احساس شخصیت مردم ایران-خودباوری مردم ایران

به اعتقاد شهید مطهری سلسله جنبان نهضتهای اصلاحی سید جمال الدین اسد آبادی است و اوست که بیدار سازی را در کشورهای اسلای آغاز کرد ، دردهای اجتماعی مسلمین را با واقع بینی خاصی بازگو نمود ، راه اصلاح و چاره جویی را نشان داد .سید جمال مهمترین و مزمن ترین درد جامعه اسلای را استبداد داخلی و استعمار خارجی تشخیص داد و با این دو به شدت مبارزه کرد او برای مبارزه با این دو عامل فلج کننده ، آگاهی سیاسی و شرکت فعالانه مسلمانان را در سیاست واجب و لازم شمرد و برای تحصیل مجد وعظمت از دست رفته مسلمانان و به دست آوردن مقامی در جهان که شایسته آن هستند بازگشت به اسلام نخستین و در حقیقت حلول مجدد روح اسلام واقعی را در کالبد نیمه مرده مسلمانان ، فوری و حیاتی می دانست بدعت زدایی و خرافه شویی را شرط آن بازگشت می شمرد اتحاد اسلام را تبلیغ می کرد ( مطهری ، مرتضی ، نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر ، تهران: انتشارات صدرا 1374،ص13و14و 15) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100114357)