تاثیر تربیت والدین بر فرزندان

هنگامی که پدر و مادر با سخن و عمل خود به فرزندان راستگویی را می آموزند، فرزندان نیز طبق این تربیت صحیح پرورش می یابند و در طول زندگی آنها این تربیت والدین تاثیر بسزایی خواهد داشت، اما اگر پدر و مادر به فرزندان خود راستگویی را نیاموزند و اگر احیاناً فرزندان دروغی را بگویند و والدین از دروغگویی آنها جلوگیری نکنند، فرزندان کم کم عادت به دروغگویی خواهند کرد و این کار نادرست، برای آنها تبدیل به عادت خواهد شد.

تاثیرگذاری دروغگو بر اطرافیان خود

شخص دروغگو بر خانواده، دوستان، همکاران و اطرافیان خود تاثیر منفی گذاشته آنها را نیز به دروغگویی عادت می دهد. وقتی فرزندان او در خانه و افراد زیردست او در جاهای مختلف مانند اداره دروغگویی او را مشاهده می کنند، کم کم خود آنان نیز در برخورد با دیگران شروع به دروغگویی می کنند و این عامل تربیت بد و ریشه مفاسد گوناگون می گردد.

هنگامی که پدر به فرزندش می گوید: “بگو بابا در خانه نیست” و پسر نیز این پیام را منتقل می کند، در این صورت چند اتفاق نادرست رخ می دهد:

یک: خود شخص دروغ گفت و دروغ گناه کبیره است، چنانکه شهید مطهری (ره) می فرماید: “صاحبخانه به دروغ به بچه ها میگوید: بگویید در خانه نیست، یعنی گناه کبیره مرتکب میشود. این که میگوید «در خانه نیست» دروغ است و دروغ گناه کبیره است. حال بعضی به خیال خودشان میخواهند «توریه» کنند و حال آنکه توریه در جایی است که دروغ لازم است یعنی از نگفتنش مفسده برمیخیزد، مثل این که کسی آمده و یک کاردی هم به دست دارد و میخواهد کسی را بکشد و میپرسد فلان کس اینجاست یا نه؟ باید گفت اینجا نیست. در اینجا میگویند برای این که عادت به دروغ گفتن نکنی در دلت غیر از آن چیز را خطور بده، بگو «نیست» و در دلت خطور بده که در «اینجا» نیست. نه اینکه انسان هر دروغی که دلش میخواهد، بگوید و توریه کند!“.[1]

دو: فرزند بطور ناخودآگاه دروغ گفتن را یاد می گیرد. همین جمله کوتاه بطور تربیت منفی در فرزند تاثیر می گذارد و به او روش دروغ گفتن را می آموزد و این چه ستم بزرگی بر فرزند است، چون او ناخودآگاه در کودکی این کار ناپسند را فرامی گیرد و عملاً او این کار را انجام داده است، در نتیجه وقتی کمی بزرگتر شد، حرمت و زشتی دروغ برای او مهم نخواهد بود، آن گاه اولین قربانی و متضرر ناشی از این تربیت ناصحیح، خود پدر و مادر خواهند بود، چرا که فرزند بیشترین مواجهه را در کودکی با پدر و مادر خود دارد و هرگاه از فرزند اشتباهی سرزد، او به آسانی به پدر و مادر دروغ خواهد گفت. همچنین از آنجا که کودک از ضررهای دروغگویی آگاه نیست و عواقب شوم آن را نمی داند، به دوستان خود نیز دروغ خواهد گفت و به تدریج دروغگویی در او نهادینه خواهد شد.

رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (رضوان الله علیه) نقش مادر و پدر و معلم را در این زمینه این گونه تبیین می فرمایند: ” این هم از دامن شما خانم‌ها باید شروع بشود، از دامن شما باید این مطلب شروع بشود که بچه‌ها را تربیت کنید، یک تربیت صحیح اسلامى به اینکه خودتان بچه در دامنتان هست، همراه‌تان است، همه چشم و گوشش به حول و قول شما هست، از شما دروغ نشنود بعد دروغگو درآید از کار. اگر این دید مادر دروغ مى‌گوید، بعد هم دید پدر دروغ مى‌گوید این دروغگو مى‌شود. اگر دید مادر آدم صحیحى است، پدر آدم صحیحى است این صحیح بار مى‌آید. این صحیح که بار آمد و شما تحویل مدرسه مى‌دهید اگر معلم، یک معلم صحیحى باشد، از مدرسه این افراد صحیح بیرون مى‌آید، یک جامعه صحیح مى‌شود. شما بعدها معلم مى‌شوید انشاءالله، حالا بعدها هر کدام مادر نیستید مادر مى‌شوید انشاءالله، معلم مى‌شوید، در مادرى‌تان باید بچه‌ها را تهذیب کنید، در معلمى‌تان هم باید تهذیب کنید تحویل جامعه بدهید یک افراد صحیح، یک جامعه را صحیح کنید و اگر خداى نخواسته عکس این معنا باشد، زجر آنها هم به عهده شما مى‌آید. همانطورى که هر کار خوبى که اینها بکنند چون شما مبداء این کار خوب بودید براى شما هم خوبى دارد، اجر و ثواب دارد، اگر خداى نخواسته یک قشر فاسدى شما تحویل جامعه بدهید، آنها بروند فسادکارى بکنند، این دودش توى چشم شما هم مى‌رود”.[2]

سه: کودکی که دروغگویی را به جای راستگویی آموخته است، وقتی جوان می شود و وارد جامعه می شود، دوستان مختلفی پیدا می کند، با افراد متعددی روابط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی خود را برقرار می سازد. از آنجا که تحت تربیت و مراقبت معنوی و اخلاقی قرار نگرفته بود و راستگویی و دروغگویی برای او یکسان بوده است، در عرصه های مختلف مرتکب انواع تخلفات اجتماعی می شود تا جایی که با کسب موقعیت اجتماعی و سیاسی به همکاری مخفی یا آشکار با دشمنان اسلام می پردازد و چه بسا بنابر عادت به دروغگویی، خود را در ظاهر مسلمان معرفی می کند، اما به طور مخفیانه تمام تلاش خود را صرف اهداف شوم دشمنان سرسخت اسلام می کند.

از دروغگویی تا نفاق و همدستی با مستکبرین

حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) می فرمایند: “اَلْکِذْبُ یُؤَدِّی إِلَى اَلنِّفَاق”، “دروغ به دورویى منجر مى شود”.[3]

کسی که از کودکی عادت به دروغگویی کند و با همین عادت زشت پرورش یابد و وارد جامعه شود، او ممکن است مفاسد متعددی را در جامعه به بار آورد، چرا که او در برخورد با مردم منافقی است که دارای دو چهره است که با چهره ظاهری خود مسلمانان را فریب می دهد و با آنها ابراز همدردی می کند، اما با چهره باطنی خود – که چهره واقعی او همان است – با مستکبرین ستمگر و جهانخواران مستبد همدست می شود و تمام توانایی ها و استعدادها و اطلاعات خود را در اختیار آنان قرار می دهد تا به اربابان خود خوش خدمتی کند و سرمایه های مسلمانان را به چنگ دشمنان در آورد و ضربه های سنگین، خاموش، بی صدا و بلند مدت را به مسلمانان وارد سازد و برای رسیدن به این اهداف پلید خود، به وسیله منافقین دیگر مورد حمایت و پشتیبانی قرار می گیرد.

بنابراین والدین باید کاملاً مراقب سخن خود از نظر صدق و کذب باشند تا فرزندان دروغ نگویند، بلکه باید در اوقات حساس نیز در گفتار و رفتار خود راستگویی و صداقت را رعایت کنند تا فرزندان طبق آموزه های اسلامی تربیت شوند و صداقت در سخن و عمل را از همان کودکی از پدر و مادر خود بیاموزند.