یکی از مهمترین و راهبردی ترین دغدغه ها و مطالباتی که رهبری از آحاد جامعه و البته از جامعه نخبگانی کشور، همچون طلاب و فرهیختگان حوزوی دارد، حضور جهادی و انقلابی در عرصه فعالیت علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در جامعه است. در منظومه فکری مقام معظم رهبری، مجاهد و انقلابی ماندن از چنان اهمیت و جایگاهی برخوردار است که دست یابی به موفقیت و آرمان های بلند انقلاب اسلامی مبتنی بر گفتمان سازی انقلاب گری شده است؛ کما اینکه ایشان در این خصوص اینچنین بیان می دارند: «ما تا امروز به برکت حرکت در جهت انقلاب، دستاوردهای زیادی پیدا کرده‌ایم امّا هنوز تا آن هدف ها فاصله بسیار زیاد است. می توانیم به آن هدف ها برسیم، مشروط بر اینکه این قطار بر روی همین ریل حرکت کند؛ بر روی ریلی که امام، قطار جامعه‌ی اسلامی را به حرکت درآورد. بعد از رحلت امام، ما هر جا انقلابی عمل کردیم پیش رفتیم و هرجا از انقلابی گری و حرکت جهادی غفلت کردیم، عقب ماندیم و ناکام شدیم؛ این یک واقعیّتی است… هرجا انقلابی بودیم، جهادی حرکت کردیم، بر روی آن ریل حرکت کردیم، پیش رفتیم؛ هرجا کوتاهی کردیم و غفلت کردیم، عقب ماندیم…»[1]

 
طلاب حوزه علمیه طلایه داران گفتمان انقلابی گری

اگر ماهیت و چگونگی شکل گیری انقلاب اسلامی را مورد واکاوی قرار دهیم و جایگاه و نقش روحانیت و طلاب انقلابی را در شکل گیری آن مورد بررسی قرار دهیم اذعان خواهیم داشت، جامعه روحانیت در به ثمر نشستن این شجره طیبه نقش کاربردی و مؤثری داشته  است، ولی نباید از یاد برد همان طور که  شکل گیری این انقلاب ارزشمند با حضور روحانیت انقلابی ممکن شده، برای تثبیت و دست یابی به آرمان های انقلابی نیاز به این پشتوانه فکری و فرهنگی داریم تا اینکه این انقلاب الهی از مسیر خود منحرف نشود، البته بر کسی پوشیده نیست برای حفظ ارزش و آرمان های انقلاب و همچنین  تقویت و استحکام صورت و سیرت انقلابی گری جامعه روحانیت می بایست خود در خط مقدم این مسأله قرار داشته باشند، به همین بهانه در سلسله مقالاتی سعی داریم، در حوزه طلبه انقلابی به برخی از مباحث از جمله، مبانی، اصول، ویژگی و شاخص های فکری  فرهنگی ، فرصت ها و تهدید و آسیب های آن اشاره کنیم.

 
چیستی و هویت طلبه ی انقلابی

قبل از پرداختن به هر موضوع و مسأله ای باید، یک نگاه کلی و تعریف اجمالی از طلبه و روحانیت انقلابی را ارائه دهیم البته بدیهی است، دست یابی به معنا و هویت واقعی طلبه انقلابی در تکمیل پازل ها و حذف آسیب و تهدید ها امکان پذیر خواهد بود که در مجموعه این سلسله مقالات به آن پاسخ خواهیم داد.برخی از محققان و پژوهش گران عرصه مقالات انقلاب اسلامی، شخص انقلابی را این چنین معرفی کرده اند:«انقلابی یک فرد متعصب، خشک مغز، تندرو، غیر منعطف و غیر متفکر، و خشن نیست، انقلابی یعنی انسان عاقل، صبور، شجاع، ارزشمند، ولایتمدار، بصیر، دوراندیش، متوسل، متوکل، موحد و مسئولیت پذیر است. فرد انقلابی دارای سعه صدر و تحمل کار جمعی و تشکیلاتی است…».[2]

 
شاکله و ویژگی های بنیادین طلبه انقلابی

برای دست یابی به هویت واقعی یک طلبه انقلابی و جهادی باید، افراد را در ساحت و ابعاد مختلفی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم، 1-بعد بینشی و معرفتی، 2-بعد انگیزشی و احساسی و خلقی،3-بعد مهارتی، عملکردی و رفتاری. بی توجهی و تساهل در هر یک از ابعاد ذکر شده می تواند ما را در تشخیص و معرفی طلبه انقلاب به اشتباه بیاندازد، به عبارتی در جامعه اسلامی ما با افراد، مختلفی مواجه هستیم که خلل معرفتی شناختی دارند، برخی دیگر علی رغم علم و آگاهی به ضرورت انقلاب اسلامی در میدان عمل و انگیزش با چالش مواجه هستند که هر یک از این نقیصه ها می تواند افراد را از معنای واقعی انقلابی خارج سازد.
از جمله مؤلفه های شناختی و معرفتی طلاب انقلابی شناخت حقیقت انقلاب اسلامی و مبانی و ارزش های آن است، توانایی و موفقیت در این حوزه به نوعی زمینه تقویت بصیرت و آگاهی طلبه را نیز رونق خواهد بخشید.

