حق الناس در قیامت

کسی که حق الناس به عهده دارد اگر ادا نکند بعد ازتحمل مشکلات وتصفیه شدن اگر از جهت سایر اعمال مشکلی نداشته باشد وارد بهشت می شود. فرق است بین عاقبت به خیر شدن و اینکه مشکلی نداشته باشد ممکن است عاقبت به خیر شود ولی مشکلات برزخ را هم داشته باشد کما اینکه داستانهای مختلف که نقل شده آدم های خوبی بودند به خاطر کمترین حق الناس گرفتار شدند- علاوه ما اطلاعی از قبر و قیامت آنها نداریم که در این مراحل چه گذشته است. اگر کسی به حقیقت تصمیم به توبه گرفت و در این مسیر قرار گرفت، خداوند او را کمک می کند و اگر مراتب توبه را درست پیمود و نتوانست برخی از حق الناس ها را ادا کند، خداوند متعال خودش پاسخگو می گردد و آن شخص را که نتوانستی حق او را ادا کنی خداوند او را از تو راضی می سازد و اگر در این جهان می توانستی حق او را بدهی ولی شرم کردی و ندادی، این می رساند که توبه تو کامل نیست و اگر توبه کامل نشد در جهان دیگر کیفر خواهی دید. بنابراین اگر حق کسی را خورده ای حتما آن را اداء بکن و اگر قدرت ادای آن را نداری و توبه کامل داشته باشی خداوند خودش کمک می کند.حق الناس؛ آنچه از حقوق مالی مردم را ضایع نموده، باید جبران و ترمیم کند. مثلاً اگر در معاملات و یا معاشرت هاى دیگر خداى ناکرده مالى از کسى تلف یا غصب کرده و یا کلاه بردارى و دزدى انجام داده باید مثل آن را اگر مثلی است و قیمت آن را اگر قیمتی است به او برگرداند و می تواند به واسطه شخص دیگر و یا پست یا در حساب جاری شخص واریز کند و یا رضایت او را به نحوی تحصیل کند و اگر صاحبش را نمی شناسد و یا دسترسی به او ممکن نیست عین آن مال یا پولش را با اجازه حاکم شرع از طرف او به فقیرصدقه بدهد. اما در مورد غیبت که حق الناس مالی نیست، استغفار تنها کافی است و جلب رضایت غیبت شونده واجب نیست. (توضیح المسائل مراجع، م 2279 – دفتر: استفتا).
انسانى که حقى را از کسى ضایع کرده، باید به یکى از صورت هاى زیر جبران کند: