تخلف رئیس جمهور-عدم توانایی رئیس جمهور-عزل رئیس جمهور

در جمهوری اسلامی ایران، رئیس جمهور در صورت تخلف یا عدم توانایی رییس جمهور از انجام وظایف قانونی خویش ، به دو طریق از کار خود برکنار می شود: 1. در صورتی که دو سوم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت رئیس جمهور رای دهند و رهبری هم رای آن ها را تصویب نماید. مطابق اصل 89 ( بند 2) قانون اساسی پیرامون استیضاح و برکناری رییس جمهور چنین بیان می دارد : « در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رییس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رییس جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رییس جمهور، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رییس جمهور رأی دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یکصد و دهم به اطلاع مقام رهبری می‌رسد.» 2. در صورتی که دیوان عالی کشور حکم به تخلف رئیس جمهور از وظایف قانونی اش بدهد و حکم مذکور مورد تصویب رهبری قرار گیرد. براساس بنده 10 اصل 110 قانون اساسی یکی از وظایف و اختیارات رهبر، عزل رئیس جمهور می‌باشد. عزل وی توسط مقام رهبری وقتی میسر است که مصالح کشور ایجاب نموده و علاوه بر آن دیوان عالی کشور رئیس جمهور را به تخلف از وظایف قانونی محکوم کرده باشد. ( ر.ک : اصل 110 قانون اساسی و قانون تعیین حدود وظائف و اخیتارات و مسئولیتهای رئیس جمهور مصوب 1365). همچنین علاوه بر موارد فوق اصل 130 قانون اساسی در زمینه استعفای رئیس جمهور چنین بیان می نماید :« رئیس جمهور استعفای خود را به رهبر تقدیم می کند و تا زمانی که استعفای او پذیرفته نشده است به انجام وظایف خود ادامه می دهد». و بالآخره اینکه مطابق اصل 131 قانون اساسی:«در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیتهای وی را بر عهده می گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد، مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می کند». (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 4/100116643)