یکی از سنت های قطعی خداوند آن است که هیچ تلاش خالصانه ای را بی پاداش نمی گذارد. سرنوشت مؤمنان جهادگر و مخلص در طول تاریخ نیز همین نکته را تأیید می کند. از دیدگاه اسلام، به طور مشخص، هر کس هر تلاشی انجام دهد، یقیناً به سود خود عمل کرده است چنان که قرآن کریم می فرماید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى‏؛ [1] و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست.» به عبارت دیگر، سنت های الهی زن و مرد و کوچک و بزرگ نمی شناسند و هر کس تلاش، جهاد و بندگی خالصانه ای برای خدا انجام دهد هم در دنیا و هم در آخرت مزد آن را دریافت خواهد کرد.
 

جهادهای خالصانه حضرت معصومه سلام الله علیها

از میان دختران موسی بن جعفر علیه السلام با همه برکات و مقاماتشان هیچ کدام به پایه و رتبه حضرت معصومه سلام الله علیها نمی رسند. از میان جهادهای خستگی ناپذیر و خالصانه این دختر خاندان امامت، سه جهاد علمی، هجرت و جهاد طهارت نفس از تلألؤ و تابندگی ویژه ای برخوردارند. هر یک از این مجاهدت ها آثار شگرف دنیوی و اخروی برای آن حضرت به دنبال داشته و خواهد داشت که به مرور اجمالی هریک می پردازیم.
 

بروز علم و دانش فوق العاده

شیفتگان حریم کریمه اهل بیت سلام الله علیها داستان پاسخ گویی به سؤالات شیعیان در غیاب امام کاظم علیه السلام توسط دخترشان را شنیده اند و این که امام هفتم پس از رؤیت پاسخ های مکتوب دخترشان فرمودند: «فِداها أَبُوها؛ [2] پدرش به فدایش باد.» از آن پس بسیاری دانستند امام کاظم علیه السلام دختری دارد که از نظر علمی و معرفتی رتبه ای خاص و ممتاز دارد. کسب علم و دانش حتی اگر پدری امام و معصوم داشته باشی به این سادگی ها نیست و به هر حال، نیازمند شور و شوق علمی و تلاش مجاهدانه و طلب مستمر می طلبد.

جهاد علمی که با اخلاص انجام شود ارزش فراوانی در دستگاه حساب و کتاب خدای متعال دارد چنان که قرآن کریم در قالب استفهام انکاری، آن را تبیین کرده و فرموده است: «هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُون‏؛ [3] آیا کسانى که مى‏ دانند و کسانى که نمى‏ دانند یکسانند؟» با سفر حضرت معصومه به قصد دیدار برادر که به سکونت کوتاه و منتهی و وفات در شهر قم ختم شد، جلوه های شخصیتی حضرت معصومه سلام الله علیها بهتر و بیشتر از پیش آشکار شد و مقدمه ای شد تا طالبان علوم اسلامی، گرداگرد حرم کریمه اهل بیت در قم، زانوی تعلم بر زمین زده و آن را به بزرگترین دانشگاه و مرکز فراگیری و نشر معارف تشیع تبدیل کنند.
 

تجسم «برکت» با وجود عمر کوتاه

گر چه دنیا گذرگاهی به سوی آخرت است اما انسان های وارسته و مقدس بیش از همگان، شایسته عمر طولانی در آن برای سود رسانی، تربیت و هدایت بشریت به سوی تعالی اند. حضرت معصومه سلام الله علیها نیز از این قاعده مستثنی نیست. ایشان با این همه جلالت و علو مقام در سن بیست و هشت سالگی بدورد حیات گفتند اما واقعیت آن است که آثار وجودی آن حضرت تازه آغاز شده بود و طلاب علوم دینی و علمای اعلام، یک به یک گرد آستان کریمه اهل بیت اجتماع کردند و کرسی های علم و اخلاق را برپا کردند. این همه، در حالی بود که کسی گمان نمی کرد غیر از نجف اشرف، شهری شایسته مرکزیت علمی جهان تشیع را داشته باشد!

بنابراین، مفهوم «برکت» و ماندگاری خیر، در داستان عمر کوتاه دختر موسی بن جعفر و این همه برکات فزاینده تربیتی و هدایت شگفت انگیز جهان اسلام مجسم شده است. این دختر، ترجمان کلام نورانی جد بزرگوارش رسول خدا صلّی الله علیه و آله است که فرمودند: «الْبَنَاتُ‏ مُبَارَکَاتٌ‏ مُحَبَّبَات؛ ‏[4] دختران، با برکت و دوست داشتنى اند.» حضرت معصومه سلام الله علیها همچنان، ضمن متوجه ساختن همه دل های شیعیان، به کانون جوشش بزرگترین برکات در عصر غیبت تبدیل شده است و می رود تا با اتصال سپاه منتظران به ظهور منجی آخرالزمان، نقش بسزایی در حکومت جهانی اسلام ایفا کند.
 

لبیک به دعوت امام رضا علیه السلام

طبق برخی نقل ها، علت عزیمت حضرت معصومه سلام الله علیها به همراه بستگان خود به سوی خراسان، نامه ای بود که از امام رضا علیه السلام به ایشان رسیده بود. اطاعت از دستور ولی زمان خویش و نیز به جان خریدن سختی های سفر طولانی و پرحادثه برای زیارت امام  معصوم، جهاد برجسته دیگری است که بازتاب آن را در ارزش یافتن فوق العاده زیارت حضرت معصومه در کلام امامان معصوم علیهم السلام مشاهده می کنیم.
عیار و کیفیت طهارت و تقوای این دختر موسی بن جعفر علیهماالسلام به میزانی رسیده است که گویا  اولین بار، امام رضا علیه السلام از ایشان با عنوان «معصومه» یاد کرده است.طبق روایات رسیده از ائمه معصومین علیهم السلام، زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها موجب وجوب بهشت و یا معادل خود بهشت است چنان که امام صادق علیه السلام می فرمایند: «أَنَّ زِیارَتَهَا تُعَادِلُ الْجَنَّةَ؛ [5] به راستی زیارت او (حضرت معصومه سلام الله علیها) برابر با بهشت است.» اهمیت دادن مجاهدانه نسبت به اطاعت از ولی معصوم و تلاش برای زیارت امام رضا علیه السلام از جمله مؤلفه های تأثیرگذار در ارزش یافتن زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام تا این حد است.
 

وطنی جدید، مزد تحمل رنج هجرت

دوری از برادر به تنهایی غمی سنگین بود حال آن که، دوری از شهر مدینه به عنوان وطن اصلی خاندان رسالت، بر سختی غم اول می افزود اما کریمه اهل بیت همه این سختی ها را به جان خرید و بالأخره نیز نه تنها به وصال برادر دست نیافت بلکه در شهری بسیار دورتر از وطن خود، به خاک سپرده شد.

با این همه، حضرت معصومه سلام الله علیها در مقابل این سختی نیز پایداری کرد. این صبر و پایداری مخلصانه و مجاهدانه، پاداشی از همین جنس را در این دنیا می طلبید و آن هم آن که، شهر قم آن چنان مورد اقبال و توجه شیعیان و دوستاران اهل بیت علیهم السلام قرار گیرد که خاندان امامت  و سادات، نه تنها در این شهر احساس غربت نکنند بلکه آن را به عنوان وطن و محل زندگی و آرامش خود برگزینند چنان که امام صادق علیه السلام می فرمایند: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ‏ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَ‏ وَ سَتُدْفَنُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِی تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة؛ [6]

خداوند حرمی دارد که مکه است؛ و برای پیامبر صلی الله علیه و آله هم حرمی است و آن مدینه است؛ و حرم امیرالمؤمنین علیه السلام کوفه است. و حرم ما اهل البیت شهر قم است. و به زودی در قم، زنی از فرزندان من به نام فاطمه دفن می شود که هر کس مرقد او را زیارت کند بهشت بر وی واجب می گردد.»
 

شفاعت، مزد طهارت بی بدیل

حفظ طهارت باطنی و جلا دادن دل به نور تقوا و معنویت و بندگی به خصوص در جوانی، عبادتی شایسته تقدیر و موجب مباهات خدای متعال است چنان که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «إنَّ اللّه تَعالى یُباهی بِالشّابِّ العابِدِ المَلائِکَة، یَقولُ: اُنظُروا إلى عَبدی! تَرَکَ شَهوَتَهُ مِن أجلی؛ [7] خداوند متعال، به جوان عبادت پیشه، نزد فرشتگان افتخار مى کند، در حالى که مى فرماید : بنده ام را بنگرید. براى من، خواسته هاى نفس خود را کنار نهاده است.»

عیار و کیفیت طهارت و تقوای این دختر موسی بن جعفر علیهماالسلام به میزانی رسیده است که گویا  اولین بار، امام رضا علیه السلام از ایشان با عنوان «معصومه» یاد کرده و می فرمایند: «مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنى؛ [8] کسی که معصومه را در قم زیارت کند، مانند آن است که مرا زیارت کرده است.» این روایت به تنهایی، اوج طهارت و معنویت و مقام آن حضرت و نیز ارزش زیارت ایشان را یکجا به تصویر کشیده است.

در اثر تقوا و طهارت، حضرت معصومه سلام الله علیها به اندازه ای در نزد خدای متعال ارج یافته اند که شفاعت همه شیعیان برای ورود به بهشت را اجازه داده است همان گونه که امام صادق علیه السلام می فرمایند: «أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ‏ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ [9]

آگاه باشید که بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوی قم است. در شهر قم زنی از فرزندان من رحلت می‌کند که اسمش فاطمه دختر موسی (علیهما السلام) است و با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می‌شوند!»

تلاش های بی نظیر حضرت معصومه سلام الله علیها در راه خدا، موجب این همه جلالت و جایگاه ایشان در دنیا و آبروی فراوان در آخرت شده است. مهم این است که از هر لحظه عمر خود برای جهاد در راه خدا استفاده کنیم. اگر عمل خود را خالص کنیم، در کفه ترازوی عدل الهی، وزین بوده و لطف بی نهایت خداوند را نصیب ما خواهد نمود.

پی نوشت 
[1] سوره نجم، آیه 39.
[2] محمد محمدی اشتهاردی، حضرت معصومه فاطمه دوم، ص 133.
[3] سوره زمر، آیه 9.
[4] نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل – قم، چاپ: اول، 1408ق، ج‏15 ؛ ص115.
[5] همان، ج 10، ص 358.
[6] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط – بیروت) – بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.
[7] کنز العمّال : ج 15 ص 776 ح 43057.
[8] محلاتی، ریاحین الشریعه، ج5، ص35.
[9] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏؛ بحار الأنوار( ط- بیروت)، ناشر: دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت،  1403 ق‏، ج 57، ص 228، ح 59.