اختلال بلع

بلع مشکل یا دیسفاژی، اختلالی است که در آن فرد برای بلع مواد غذایی یا مایعات از دهان به معده، به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد. اختلال بلع، نیز ممکن است با درد همراه باشد و حتی امکان دارد بلع غیرممکن شود. اختلال بلع در مواقعی که خیلی تند غذا می خورید یا غذا را کامل نمی جوید، دیده می شود و معمولاً نگران کننده نیست. اما اختلال بلع مداوم ممکن است یک مشکل پزشکی جدی را نشان دهد که نیاز به درمان دارد.

اختلال بلع در هر سنی می تواند رخ دهد، اما در بزرگسالان بیشتر دیده می شود. علل مشکلات بلع متفاوت است و درمان به علت آن بستگی دارد.1
 

علائم اختلال بلع

علائم مرتبط با اختلال بلع شامل موارد زیر است:

درد هنگام بلع (odynophagia)

احساس گیرکردن غذا در گلو یا قفسه سینه

ریفلاکس یا بازگشت غذا از معده به مری

سوزش قلب مکرر

کاهش وزن

تهوع یا سرفه هنگام بلع

به دلیل مشکل در بلع غذا، مواد غذایی را به قطعات کوچک تر خرد کرده یا از خوردن برخی از غذاهای خاص خودداری کنید.1
 

علت اختلالات بلع چیست؟

 هرگونه وقفه در فرآیند بلع می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. خوردن آرام و جویدن کامل می‌تواند به کاهش مشکلات بلع کمک کند. با این ‌حال، مشکلات می‌تواند ناشی از طیف وسیعی از علل دیگر، از جمله دندان‌های خراب، دندان‌های مصنوعی نامناسب، و یا یک سرماخوردگی معمولی باشد.

یکی از شایع‌ترین علل اختلال بلع ریفلاکس معده و مری است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده از طریق مری به حلق می‌رسد و ایجاد ناراحتی می‌کند.

علل دیگر عبارت‌اند از: فشارخون بالا؛ دیابت؛ بیماری تیروئید؛ سکته مغزی؛ اختلال عصبی پیش‌رونده؛ وجود یک لوله تراکئوتومی؛ تار صوتی فلج یا بی‌حرکت؛ تومور دردهان، گلو، یا مری؛ و یا عمل جراحی در سر، گردن، و یا نواحی مری، در آسپریشن نوزادان ممکن است به اختلال بلع منتهی شود. بیماری قلبی ، زایمان زودرس ، مشکلات تنفسی از دیگر دلایل اختلال بلع می باشد.اشکال در بلع هم‌چنین می‌تواند به برخی از داروها نیز مرتبط باشد:‌

 نیترات

 فاکتورهای آنتی‌کلی‌نرژیک موجود در برخی از داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدحساسیت

قرص کلسیم

مسدودکننده‌های کانال کلسیم

 آسپرین

 قرص آهن

 ویتامین سی

 داروهای ضدروان‌پریشی

 تتراسایکلین (مورداستفاده برای درمان آکنه).2

رژیم غذایی در بیماران دیسفاژی

در صورت نیاز و با تشخیص پزشک معالج ممکن است هیچ چیز از راه دهان داده نشود (تغذیه NPO). اگر شرایط بیمار مناسب باشد ممکن است با توجه به شرایط پزشکی و علت اختلال بلع، تغذیه با لوله در منزل استفاده شود.

با نظر متخصص تغذیه و رژیم درمانی، وزن را به حد مطلوب برسانید و یا وزن مطلوب خود را حفظ نمایید.

از مصرف قهوه، نسکافه و چای پررنگ خودداری کنید.

آب مرکبات یا عصاره پاپایا می تواند برای رقیق کردن ترشحات مفید باشد.

در انقباضات مری با رژیم مایع شروع کنید و به تدریج همزمان با افزایش تحمل، به سوی برقراری رژیم نرم پیش بروید و از خوردن غذاهای حجیم خودداری کنید.

در اسپاسم مری از رژیم غذایی قابل تحمل برای بیمار و نیز از غذاها و نوشیدنی هایی که دمای مناسبی دارند استفاده کنید و از خوردن غذاها و نوشیدنی های بسیار سرد و گرم بپرهیزید.

با انتخاب دقیق غذاها از نظر غلظت و نرمی (غذاهای پوره شده به جای مایعات غلیظ) از ورود غذا به مسیر تنفسی پیشگیری نمایید .

از مصرف نوشابه های الکلی و نوشابه های بسیار شیرین خودداری کنید.

به منظور کاهش تولید بزاق، غذاها را با مقادیر کمی مایع مخلوط کنید . 

از مصرف غذاهایی مانند ذرت بو داده، غلات، مغزها، سیب زمینی رنده شده، پنیر محلی، میوه های با پوست، ذرت، کرفس، آناناس و سایر میوه ها و سبزی های حاوی فیبر که احتمال پریدن آنها به گلو وجود دارد بپرهیزید.

از مصرف گوشت های سفت مانند استیک، غذاهای خشک و یا خرد شونده مانند کراکرها، انواع کیک و چیپس یا غذاهای چسبنده مانند کره بادام زمینی یا موز پرهیز کنید.

در صورت وجود زخم در دهان از مصرف غذاهای اسیدی اجتناب کرده و از غذاهای نرم در دماهای ملایم استفاده کنید.

در موارد تاخیر بلع غذا، از غذاهای ادویه دار و یا خیلی داغ یا خیلی سرد که می توانند برای تحریک اعصاب کمک کننده باشند، استفاده کنید. برخی از غلظت دهنده های مایعات نیز می توانند مفید باشند. 

مصرف غذاهایی که تکه های آن از هم جدا نمی شوند نیز توصیه می گردد.3
 

عوارض اختلال بلع

اختلال بلع می تواند به موارد زیر منجر شود:

سوء تغذیه، کاهش وزن و کم آبی بدن

اختلال بلع می تواند تغذیه درست، خوردن و آشامیدن را دشوار کند.
 

پنومونی آسپیراسیون

مواد غذایی یا مایع که در هنگام بلعیدن راه هوایی را مسدود می کنند، می تواند باعث پنومونی آسپیراسیون شود .

خفگی

هنگامی که غذا در گلو گیر می کند، ممکن است باعث خفگی و حتی مرگ شود.1
 

پیشگیری اختلال بلع

اگرچه نمی توان از مشکلات بلع جلوگیری کرد، اما شما با خوردن به آرامی و جویدن مناسب غذای خود می توانید خطر ابتلا به مشکل بلع را کاهش دهید.
تشخیص زودرس و درمان مؤثر رفلاکس معده می تواند خطر ابتلا به دیسفاژی را که مربوط به یک تنگی مری است، کاهش دهد.1
 

اختلالات بلع چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 هنگامی‌که اختلال بلع ماندگار شود و دارای علت ناشناخته باشد، متخصص گفتاردرمانی سابقه بیماری شمارا مورد بحث قرار خواهد داد و دهان و گلوی شما را معاینه می‌کند. معاینه ممکن است با کمک آینه انجام شود. گاهی اوقات یک لوله کوچک (لارنگوسکوپ انعطاف‌پذیر) وارد بینی (لوله تغذیه) می‌شود و سپس در حالی‌که اسکوپ در سر جای خود در گلو قرار دارد، به بیمار غذا داده می‌شود.

این روش‌ها امکان تجسم ناحیه پشت زبان، گلو، و حنجره را فراهم می‌آورد. این روش‌ها ارزیابی آندوسکوپی فیبروپتیک بلع یا ارزیابی آندوسکوپی انعطاف‌پذیر بلع با تست حساسیت نامیده می‌شود. در صورت لزوم، معاینه مری، که ازوفاگوسکوپی ترانس تازال نامیده می‌شود، ممکن است توسط متخصص گوش و حلق و بینی انجام شود. چنانچه به مشکل بلع دچار هستید، پیگیری درمان برای جلوگیری از سوءتغذیه و کم شدن آب بدن از اهمیت بسیاری برخوردار است.2
 

اختلالات بلع چگونه درمان می‌شود؟

 برخی از این اختلالات می‌توانند با دارو درمان شوند. داروهای کند کننده تولید اسید معده، شل کننده‌های عضلانی، و آنتی‌اسیدها چند نمونه از داروهای در دسترس هستند. درمان متناسب با علت خاص اختلال بلع  طراحی می‌شود.ریفلاکس معده و مری اغلب می‌تواند با تغییر عادات غذا خوردن و عادات زندگی به شیوه‌های زیر درمان شود:

 یک رژیم غذایی متعادل با وعده‌های غذایی کوچک‌تر و بیشتر

حذف تنباکو، الکل و کافئین

 کاهش وزن و استرس

 اجتناب از خوردن مواد غذایی سه ساعت قبل از خواب

 استفاده از بالش بلند در هنگام خواب شب

اگر این اقدامات مؤثر واقع نشد، استفاده از آنتی‌اسیدها در بین وعده‌های غذایی و هنگام خواب ممکن است تسکین‌دهنده باشند.

گفتاردرمانی برای درمان مشکلات بلع و غذا خوردن

بسیاری از اختلالات بلع ممکن است از طریق درمان مستقیم بلع رفع شود. یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند تمرینات خاص را برای هماهنگی عضلات بلع یا تحریک اعصاب ایجادکننده رفلکس بلع ارائه دهد. همچنین ممکن است روش‌های ساده قرار دادن غذا در دهان و یا قرار دادن بدن یا سر در یک موقعیت خاص برای کمک به بلع موفقیت‌آمیز به بیمار آموزش داده شود.

برخی از بیماران مبتلا به اختلالات بلع با تغذیه خود مشکل‌ دارند. یک متخصص گفتاردرمانی می‌تواند تکنیک‌های تغذیه صحیح را به بیمار و خانواده او آموزش دهد. این تکنیک‌ها بیمار را تا حد امکان مستقل می‌سازد. او می‌تواند مقدار غذا یا مایع مورد نیاز برای بدن خود را تعیین کند و مشخص کند که آیا به قرص مکمل نیاز دارد یا خیر.

هنگامی‌که علت مشخص شد، اختلالات بلع ممکن است با روش‌های زیر درمان شود:‌

دارو

درمان بلع

عمل جراحی

جراحی برای درمان مشکلات خاص انجام می‌شود. چنانچه گلو یا مری دچار تنگی باشد، این ناحیه ممکن است به کشیدن یا گشاد کردن نیاز داشته باشد. گرفتگی بیش از حد یک عضله، ممکن است به گشاد کردن و یا آزاد کردن از طریق جراحی نیاز داشته باشد. این روش برش بافت عضلانی نامیده می‌شود و توسط یک جراح گوش و حلق و بینی انجام می‌شود.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.yadman-rehab.com
3.www.angabinteb.com