سکانس اول: بعد بینشی و معرفتی

1-اطاعت پذیری و ولایت مداری

در بعد معرفتی و شناختی یکی از مهمترین و کاربردی ترین خصوصیات و ویژگی های طلاب انقلابی، علم و شناخت و معرفت به جایگاه ولایت فقیه و ضرورت تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت است در واقع ولایت مداری یک مقیاس و مبنا برای تشخیص طلاب انقلابی از غیرانقلابی است، از این رو اطلاق نام انقلابی به طلاب و روحانیونی که پایه های علمی، فکری و فرهنگی آنها در خصوص مسائل بنیادین و ابتدایی تشکیل حکومت اسلامی سست بوده و در خصوص جایگاه و ضرورت ولایت فقیه و اطاعت پذیری از او در شک و تردید به سر می برند، کار دشواری است. یک طلبه انقلابی با علم و درایت و تحقیق به خوبی می داند که وظیفه او در عصر غیبت فرمان بری از ولی امر مسلمین است، کما اینکه حضرات معصومین(علیهم السلام) نیز به این مهم سفارش داشته اند: «فَأَمَّا مَنْ‏ کَانَ‏ مِنَ‏ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ‏ حَافِظاً لِدِینِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوهُ وَ ذَلِکَ لَا یَکُونُ إِلَّا بَعْضَ فُقَهَاءِ الشِّیعَةِ لَا جَمِیعَهُم‏؛[3]پس هر فقیهى که مراقب نفسش بوده و حافظ دین خود است و با نفس خود مخالف است و مطیع امر مولى مى ‏باشد، بر عوام است که از چنین فقیهى تقلید کنند، و این شرائط تنها مشمول برخى از فقهاى شیعى مى‏ گردد نه تمامشان‏».

 
2-بصیرت و نگاه ژرف به مسائل اجتماعی

یکی از ویژگی های معرفتی و شناختی طلبه انقلابی در نوع نگاه، بصیرت و قدرت تحلیل سیاسی است که می تواند از خود نشان دهد. به طوری که نوع تصمیم گیری، اتخاذ راهبردهای تبلیغی و فرهنگی آنها حاکی از جهت گیری خاصی از مباحث و دغدغه های انقلابی است، دغدغه های فرهنگی که نشأت گرفته از بصیرت  و آگاهی است. «قُلْ هذِهِ سَبیلی‏ أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‏ بَصیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنی‏ وَ سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ؛[4] بگو: این راه من است من و پیروانم، و با بصیرت کامل، همه مردم را به سوى خدا دعوت مى‏ کنیم! منزّه است خدا! و من از مشرکان نیستم!»
در توضیح و تبیین این ویژگی باید به این مطلب اشاره کرد، هر چند بینش ها و نگرش طلبه انقلابی و رفتار انقلابی بسیار عمیق بوده و دارای مؤلفه های زیاد و متنوعی است امّا می توان حاصل برآیند همه آنها را در یک کلمه جامع یعنی بصیرت پیدا کرد. در اهمیت و ارزش این شاخص بسیار مهم همین بس که یک طلبه، طلایه دار و سکان دار هدایت و راهبری افراد جامعه به شمار می آید، از این رو اگر فاقد این چنین ویژگی باشد گویی همانند صحرا نورد و یا دریا نوردی است که در بیابان برهوت و یا دریای خروشان وارد شده است ولی آگاهی و شناختی از مسیر برون رفت از آن را نداشته باشد.[5]  

3-شناخت کامل از حقیقت انقلاب و مبانی ارزش آن

از جمله مؤلفه های شناختی و معرفتی طلاب انقلابی، شناخت حقیقت انقلاب اسلامی و مبانی و ارزش ها آن است، توانایی و موفقیت در این حوزه به نوعی زمینه تقویت بصیرت و آگاهی طلبه را نیز رونق خواهد بخشید. باری به هر جهت یک طلبه مؤمن و انقلابی باید به این موضوع واقف باشد که انقلاب اسلامی دارای یک ظاهر و صورت است و یک باطن و سیرت، ظاهر و صورت انقلاب در واقع عناصری همچون قانون اساسی، ولایت فقیه، مجلس خبرگان، نهاد ریاست جمهوری، مجلس شورای انقلاب اسلامی، ..ولی سیرت و باطن انقلاب اسلامی در واقع همان حقیقت و مبانی شکل گیری انقلاب اسلامی بوده است، از جمله متعهد بودن به اجرایی کردن احکام و قوانین شریعت اسلامی، توجه به نظام توحیدی و ولایی، توجهبه کرامت انسانی و گسترش عدالت اجتماعی، فرهنگی، قضایی و اقتصادی، ظلم ستیزی، …
 
پی نوشت ها:
[1]. بیانات در مراسم بیست‌ و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه‌الله) – 1395/03/14.
[2]. همت بدرآبادی، حوزه انقلابی، مسئولیت های ملی و فراملی، ص44.
[3]. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)، ج‏2، ص458.
[4]. سوره یوسف، آیه 108.
[5]. سعید هلالیان، طلبه انقلابی،  99و90.