اربعین، همچنان رو به پیش

یاد و نام امام حسین علیه السلام از ابتدای خلقت حضرت آدم علیه السلام تا کنون ادامه داشته و پس از این نیز تا سرانجام جامعه بشری همراه او خواهد بود. رویداد عظیم اربعین نیز در همین مسیر قابل ارزیابی و مطالعه است. اربعین توانسته است یاد و نام امام حسین علیه السلام را در دو بعد زمان و مکان گسترش دهد و نشان دهد که قابلیت این که تمام دنیا را پوشش دهد را نیز دارد.

با این نگاه، اتفاقات پیش بینی نشده ای همانند پدیده ناشناخته کرونا نیز نه تنها نمی تواند مانع از بلوغ و نفوذ تصاعدی جریان اربعین شود بلکه صفحه های جدیدی را روبروی آن می گشاید.

تا همین الآن هم، بسیاری از اربعینی های سال های اخیر، با ابتکارهای گوناگون و با الهام گرفتن از مجموعه فرهنگ وسیع و درس آموز اربعین، حرکت های جهادی و آرمان گرایانه فراوانی را آغاز کرده اند که نویدبخش رویش هایی جدید از درخت تناور حماسه حسینی است؛ تا جایی که می توان از آن ها به عنوان نقطه عطفی در مراسمات دینی و مذهبی یاد کرد.

عاشورا نشان داده است که هر وقت در تنگناهای طبیعی و غیرطبیعی گرفتار شده است نهال تازه ای از درخت ایثار و فداکاری را رویانده است. مواجهه همایش شکوهمند اربعین با مهامان ناخوانده و چالش آفرین کرونا یکی از مصادیق بارز این حقیقت است؛ چرا که کرونا اگر چه بسیاری از حضور در راهپیمایی اربعین بازداشت اما مشتاقانش را، به ابداع و ترویج فرهنگ اربعین با راه اندازی حرکت های جهادی از قبیل کمک به همنوعان و دستگیری از نیازمندان فراخوانده است.

اربعین، روز نیست، روح است

زیارت اربعین، طبق فرموده امام عسکری علیه السلام یکی از نشانه های شیعیان است. [1] پیاده روی اربعین با همه ویژگی های اخلاقی و تربیتی که دارد می تواند در غیر مکان و زمان خود نیز جلوه کرده و نشانه های شیعیان حقیقی را بروز دهد و اصلاً مگر ممکن است که کسی که جزء زائران پیاده اربعین بوده است امسال که از رفتن به زیارت محروم شده، اوصاف شیعه بودن خود را به یک باره ترک کند؟!

زیارت اربعین جلوه تماشایی اراده های سخت، مهربانی و تواضع است. اربعین توانسته است همین ویژگی ها را به خارج از زمان و مکان اربعین کشانده و بازتولید کند؛ چنان که با ممنوعیت امساله سفر اربعین، همین ویژگی ها در کارهایی جهادی از قبیل کمک های تجلی یافته است.

از همین رو است که امیرالمؤمنین علیه السلام در بیان قسمتی از ویژگی های مؤمن می فرمایند: «سَهْلُ الْخَلِیقَةِ لَیِّنُ الْعَرِیکَةِ نَفْسُهُ‏ أَصْلَبُ‏ مِنَ‏ الصَّلْدِ وَ هُوَ أَذَلُّ مِنَ الْعَبْد؛ [2] نرمخو و مهربان است؛ اراده‌‏اش سخت‏تر از سنگ خاراست و با این حال از یک بنده خوارتر و افتاده‏‌تر است.» آری؛ روح اربعین، همواره در کالبد زائران اربعین حضور دارد اگر چه ممکن است افراد از اربعین جابمانند!
 

اهمیت راهبردی قیام امام حسین علیه السلام در بقاء و رشد امت اسلامی

جنس قیام امام حسین علیه السلام به گونه ای بوده است که همه قیام های بعدی را تحت تأثیر قرار داده و به الگوگیری از خود فراخوانده است. همین مسأله، عامل رشد کیفی و کمی انقلاب های حق طلبانه به خصوص در میان مسلمانان و شیعیان شده است. گویا حرارتی در قلب شیعیان در همه زمان هاست [3] که موجب زنده ماندن روح قیام برای اقامه حق و منکوب ساختن باطل است.

قیام امام حسین علیه السلام در راه حق بود و پیروی از آن قیام بی بدیل به معنای پیروی از حق است و پیروی از حق، موجب رشد انسان می شود چنان که خود امام حسین علیه السلام در روایتی می فرمایند: «لَا یَکْمُلُ‏ [الْعَقْلُ‏] إِلَّا بِاتِّبَاعِ‏ الْحَقِّ؛ [4] عقل کامل نمی شود مگر با پیروی از حق.»

به جرأت می توان اولین میوه رسیده و شیرین نهال انقلاب حسینی را انقلاب اسلامی ایران دانست که بیش از هزار و چهارصد سال که از ظهور دین اسلام می گذرد، نام خود را به عنوان اولین مصداق به ثمر نشسته علیه کفر و شرک و البته اسلام غیرانقلابی به ثبت رسانده است.

نکته مهم آن است که انقلاب اسلامی ایران، متعلق به یک کشور نیست که با خواست یا عدم تمایل مردم آن کشور قابل چشم پوشی باشد بلکه شروع جریانی نوین در جبهه حق است که نوید گسترش و زنده ساختن دیگر ملت های مسلمان و حتی غیر مسلمان را می دهد.

پیروزی و تثبیت انقلاب اسلامی ایران، به دیگر ملت های مسلمان منطقه و جهان، این اعتماد و خودباوری را تزریق کرد که آن ها نیز می توانند بر جبهه کفر و ظلم پیروز شوند اگر، همانند انقلاب اسلامی ایران، اسلام و انقلاب حسینی را سرمشق خود قرار دهند، نه اسلام و انقلاب های خنثی یا بی رمق و ناتوانی که حاصل تحریف سال های متمادی دشمنان اسلام ناب هستند!
 

اربعین نشانه ای به سوی افق دولت جهانی اسلام

اربعین در روایات اهل بیت علیهم السلام به عنوان یکی از نشانه های شیعیان برشمرده است که بلافاصله پس از واقعه عاشورا شکل گرفته است. جابر بن عبدالله انصاری به عنوان یکی از صحابی رسول خدا صلّی الله علیه و آله اولین فردی است که به زیارت اربعین امام حسین علیه السلام اقدام نمود و پس از آن هر ساله حتی در زمان حکومت سرسخت ترین دشمنان شیعه ادامه داشته است تا جایی که بسیاری در این راه حاضر شده اند جانبازی کنند و حتی کشته شوند.

از همین رو، اربعین، یک نشانه است که راه را گم نکنیم و به سوی هدف نهایی که اجتماع حول محور وجود نازنین حضرت بقیت الله الاعظم عجّل الله تعالی فرجه و تشکیل نظام عدل جهانی است دائماً و بی وقفه در حرکت باشیم.

اربعین نشان داده است که هیچ گاه از نفس نیافتاده و نخواهد افتاد و همچون جویباری زلال، جوشنده به پیش می رود موانع را از میان بر می دارد تا به دریای دولت جهانی حق متصل شود.

اربعین، مأمور است که حق طلبان تاریخ را تا تثبیت پیروزی نهایی و جهانی حق علیه باطل همراهی و راهبری کند چنان که خدای متعال، خود را به عنوان سرپرست مؤمنان و هدایت کننده آن ها به سوی روشنایی دانسته است. [5] از این زاویه، اربعین، فرستاده ای الهی است تا جهان را برای انتقام خون عاشورائیان آماده کند.

بنابراین، عاشورایی دیگر و با پیروزی نهایی حق، در راه است! هم چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «الْحَقُّ سَیْفٌ‏ عَلَى‏ أَهْلِ‏ الْبَاطِل؛ ‏[6] حق شمشیری است بر اهل باطل.» پس باید برای کمک به دولت عدل جهانی آماده شویم.
 

بروزرسانی اربعین در طول تاریخ

با نگاهی به تاریخ زیارت اربعین امام حسین علیه السلام نیز به تداوم این جویبار زلال اشتیاق به حق، پی می بریم. جابر بن عبدالله انصاری به همراه عطیه، اولین زائران امام شهیدشان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام چهل روز پس از عاشورا تربت مطهر آن حضرت را در آغوش گرفتند. [7] کاروان اسرای کربلا نیز در اربعین اول یا دوم به زیارت اربعین حضرت سیدالشهداء علیه السلام شتافتند.
عاشورا نشان داده است که هر وقت در تنگناهای طبیعی و غیرطبیعی گرفتار شده است نهال تازه ای از درخت ایثار و فداکاری را رویانده است.
از آن زمان تا کنون این مراسم با حال معنوی خاصی برگزار شده است و سختی و دوری راه، یا حکومت ظالمان و ترس از کشته شدن در این راه نیز مانع از استمرار این سنت حسنه نشده است و گمان زیادی می رود همچنان ادامه یابد تا این که به ظهور موعود آخر الزمان یعنی حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه و دولت آرمانی اسلام در تمام عالم متصل شود.
 
پی نوشت 
[1] مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار- مناسک المزار(للمفید) – قم، چاپ: اول، 1413 ق، ص 53.
[2] شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح) – قم، چاپ: اول، 1414 ق، ص 533.
[3] نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل – قم، چاپ: اول، 1408ق، ج ‏10 ؛ ص 318.
[4] حلوانى، حسین بن محمد بن حسن بن نصر، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر – قم، چاپ: اول، 1408 ق، ص 83.
[5] سوره بقره، آیه 257.
[6] تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم – ایران ؛ قم، چاپ: اول، 1366ش، ص68.
[7] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط – بیروت) – بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق، ج‏98 ؛ ص329.