمم » گفته شد .در اینجا با حدیث دیگری از امام صادق (ع) این بحث را پایان می دهیم :
که در پاسخ سئوال از تفسیر آیه مورد بحث فرمود : انجام دهند لمم بنده ای است که گاه گناه از او سر می زند ولی طبیعت او نیست » (3) ( 3- اصول کافی ج 2 – ص 32)
در دنباله آیه برای تاکید عدالت پروردگار در مساله پاداش و کیفر از علم بی پایان او که همه بندگان و اعمالشان را فرا می گیرد و سخن می گوید و می فرماید « او نسبت به شما از همه آگاهتر است ، از آن هنگام که شما را از زمین آفرید و در آن موقع که به صورت جنینهائی در شکم مادرانتان بودید .»
آیه فوق نشان می دهد که پروردگار از جزئی ترین مسائل خلقت ورفتار ونیات ما تا کلی ترین آن ، آگاه می باشد که در ادامه آیه می فرماید : « پس خودستائی نکنید واز پاک بودن خود سخن مگوئید ، چرا که او پرهیزگاران را از همه بهتر می شناسد . » نه نیازی به معرفی شما دارد و نه شرح اعمال نیکتان او هم از اعمال شما آگاه است و هم از میزان خلوص نیتتان و حتی شما را از خودتان بهتر میشناسد و از صفات درونی و اعمال برونی به خوبی آگاه است .
درمورد عبارت آیه شریفه ( فلا تزکوا انفسکم ) حدیثی از امام باقر (ع) است که می فرماید : هیچ کس از شما نباید به فزونی نماز و روزه و زکات و مناسک حج و عمره افتخار کند زیرا خداوند پرهیزگاران شما را از همه بهتر می شناسد .»(4)
( 4- نورالثقلین – ج 5 ص 165)
ناگفته نماند که گاه ضرورتهائی ایجاب می کند که انسان خود را با تمام امتیازاتی که دارد معرفی کند ، چرا که بدون آن هدفهای مقدسی پایمال می گردد ، میان اینگونه سخنان ، با خودستائی و تزکیه نفس تفاوت بسیار است .
نمونه این سخن خطبه امام سجاد (ع) در مسجد شام است در آن هنگام که می خواهد خود و خاندانش را به مردم شام معرفی کند تا توطئه بنی امیه در زمینه خارجی بودن شهیدان کربلا عقیم گردد و نقشه های شیطائی آنها نقش برآّب شود . در روایتی از امام صادق (ع) نیز می خوانیم هنگامی که از مساله ستایش خویشتن سئوال کردند فرمود :« گاه به خاطر ضرورتهائی لازم می شود » سپس به دو مورد از سخنان انبیاء که در قرآن آمده است استدلال کرد نخست یوسف که به عزیز مصر پیشنهاد کرد او را خزانه دار کشور مصر کند و افزود : « انی حفیظ علیم » من نگهبان آگاهی هستم » و دیگری در مورد پیامر بزرگ خدا «هود » که قوم خود را مخاطب ساخته گفت :« امین من برای شما خیر خواه امینی می باشم » (5)
پس شناخت دقیق رفتار و صفاتی که از انسان بروز و ظهور می کند ، می تواند مانع بسیاری از انحرافات و کج فهمی ها شده و ما را به ساحل امن و سالم، هدایت کند .
بهتر است شما به آثار ذیل که معرفی می شوند مراجعه کنید ؛
1- معرفت نفس ( 3جلد ) علامه حسن زاد آملی .
2- خودشناسی برای خودسازی آیت ا… مصباج یزدی .
3- پرورش روح شفیعی مازندرانی .
4- معراج السعاده . ملااحمد نراقی .
5- جامع السعاده (علم اخلاق اسلامی ) .ملااحمد نراقی .
6- اخلاق اسلامی (2 جلدی ) آیت ا.. مظاهری .
7- اخلاق مرحوم شبر (ترجمه : جباران ).
8- اخلاق اسلامی شهید آیت ا… دستغیب .
9- قلب در سلیم شهید آیت ا.. دستغیب .
10- آئین زندگانی شهید آیت ا… دستغیب.
منابع:
(1) تفسیری نمونه. ج 22 .ص 540.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد