نیت شالوده و زیر بنای هر کاری است ،نیت ثمره و میوه اعمال است. در روایات انسان مومن را به داشتن نیت پاک و خالص سفارش کرده اند و همچنین سفارش شده تا در کارها نیت ریا و فاسد دوری کنند که برکت در کار و اعمال را می برد و سبب آمدن بلا می شود. ما در سلسله مطالب مربوط به احکام روزه در چند مقاله اخیر درباره احکام نیت روزه سخن گفته ایم. 

نیت به نظر فقها باید همراه با قصد قربت باشد و از ارکان هر عبادتی محسوب می شود و در روزه هم قدم اول است ، نیت روزه این است که مومن اراده کند که از اذان صبح تا اذان مغرب روزه باشد کافی است. و حتی لازم نیست به زبان بیاورد.در مقاله پیشین درباره احکام نیت روزه آیت الله خامنه ای سخن گفتیم، در این مقاله نظرات آیت الله مکارم شیرازی را در باره نیت روزه بررسی می کنیم:

1.نیت روزهای ماه رمضان :

چگونه برای روزهای ماه رمضان نیت کنیم ؟

پاسخ: می توان در هر شب ماه مبارک رمضان برای فردای آن روز نیت کرد اما بهتر است در شب اول ماه رمضان علاوه بر مورد اول نیت کل ماه رانیز به جای آورد  

2. زمان نیت کردن روزه ماه رمضان :

سوال شده که آیا نیت ماه رمضان وقت وزمان خاصی معین کرده اند؟

پاسخ: نیت زمان معینی ندارد ومی تواند هر وقتی قبل از اذان صبح نیت کند و همین که برای سحری خورد برخیزد کافی است و اگر کسی از او سوال شود که منظور از این کارت چیت ؟ پاسخ دهد «که می خواهم روزه بگیرم »کافی می باشد . 
 

3. فراموشی در نیت ماه رمضان :

اگر شخصی فراموش کند که نیت ماه رمضان را به جای آورد، روزه اش چگونه می شود؟

اگرفرد در ماه مبارک رمضان نیت روزه را فراموش کند چناچه قبل از ظهر به یادش آمد نیت روزه را به جای آورد و اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد روزه اش صحیح است ولی اگر بعد از اذان ظهر به یادش آمد ونیت کرد روزه او صحیح نمی باشد .

 

4. نیت روز آخر شعبان :

نیت روز سیم ماه شعبان باید چگونه باشد ؟

پاسخ :روز سیم ماه شعبان معمولا معروف به یوم الشک است .یوم الشک ، روزی است که شک داریم که این روز،روزآخر شعبان است یا اولین روزماه رمضان .
روزه در این روز واجب نیست و اگر کسی بخواهد روزه بگیرد باید نیت روزه ماه رمضان کند یا اگر روزه دیگری مثل روزه قضا دارد نیت همان کند اگر بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده روزه اش همان روزه ماه رمضان به حساب می آید و اگر درمیانه روز متوجه شد که ماه رمضان است باید فورا نیت خودرا به روزه ماه رمضان برگرداند .
 

5. چگونگی نیت نذری در یوم الشک :

آیا می توان در روز یوم الشک ، نیت روزه نذری و هم نیت روزه پیشواز رمضان کنیم ؟

پاسخ:می شود نیت نذر کرد واگر بعدا معلوم شود که ماه رمضان بوده روزه او روزه ماه رمضان به حساب می آید .
درحال به روز رسانی…
 

6. چگونگی نیت باطل کردن  روزه واجب معین :

اگر شخصی در روزه واجب ماه رمضان که روزه معن به حساب می آید قصد کند که یکی از مبطلات روزه را انجام دهد روزه او چگونه است؟

پاسخ :اگر کسی تصمیم بگیرد که یکی از مبطلات روزه مثل خودن چیزی انجام دهد روزه او با طل می شود، حتی اگر چیزی نخورده باشد مگر اینکه درآن حالت توجه نداشته باشد که کاری مثل خوردن روزه راباطل می کند و در هر صورت کفاره ندارد.
 

