پل صراط-حسابرسی قیامت

یکى از مواقف سخت و در حقیقت آخرین توقفگاه در قیامت «صراط» است. صراط پلى بر روى دوزخ است که همگى باید از آن رد شوند؛ مومن باشند یا کافر. قرآن درباره صراط مى فرماید: (وَ إِنْ مِنْکُمْ إِلاَّ وارِدُها کانَ عَلى رَبِّکَ حَتْماً مَقْضِیّاً ثُمَّ نُنَجِّى الَّذِینَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِینَ فِیها جِثِیّاً)؛مریم (19) آیه 71 و 72.«و همه شما [بدون استثنا ]وارد جهنم مى شوید؛ امرى است حتمى و قطعى بر پروردگارت سپس اهل تقوا را از آن رهایى مى بخشیم و ظالمان را در آن رها مى سازیم».همچنین ر.ک: صافات (37)، آیات 22 – 26. سپس همه بر آتش وارد مى شوند؛ اما آتش بر مؤمنان کارساز نیست، بلکه براى آنها سرد مى شود و آن هم به دلیل نور مؤمن است که آتش خروشان دوزخ را از جوش و خروش مى اندازد:
«قال رسول الله(ص): یقول النار للمؤمنین یوم القیامة جُزْ یا مؤمن فقد أطفأ نورک لهبى»؛بحارالأنوار، ج 8، ص 249.چنان آتش بر مومنان بهشتى سرد مى شود که آنان شک مى کنند که آیا بر آن گذشته اند و مى پرسند: مگر خداى سبحان نفرموده بود که همه بر آتش جهنم وارد مى شوند؟ جابر از پیامبر اکرم(ص) این گفت وگو را چنین نقل مى کند:
«إذا دخل أهل الجنة الجنة قال بعضهم لبعض أ لیس قد وعدنا ربنا أن نرد النار؟ فیقال لهم: قد وردتموها و هى خامدة»؛همان، ج 8، ص 250..
اما مردمى که آخرین مرحله را مى گذراند و از پل صراط رد مى شوند، چند گروه اند. امام صادق(ع) درباره گذر مردم از پل صراط و صفات آن و طبقات مردم در گذر از صراط مى فرمایند:
«الناس یمرون على الصراط طبقات و الصراط أدق من الشعر و من حد السیف؛ فمنهم من یمر مثل البرق و منهم من یمر مثل عدو الفرس و منهم من یمر حبوا؛ و منهم من یمر مشیاً؛ و منهم من یمر متعلق؛ قد تأخذ النار منه شیئاً و تترک شیئاً»؛همان، ص 65.
«مردمى که از صراط مى گذرند بر چند دسته اند و صراط دقیق تر از تار مو و برنده تر از شمشیر است: گروهى مانند برق از آن مى گذرند؛ گروهى همانند دویدن اسب از آن رد مى شوند؛ گروهى با سینه خیز از آن مى گذرند؛ گروهى در حالت پیاده روى مى گذرند و گروهى افتان و خیزان مى روند؛ گاهى آتش آنان را در مى یابد و گاهى آنها را رها مى کند».
از این روایت روشن مى شود که امام(ع) در صدد بیان حالات اهل نجات در گذشتن بر پل صراط هستند؛ زیرا در هر صورت هر پنچ گروه از پل رد مى شوند؛ منتها برخى بسیار سریع چون سرعت برق؛ برخى سریع چون فرار اسب؛ برخى آرام؛ برخى با زحمت و سختى و بالاخره گروهى با خطر فرار و چشیدن مزه بخشى از آتش جهنم. این گروه ها به بهشت وارد مى شوند و در آنجا جاودان خواهند بود. اما آنهایى که نتوانند از پل بگذرند و در آتش دوزخ سقوط کنند، دو دسته اند: یا مستکبراند و امید نجاتى براى آنها نمى ماند و تا ابد گرفتار دوزخ خواهند بود و گروهى مدتى – با توجه به شدت گناهان شان – در جهنم درنگ مى کنند و آن گاه نجات پیدا مى کنند.مکارم شیرازى، ناصر، پیام قرآن، ج 6، ص 483.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی