خداوند پیش از آفرینش جهان

زمان محصول حرکت ماده است و به تعبیر فیزیکى بعد چهارم ماده مى باشد؛ یعنى آن که زمان، خود از محصولات ماده و حرکت است، نه چیزى سابق بر ماده. بشر به دلیل زندگى در زمان براى هر چیزى زمان مى طلبد و تصور این که چیزى باشد که در زمان نباشد، براى او دشوار است. گفته اند: مورچه خدا را داراى دو شاخک مى داند؛ چرا که خود به وسیله شاخک ها مى شناسد، مى بوید، و…. حال انسان نیز به دلیل ماهیت زمانى خود، هر چیزى را داراى زمان مى داند. حال آن که حقیقت فراتر از این است. در حقیقت زمان نیز از مخلوقات الهى است و معنا ندارد که «خداوندِ خالق زمان» در محدوده مخلوق خویش، اسیر باشد. اما این که خدا در فراتر از زمان از کجا آمده است، گفتنى است که اگر قدرى در علت نخستین جهان اندیشه کنید، این حقیقت بر شما آشکار خواهد شد که علت نخستین، علتى است که خود نیازمند علت دیگر نباشد و گرنه با تسلسل بى نهایت علت ها روبه رو مى شویم؛ یعنى آن که پاسخى که مورد قبول خرد باشد، پیدا نمى کنیم. ازاین رو بایستى موجودى باشد که او نیازمند نباشد و آن موجود، خدا است که هستى محض است و نیازى به علت ندارد (وگرنه خدا نبود بلکه او نیز موجودى همانند مخلوقات دیگر بود). معناى واجب الوجود نیز همین است؛ یعنى: «موجودى که وجودش واجب است و آن را وامدار موجودى دیگر نیست». در این مقوله حتى مادى گراها نیز قائل به ازلیت ماده و بى نیازى او از علت اند وگرنه در تسلسلى هولناک گرفتار خواهند شد. براى توضیح بیشتر در این زمینه ر.ک:
1- علل گرایش به مادى گرى شهید, مطهرى
2- به سوى آفریدگارلطف اللَّه صافى
3- مقالات فلسفى، ج 2شهید مطهرى
4- اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 3علامه طباطبایى
5- حرکت و زمان در فلسفه اسلامى، ج 1شهید مطهرى