7.چگونگی تردید یا برگشتن نیت ،از نیت روزه واجب معین:

شخصی که از روزه واجب مثل روزه ماه رمضان یا روزه نذری دچار تردید شود ، حکم این روزه چه می شود ؟

پاسخ: در چنین شرایطی که شخص دچار تردید شود که روزه بگیرد یا نه ، در هر صورت روزه او صحیح نمی باشد ولی کفاره هم ندارد.
 

 

8. زمان اطمینان صحت روزه :

تمام روز ، روزه بودن یعنی چه ؟

پاسخ : احتیاطا باید مقداری قبل از اذان صبح ومقداری بعد از اذان مغرب هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام ندهد تا یقینا تمام روز را روزه بوده است .
 

9. انجام سهوی مبطل روزه با وجود نیت روزه:

اگر شب نیت روزه فردا را کند و روز بعد از خاطرش رود که قرار بود روزه بگیرد و یکی از مبطلات روزه را مثل غذا خوردن را انجام بدهد و اگر روزه او روزه واجب غیر معین مثل روزه قضا باشد حکم روزه او چیست ؟

پاسخ:روزه او باطل است .
 

10. برگشتن از نیت روزه واجب :

اگر فردی به دلیل سرگیجه یا افت فشار یا حالت تهوع قصد ابطال روزه را داشته اما بعد از مدتی تصمیم گرفته اگه حالش بهتر نشده روزه اش راباطل کند آیا این کار اوعدول از روزه به حساب می آید ؟

اگر تصمیم او قبل از ظهر بوده موردی در روزه او ندارد اما اگر بعد از ظهر حتی تردیدی کوچک هم باعث ابطلال روزه می شود .
 

11. ترک نیت روزه به گمان حیض شدن :

اگر زنی بر فرض اینکه احتمال حیض شدن دارد نیت روزه ماه رمضان را به جای نیاورد وسهوا نیت را ترک کند ولی تا قبل از اذان ظهر نیت کند روزه او چگونه  است؟

پاسخ : اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد منعی ندارد .
 

12. نیت ماه رمضان به همراه نیت در گشایش در زندگی :

آیا می شود به همراه نیت ماهرمضان نیت گشایش در زندگی هم انجام داد، آیا این کارباعث باطل شدن روزه ماه رمضان می شود؟

پاسخ : منعی ندارد ولی باید نیت را خالص کنید که اثری را که می خواسته حاصل شود .
 

13. برگشت از نیت روزه سال قبل به سال قبل تر:

فردی درحال گرفتن روزه سال قبلش بوده که متوجه شده که روزه قضا سال قبل را کامل قبلا گرفته آیا می توان نیت روزه سال های قبل تر را کرد ؟

پاسخ : در فرض مذکور مشکل ندارد .
 

 

14. به جای آوردن نیت روزه پدر به همراه روزه مستحبی :

آیا امکان دارد همراه نیت روزه مستحبی، نیت روزه پدرم یا نیت روزه قضای خودم به حساب شود و اگرنشد همان روزه خودم به حساب بیاید ؟

بنا براحتیاط واجب یکی از نیت ها را انجام دهد.
 

15. برگشت از نیت روزه قبل از اذان ظهر:

آیا امکان این هست از نیت روزه استیجاری راقبل ادان ظهر به نیت روزه قضا برگرداند ؟

پاسخ برفرض مذکور مانعی ندارد .
 

16. نیت روزه واجب غیر معین با وجود شک انجام مبطل روزه:

اگر فردی قبل اذان ظهر تصمیم به گرفتن روزه واجب غیر معین کند از آنجا که برای اینگونه روزه اجازه هست که تا قبل از اذان ظهر نیت کند، اما شک دارد که تا آن ساعت مبطل روزه را انجام نداده وظیفه او چیست؟

پاسخ :اگر برای گرفتن روزه واجب غیر معینش وقت وزمان دارد به روز دیگری موکول کند.
 

17. شک در انجام مبطل روزه در نیت روزه مستحبی :

اگر فردی در حال روزه مستحبی تصمیم بگیرد روزه اش را باطل کند حکم این روزه چیست؟

پاسخ : در روزه مستحبی اگر فرد قصد ابطال روزه را داشته باشد وتردید کند که روزه را نگه دارد یا باطل کند، اگر مبطل روزه را انجام ندهد و دوباره نیت کند روزه اش صحیح است حتی اگر نزدیک غروب باشد .
 

18. حکم باطل  کردن روزه با نیت شب قبل وخواب ماندن تا بعد اذان ظهر:

اگر فردی تا عصر بخوابد با وجود اینکه شب قبل نیت روزه کرده اما می خواهد روزه اش را باطل کند آیا این اجازه را دارد؟

پاسخ : اگر با نیت روزه فردا خوابیده نمیتواند روزه اش را باطل کند، مگر اینکه روزه برایش ضرر داشته باشد.
 

 

19. جابجایی عمدی نیت روزه روزهای ماه رمضان :

اگر فردی عمدا نیت روزها را جابجا کند مثلا روز سوم ماه رمضان است اما او نیت روز چهارم را به جای آورد، حکم روزه او چگونه است ؟

پاسخ : موردی ندارد وروزه صحیح است .

20. حکم روزه ای که نیتش را نمی دانیم :

اکر فردی روزه قضا گرفته نمی داند نیت روزه خودش را گرفته یا نیت روزه دیگری را کرده ، حکم این روزه چیست ؟

پاسخ: روزه خودش محسوب می شود البته بنابراحتیاط واجب قضای آنرا به جای آورد.
 

21.مشخص بودن نیت روزه غیر ماه رمضان :

فردی که غیر از ماه رمضان بخواهد روزه بگیرد باید نیت روزه او مشخص باشد؟

پاسخ :اگر فردی بخواهد روزه ای در روزهای سال (یعنی ماه رمضان نباشد ) بگیرد، باید نیت روزه او معلوم باشد،که مثلا روزه قضا می گیرد یا روزه استیجاری .
 

22.چگونگی انجام نیت روزه ای که در ماه رمضان نیست ولی نیتش درماه رمضان انجام شود :

چنانچه فردی در ماه مبارک رمضان نیت روزه دیگری مثلا روزه نذر در ماه رمضان به جای آورد حکم روزه او چیست؟

پاسخ: در پاسخ به این سوال ،در چنین شرایطی همین که فرد از دل بگذراند که قرار است فردا روزه بگیرم همین مقدار برای نیت ماه رمضان کافی است، حتی اگر نداند یا فراموش کند یا نیت روزه دیگری را به جای آورد و در این صورت روزه او درست است. اما اگر از روی عمد در ماه مبار رمضان نیت روزه دیگری را به جای آورد روزه او صححیح نمی باشد ،در واقع نه روزه اش روزه ماه رمضان است ونه آن روزه ای که نیتش کرده.
 

23.انجام نیت روزه قبل از بی هوشی :

اگر فردی قبل از بی هوشی وقبل از اذان صبح نیت روزه کند ودر میانه روز به هوش بیاید روزه او چگونه است ؟

اگر پیش از اذان صبح نیت روزه کند وبعد از نیت بی هوش یا مست شود ودر اثنا روز هوش آید اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام  نداده باشد ، بنابر احتیاط واجب روزه آن روز را نگه دارد وبعدا قضا آن را انجام دهد.
 

24.حکم ندانستن ماه رمضان :

اگر کسی نداند یا از خاطرش رفته که ماه رمضان است و اصلا روزه نگرفته ومبطل روزه ره هم انجام داده ، وظیفه او چیست؟

پاسخ:اگر نمی دادند یا از خاطرش رفته وروزه نگیرد،چه بعد از ظهر یا پیش از ظهر متوجه شد در حالی غذا خورده باشد ، وظیفه اش این است به احترام ماه رمضان تا غروب مبطل روزه انجام ندهد و بعدا قضای آن روز را به جای آورد.

 

25.به بلوغ رسیدن کودک در ماه رمضان:

تکلیف کودکی که درماه رمضان بالغ شود ؟

پاسخ: کودکی که در ماه مبارک در ماه رمضان قبل از اذان صبح به تکلیف برسد باید نیت کند وروزه بگیرد ولی اگر بعد از اذان صبح به سن تکلیف رسید ، در صورتیکه مبطل روزه را انجام نداده باشد بنابر احتیاط واجب آن روز را روزه بگیرد و علاوه بر آن قضایش را بعدا به جای آورد.
 

26.وظیفه کسی که روزه مستحبی می گیرد وروزه واجب بر گردنش باشد :

اگر شخصی باوجود داشتن روزه واجب، روزه مستحبی بگیرد ، روزه او چگونه است ؟

پاسخ:اگر کسی روزه واجب مثل قضای روزه یا مثل آن را داشته باشد اجازه ندارد روزه مستحبی بگیرد ، اگر فراموش کرد اگر قبل از ظهر به خاطرش آمد باید نیت روزه اش را به نیت روزه واجب برگرداند واگر بعد از ظهر یادش آمد روزه اش صحیح نیست .
 

27.گرفتن روزه مستحبی با وجود داشتن روزه استیجاری :

آیا شخصی که روزه استیجاری دارد می تواند روزه مستحبی بگیرد ؟

پاسخ : در این صورت می تواد نیت روزه مستحبی برای خودش به جای آورد.
 

28.زمان نیت روزه مستحبی :

تا چه موقعی می توان برای روزه مستحبی نیت کنیم ؟

پاسخ : برای نیت روزه مستحبی تمام کل روز تا چند لحظه قبل از اذان مغرب می توان نیت روزه کرد، در صورتیکه مبطل روزه را انجام نداده باشد.در این صورت روزه او درست است .
 

29.وقت نیت روزه واجبی که زمان معین نیست :

برای روزه ای مثل کفاره که واجب غیر معین نامیده میشود زمان نیت روزه چه وقت است ؟

پاسخ: وقتی روزه ای واجب که زمانش معین نیست مثل روزه کفاره یا روزه قضا برعهده فرد باشد باید تاقبل از ظهر نیت کند ، البته اگر تا قبل اذان ظهرهیچ مبطل روزه ای را انجام نداده باشد می تواند قبل از اذان ظهر نیت کند وروزه او درست می باشد.
 

 

30.روزه کافری که قبل از اذان ظهر مسلمان شود :

تکلیف کافری که پیش از اذان ظهر مسلمان شود چه چزی است ؟

پاسخ: وقتی کافر در ماه رمضان قبل از اذان ظهر مسلمان شود اگر هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد احتیاط واجب نیت روزه کند و روزه بگیرد ، روزه اوصحیح است و قضا هم برعهده اش نیست.
 

31.بیماری که قبل از اذان ظهر سالم شود:

بیماری که پیش یا بعد از ظهرحالش خوب شود تکلیف روزه اش چیست ؟

پاسخ: اگر مریض در ماه رمضان قبل از ظهر بهبود یابد وتوانیی روزه گرفتن را داشته باشد واگر مبطل روزه را انجام نداده باشد حتما نیت روزه به جای آورد و بنابراحتیاط واجب قضای این روز را بعدا انجام دهد اما اگر بعد از اذان ظهر بهبود یافت ،روزه آن روز لازم نیست وفقط قضای روزه برذمه اوست.
 

32.منصرف شدن روزه ای که نیت آن انجام شده باشد و تا بعد اذان در خواب ماندن :

پاسخ : اگر فردی ازشب گذشته نیت روزه فردا را کند اما تا عصر بخوابد، آیا میتواند روزه خورا باطل کند؟

کسی که شب نیت کرده وتا عصربخوابد نمی تواند روزه اش را باطل کند قفط اگر روزه برایش ضرر داشته باشد می تواند از نیتش منصرف شود.
 

منابع :

ویکی شیعه
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله سیستانی