عفونت سیتومگالو ویروس

عفونت سیتومگالو ویروس (Cytomegalovirus infection)، بیماری شایعی است که تقریباً می تواند همه افراد را مبتلا کند. در صورت ابتلا فرد به این عفونت، ویروس در تمام مدت زندگی فرد در بدن او باقی خواهد ماند. بسیاری از مردم از ابتلا خودشان به ویروس سیتومگالو ویروس بی اطلاع هستند. ممکن است بعد از ورود این ویروس به بدن فرد، هیچ علائمی  بروز نکنند.

در زنان باردار و یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این ویروس سیتومگالو ویروس می تواند خطرناک باشد.

اگر زنی در طول دوران بارداری خود دچار عفونت فعال سیتومگالو ویروس شود، ویروس از مادر به کودک انتقال یافته و باعث بروز علائم و نشانه خواهد شد.

همچنین در افرادی که پیوند عضو انجام داده و سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند، ابتلا به عفونت سیتومگالو ویروس (CMV) می تواند خطرناک و کشنده باشد.

سیتومگالو ویروس می تواند از طریق مایعاتی مثل خون، بزاق دهان، ادرار، منی و شیر مادر به فرد سالم انتقال پیدا کند. در حال حاضر هیچ گونه درمانی برای این ویروس وجود نداشته اما می تواند برای درمان کودکان تازه متولد شده و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف از دارو استفاده کرد.1
 

شیوع عفونت سیتومگالو ویروس

عفونت CMV ممکن است در هر سنی در هر جای دنیا افرادی را مبتلا کند.

متخصصان تخمین زده اند که بیش از نیمی از جمعیت افراد بالغ در آمریکا به سیتومگالو ویروس مبتلا بوده و با تقریباً 80% از افراد بالای 40 سال درگیر این عفونت هستند.

از هر 150 کودک به دنیا آمده نیز حداقل 1 نفر به عفونت CMV (سیتومگالو ویروس مادرزادی) مبتلا است.

نزدیک 30% از مادران مبتلا به ویروس سیتومگالوویروس با فعال شدن مجدد این ویروس در خون خود در حین بارداری، این ویروس را به کودک خود انتقال داده و کودک با عفونت سیتومگالوویروس مادرزادی به دنیا خواهد آمد.

احتمال انتقال این ویروس از مادر به کودک 30 تا 40 درصد است.

سیتومگالو ویروس مادرزادی عوارض جانبی بیشتری به دنبال خواهد داشت و نزدیک 15 تا 20 درصد از کودکان مبتلا به این ویروس در لحظه تولد با علائم آن به دنیا آمده و حدود 60% از آن ها در ادامه زندگی خود دچار بیماری های جدی خواهند شد.

به عنوان مثال بعضی از کودکانی که با این عفونت به دنیا آمده ولی در بدو تولد هیچگونه علائمی از خود نشان نمی دهند. بعد از گذشت چند ماه ممکن است دچار ناشنوایی شوند.

این عفونت در مادر می تواند منجر به سقط جنین شود.1

نشانه های CMV چیست؟

اکثر افراد در ابتدای زندگی خود در معرض سیتومگالوویروس قرار می گیرند. با این وجود کودکان و بزرگسالان سالم مبتلا به ویروس به ندرت هر گونه علائم و نشانه های ابتلا به عفونت سیتومگالوویروس را نشان می دهند. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به دلایل مختلف ضعیف می شود ویروس CMV دوباره فعال شده و فرد را با درجات و شدت متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد.

افرادی که دارای ایمنی ضعیفی هستند ممکن است چنین علائمی داشته باشند:

– علائم و نشانه های عفونت دیگری به نام مونونوکلئوز عفونی (که توسط ویروس دیگری از همین خانواده به نام اپشتین بار به وجود می آید)

– از دست دادن اشتها

– کاهش وزن

– ضعف عمومی

– درد عضلانی و خستگی

– سردرد

– تب

– گلودرد

– بزرگ شدن غدد لنفاوی (در ناحیه گردن)

– تغییرات رفتاری

– تشنج

– تنگی نفس

– افزایش ضربان قلب

– اسهال

– ذات الریه

برخی از اعضای بدن تحت تاثیر قرار می گیرند که موجب بروز علائم و نشانه های زیر می شود:

– چشم: که منجر به کوری، حساسیت به نور می شود.

– دستگاه گوارش: که موجب خون ریزی زخم ها، التهاب مری، کولیت، و غیره می شود.

– کبد: التهاب کبد و هپاتیت.2
 

علت عفونت سیتومگالوویروس

بیماری عفونت سیتومگالو ویروس با ویروس های به وجود آورنده بیماری هایی مثل آبله، هرپس سیمپلکس و  منونوکلئوزیس به وجود می آید. ممکن است سیتومگالو ویروس تا مدت ها غیر فعال و نهفته بوده و سپس در دوره های خاصی از زندگی مجدداً فعالیت خود را شروع کند.

اگر فرد مبتلا سالم باشد، سیتومگالوویروس نهفته باقی خواهد ماند.

در حین فعالیت ویروس احتمال انتقال آن نیز وجود داشته و ممکن است از طریق مایعات بدن مثل خون، ادرار، بزاق دهان، شیر مادر، اشک، منی و مایعات واژینال به افراد سالم انتقال پیدا کند.

اما امکان انتقال آن از طریق تماس های روزمره غیر ممکن خواهد بود.

انتقال می تواند از طریق راه های زیر اتفاق بیفتد:

لمس چشم ها یا دست زدن به بافت داخلی بینی یا دهان بعد از تماس با مایعات خارج شده از بدن فرد مبتلا به سیتومگالو ویروس

تماس جنسی با فرد مبتلا به ویروس

شیر مادر آلوده به ویروس

انتقال خون یا پیوند عضو فرد آلوده به فرد سالم

زایمان

مادر مبتلا به این ویروس می تواند ویروس را پیش از تولد یا در هنگام زایمان به کودک خود منتقل کند. اگر مادر برای اولین بار در حین بارداری به این ویروس مبتلا شده باشد احتمال انتقال آن به کودک افزایش می یابد. اما اگر مادر قبلاً به این ویروس مبتلا بوده و فقط در حین بارداری ویروس دوباره فعالیت خود را از سرگرفته باشد، احتمال انتقال آن کاهش خواهد یافت.3

عوامل خطر سیتومگالو ویروس

افرادی که بیش از دیگران در معرض بروز علائم و نشانه های عفونت سیتومگالو ویروس هستند شامل موارد زیر می شوند:

کودکان تازه متولد شده مبتلا به سیتومگالو ویروس مادرزادی

نوزادان ممکن است در حین زایمان یا مدت زمان کوتاهی بعد از زایمان دچار این ویروس می شوند. ابتلا به سیتومگالو ویروس بعد از زایمان از طریق شیر مادر اتفاق میفتد.

افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف مثل افراد مبتلا به ایدز یا کسانی که تازه عمل پیوند عضو انجام داده اند.

عفونت CMV ناشی از یک ویروس شایع بوده و به راحتی از فردی به فرد دیگر انتقال خواهد یافت.

بسیاری از کودکان و افراد بالغ سالم بعد از تماس و ابتلا به این ویروس ممکن است هیچ گونه علائمی نداشته و حتی نتوان بیماری را در آن ها تشخیص داد.3
 

روش های تشخیص سیتومگالوویروس

پزشک به همراه بررسی علائم و نشانه ها یک معاینه جسمانی نیز انجام می دهد. به دلیل احتمال وجود عوارض و بیماری های مختلف یک تشخیص متفاوت در نظر گرفته می شود. ممکن است که برای یک فرد ضعیف آزمایش های تشخیص متفاوتی انجام بشود.

آزمایش های تشخیصی که برای تشخیص وجود عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان انجام می شود عبارتند از:

– آزمایش DNA / PCR / CMV (یک آزمایش خون ویژه است)

– آزمایش پادتن CMV  به منظور اطلاع از چگونگی واکنش بدن به ویروس CMV

– آزمایش های عملکرد کبد

– آزمایش نقطه ای مونونوکلئوز به منظور تشخیص احتمال وجود مونونوکلئوز عفونی

– گروهی از آزمایش های شیمیایی که آزمایش های جامع متابولیک نام دارند.

– کشت نمونه های مدفوع

– آزمایش مایعات بدن و  بافت بیوپسی به منظور تثبیت وجود سیتومگالوویروس

ممکن است که بسیاری از بیماری های بالینی علائم و نشانه های مشابهی داشته باشند. این امکان وجود دارد که پزشک شما به منظور از بین بردن احتمال ابتلا به سایر بیماری های بالینی برای رسیدن به تشخیص قطعی آزمایش های بیشتری انجام دهد.2

درمان عفونت سیتومگالو ویروس

به طور کلی درمان برای کودکان و افراد بالغ مبتلا به این بیماری ضروری نبوده و افراد مبتلا بدون نیاز به مصرف هیچ دارویی بهبود خواهند یافت.

اما کودکان تازه به دنیا آمده و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، در صورت بروز علائم و نشانه های عفونت CMV نیاز به درمان خواهند داشت.

نوع درمان انتخابی بستگی به علائم و نشانه ها و میزان وخامت بیماری خواهد داشت.

شایع ترین درمان، استفاده از داروهای ضد ویروسی است. این داروها می تواند تولید و افزایش ویروس را کند کند اما قدرت حذف و از بین بردن آن را نخواهند داشت.

محققان نیز به دنبال یافتن داروهای جدید و واکسن های جدید برای درمان و جلوگیری CMV هستند.1
 

پیشگیری از ابتلا به CMV

عفونت CMV در بین کودکان نوپا و مهدکودکی شایع است و اغلب در میان افراد خانواده یا بچه‌­های یک مهد کودک گسترش می­‌یابد. به‌طور کلی ابتلا به­ عفونت در انسان در هر زمانی می­‌تواند رخ دهد ولی در زمان­‌های خاصی از جمله دوران بارداری باید از ابتلا به عفونت پیشگیری نمود که این امر توسط رعایت دقیقی نکات بهداشت امکان‌پذیر است.

احتیاط­‌های عمومی که توسط کارکنان بهداشتی در تماس با بیماران عفونی رعایت می‌­شود برای پیشگیری از انتقال CMV مؤثر است. هرچند هیچ اقدامی کاملاً خطر انتقال CMV را از بین نمی‌­برد، ولی توصیه­‌های زیر می­‌تواند کمک‌کننده باشد:

۱-  از بوسیدن لب­‌ها و گونه‌­های کودکان زیر ۶ سال خودداری کنید، ولی می‌­توانید آنان را در آغوش بگیرید یا پیشانیشان را ببوسید.

۲- از ظروف غذاخوری، غذاهای نیم‌خورده یا لوازم بهداشتی مشترک استفاده نکنید.

۳- بعد از تعویض کهنه مرطوب یا تماس با بزاق کودکان دست­ها را با آب و صابون بشویید.

۴- کارکنان مهد کودکان بهتر است هنگام تعویض کهنه اطفال از دستکش  استفاده کنند.

۵- از آنجایی‌که کودکان اغلب اسباب بازی ­ها را به دهان می­‌برند برای ضدعفونی کردن اسباب بازی ­ها از محلول وایتکس رقیق‌ شده در آب یا آب و صابون (به نسبت ۱ به ۹) استفاده نمایید.

همچنین حضور در مکان­‌های بسته و شلوغ و قرار گفتن در معرض تنفس و ترشحات تنفسی یا تماس جنسی با افرادی که ویروس را در ترشحات خود دفع می­‌کنند می­‌تواند برای افراد مستعد خطرناک باشد.2

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.hidoctor.ir
3.www.drarezousaeidi.ir