سوره طور

تعداد آیات

49 
 

محل نزول

مکه مکرمه 
 

معانی نام سوره

طور به معنای کوه است. 
 

ویژگیهای سوره

دستورات مهم خداوند بر رسول اکرم (صلی اله علیه و آله) مبنی بر صبر و استقامت و حمد و تسبیح الهی در تمام احوال. دعاها و عبادتهای شبانه که از عرفان ؛ عشق و خلوص والای انسانی حکایت دارد. 
 

موضوعات مطرح شده

سوگند به کوه و کتاب نوشته شده – بیان اوضاع و احوال روز جزا – شمارش بخشی از نعمتهای خداوند – اتهامات و تهمت های کافران – توحید و خداشناسی – دستورات مهم به رسول خدا.
 

فضیلت قرائت و خواص سوره طور

در فضیلت این سوره از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده: کسی که سوره طور را قرائت نماید خداوند او را از عذاب ایمن داشته و به بهشت وارد می کند(1)

در سخنی از امام صادق و امام باقر علیهما السلام نقل شده: هر کس سوره طور را قرائت کند خیر دنیا و آخرت را برای او جمع خواهد کرد(2)
 

آثار و برکات سوره طور

1) از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: هر کس سوره طور را قرائت نماید و بر قرائت آن مداومت ورزد، اگر در زندان و در غل و بند باشد خداوند راه خروج و آزادی او را آسان می کند هر چند جرم های بزرگ داشته باشد(3)

2) امام جعفر صادق علیه السلام در برکات این سوره فرموده اندک هر کس بر قرائت سوره طور مداومت ورزد اگر زندانی باشد خداوند راه خروجش را آسان می کند هر چند بر گردنش حدّ واجب شده باشد و اگر مسافر باشد در طول مسافرتش از امور ناخوشایند و خطرات در امان می ماند و اگر بر موضع عقرب گزیدگی بپاشند به اذن خدا بهبود می یابد.(4)
 

شأن نزول و محتوای سوره طور

محتوای آیات

محور بحثهای این سوره را مسئله ی معاد و سرنوشت نیکان و بدان در روز رستاخیز تشکیل می دهد و بطور کلی سیاق آیاتش چنین است:

آیات نخستین سوره با سوگندهای پی درپی شروع شده و بحث ازعذاب های الهی و نشانه های قیامت و آتش دوزخ و کیفر کافران را مطرح می سازد.

بخش بعدی نعمت های بهشتی و مواهب الهی که برای متقین در روز قیامت آماده شده را مشروحا بیان نموده و قسمت بعد از نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم سخن گفته است و اتهاماتی که دشمنان برای او ذکر می کردند را برشمرده و بطور مختصر به آنها پاسخ می گوید.

در آیات بعدی نیز سخن از توحید به میان آمده و با استدلالی روشن این مساله تعقیب گردیده و نهایتا در انتهای سوره مجددا مساله معاد و پاره ای از مشخصات روز قیامت بیان شده و با دستوراتی به پیامبر در زمینه ی صبر و استقامت و تسبیح و حمد پروردگار و وعده ی حمایت او سوره پایان می پذیرد. 
 

داستان سوره طور

بحث روایاتی در ذیل آیه: (الحقنابهم ذریتهم) درباره ملحق گشتن فرزندان مؤمنین به ایشان در قیامت 

در کافی به سند خود از ابن بکیر از امام صادق علیه السلام روایت کرده که در تفسیر آیه (و الذین امنوا و اتبعتهم ذریتهم بایمان الحقنا بهم ذریتهم) فرمود: مربوط به آن فرزندانی است که در عمل صالح نتوانستند به پایه پدران برسند، خدای تعالی برای این که چشم پدران روشن شود آن فرزندان را به پدران ملحق می سازد. 
 

از نظر مؤلف

این روایت را صاحب کتاب توحید هم به سند خود از ابوبکر حضرمی از آن جناب نقل کرده و در فقیه است که در روایت حسن بن محبوب، از علی، از حلبی، از امام صادق علیه السلام آمده که فرمود: خدای تبارک و تعالی ابراهیم و ساره را به کفالت اطفال مؤمنین مامور کرده تا ایشان را در قصری از در نگهداری نموده و از درختی که در بهشت است و لوله هایی مانند سر پستان گاو دارد غذا دهند، و چون روز قیامت شود لباس نو در تن ایشان کنند، و به بوی خوش معطر ساخته به عنوان هدیه نزد پدرانشان بفرستند، پس این اطفال با پدرانشان در بهشت پادشاهانند، و این همان معنایی است که آیه شریفه (والذین امنوا و اتبعتهم ذریتهم بایمان الحقنا بهم ذریتهم) در صدد بیان آن است. 5

و در مجمع البیان است که زاذان از علی علیه السلام روایت کرده که فرمود: رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: مؤمنین با فرزندانشان در بهشتند، آنگاه این آیه را تلاوت فرمود. 

و در الدر المنثور است که بزاز و ابن مردویه از ابن عباس روایت کرده اند که او بدون ذکر واسطه از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله وسلم روایت کرده که فرمود:

خدای تعالی ذریه مؤمن را آن قدر بالا می برد تا به درجه پدرش برسد، هر چند که در عمل به پایه پدر نباشد، آنگاه این آیه را تلاوت فرمود: (و الذین امنوا و اتبعتهم ذریتهم بایمان الحقنا بهم ذریتهم و ما التناهم من عملهم من شی)، آنگاه فرمود: یعنی و هر چه به فرزندان بدهیم از سهم پدران کم نمی کنیم.

و نیز در آن کتاب است که طبرانی و ابن مردویه از ابن عباس روایت کرده که گفت: رسول خدا صلی اللّه علیه و آله وسلم فرمود: وقتی آدمی داخل بهشت می شود از پدر و مادر خود سراغ می گیرد، و از ذریه و فرزندان خود پرسش می کند. به او می گویند: آنها به درجه تو نرسیدند، و عمل تو را نداشتند. می گوید: پروردگارا من اگر عمل کردم به نیت خودم و آنان عمل کردم، آن وقت دستور می رسد: ایشان را هم به وی ملحق کنند، آن وقت ابن عباس این آیه را تلاوت کرد: (والذین امنوا و اتبعتهم ذریتهم بایمان…). 

پینوشت
(1) مجمع البیان، ج9،ص270
(2) ثواب الاعمال، ص116
(3) تفسیرالبرهان، ج5، ص175
(4) همان.
(5) تر جمه المیزان ج: 19 ص: 24.

منبع: سایت رواق الحجاج