سوره نور از جمله سوره‌های مدنی است و، چون آیه نور در آن قرار دارد به این نام خوانده می‌شود. در سوره نور تأکید فراوانی بر عفت و پاک‌دامنی زنان شده است و از حقوق دختران بر پدرشان آن است که این سوره را به آن‌ها یاد بدهند. در این مطلب با آیات مهمی از جمله آیه ۳۵ سوره نور آشنا خواهید شد.

مشخصات سوره نور

سوره ۲۴ قرآن

دارای ۶۴ آیه

از سوره‌های جزء
۱۸
در مدینه نازل شده

از نظر ترتیب نزول ۱۰۳ که قبل از سوره نصر و بعد از سوره حج نازل شده

علت نام‌گذاری سوره نور

علت نام‌گذاری این سوره آن است که ۷ بار کلمه «نور» در آن تکرار شده و آیه ۳۵ آن که معروف به «آیه نور» است و خداوند را به عنوان نور آسمان‌ها و زمین معرفی کرده است در آن آمده است:

«اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَلا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الأمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ»
«خداوند نور آسمان‌ها و زمین است، مثل نور خداوند همانند چراغدانى است که در آن چراغى (پرفروغ) باشد، آن چراغ در حبابى قرار گیرد، حبابى شفاف و درخشنده همچون یک ستاره فروزان، این چراغ با روغنى افروخته می‌شود که از درخت پربرکت زیتونى گرفته شده که نه شرقى است و نه غربى (روغنش آن‌چنان صاف و خالص است که) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله‌ور شود؛ نورى است بر فراز نورى و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدایت مى‏کند و خداوند به هر چیزى داناست.»

محتوای سوره نور

در این سوره سفارش‌های زیادی به رعایت عفت و پاک‌دامنی شده است. علاوه بر آن احکام مجازات مردان و زنان زناکار و کسانی که به زنان پاک‌دامن تهمت زنا می‌زنند (قذف) وجود دارد. علاوه بر این ماجرای «اِفک» هم در این سوره بیان شده است. از دیگر موضوعات مطرح شده در سوره نور عبارت‌اند از:

احکام لعان

واجب بودن حجاب برای زنان

معافیت زنان سالخورده از حجاب

لزوم وجود چهار شاهد برای اثبات زنا

آداب وارد شدن به خانه

اصل سنخیت توازن و تناسب

آیات مشهور سوره نور

علاوه بر آیه ۳۵ که به آیه نور معروف است در آیات ۱۱ تا ۲۶ سوره نور ماجرای افک بیان شده است.

افک به چیزی گفته می‌شود که نسبت به حالت طبیعی و اصلی‌اش دگرگون شده باشد. به دروغ و تهمت هم که به نوعی سخن را از حقیقت منحرف می‌کنند افک گفته می‌شود. ماجرا مربوط به تهمت زدن به یکی از مسلمانان است و در این آیات این مسئله را سرزنش می‌کند و تهمت زنندگان را به عذابی بزرگ تهدید می‌کند. بر اساس این آیات مشخص است که این تهمت به یکی از مسلمانان مشهور یا اعضای خانواده پیامبر (ص) زده شده است که احتمال می‌رود یکی از دو فرد زیر مدنظر این آیات باشند:

تهمت بعضی منافقان به عایشه بعد از بازگشت از غزوه بنی مصطلق

تهمت عایشه به ماریه قبطیه

آیاتی که به این ماجرا پرداخته‌اند به این شرح هستند:

در حقیقت کسانى که آن بهتان [داستان افک] را [در میان] آوردند، دسته‌ای از شما بودند آن [تهمت] را شرى براى خود تصور مکنید؛ بلکه براى شما در آن مصلحتى [بوده] است. براى هر مردى از آنان [که در این کار دست داشته] همان گناهى است که مرتکب شده است و آن کس از ایشان که قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابى سخت‏ خواهد داشت (۱۱)

چرا هنگامى که آن [بهتان] را شنیدید مردان و زنان مؤمن گمان نیک به خود نبردند و نگفتند این بهتانى آشکار است (۱۲)

چرا چهار گواه بر [صحت] آن [بهتان] نیاوردند پس، چون گواهان [لازم] را نیاورده‌اند اینان‌اند که نزد خدا دروغگویانند (۱۳)

و اگر فضل خدا و رحمتش در دنیا و آخرت بر شما نبود قطعاً به [سزاى] آنچه در آن به دخالت پرداختید به شما عذابى بزرگ می‌رسید (۱۴)

آنگاه که آن [بهتان] را از زبان یکدیگر می‌گرفتید و با زبان‌های خود چیزى را که بدان علم نداشتید می‌گفتید و می‌پنداشتید که کارى سهل و ساده است با اینکه آن [امر] نزد خدا بس بزرگ بود (۱۵)

و [گر نه] چرا وقتى آن را شنیدید نگفتید براى ما سزاوار نیست که در این [موضوع] سخن گوییم [خداوندا] تو منزهى این بهتانى بزرگ است (۱۶)

خدا اندرزتان می‌دهد که هیچ‌گاه دیگر مثل آن را اگر مؤمنید تکرار نکنید (۱۷)

و خدا براى شما آیات [خود] را بیان می‌کند و خدا داناى سنجیده‏ کار است (۱۸)

کسانى که دوست دارند که زشت‌کاری در میان آنان که ایمان آورده‌اند شیوع پیدا کند براى آنان در دنیا و آخرت عذابى پردرد خواهد بود و خدا [ست که] می‌داند و شما نمی‌دانید (۱۹)

و اگر فضل و رحمت‏ خدا بر شما نبود و اینکه خدا رئوف و مهربان است [مجازات سختى در انتظارتان بود] (۲۰)

اى کسانى که ایمان آورده‌اید پاى از پى گام‌های شیطان منهید و هر کس پاى بر جاى گام‌های شیطان نهد [بداند که] او به زشت‌کاری و ناپسند وامی‌دارد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود هرگز هیچ‌کس از شما پاک نمی‌شد ولى [این] خداست که هر کس را بخواهد پاک می‌گرداند و خدا [ست که] شنواى داناست (۲۱)

و سرمایه‌داران و فراخ‏دولتان شما نباید از دادن [مال] به خویشاوندان و تهیدستان و مهاجران راه خدا دریغ ورزند و باید عفو کنند و گذشت نمایند مگر دوست ندارید که خدا بر شما ببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است (۲۲)

بی‌گمان کسانى که به زنان پاک‌دامن بی‌خبر [از همه جا] و با ایمان نسبت زنا می‌دهند در دنیا و آخرت لعنت‏ شده‌اند و براى آن‌ها عذابى سخت‏ خواهد بود (۲۳)

در روزى که زبان و دست‌ها و پاهایشان بر ضد آنان براى آنچه انجام می‌دادند شهادت می‌دهند (۲۴)

آن روز خدا جزاى شایسته آنان را به طور کامل می‌دهد و خواهند دانست که خدا همان حقیقت آشکار است (۲۵)

زنان پلید براى مردان پلیدند و مردان پلید براى زنان پلید و زنان پاک براى مردان پاک‌اند و مردان پاک براى زنان پاک اینان از آنچه درباره ایشان می‌گویند برکنارند براى آنان آمرزش و روزى نیکو خواهد بود (۲۶)

ثواب خواندن سوره نور

پیامبر (ص) فرمود: هر کس سوره نور را بخواند خداوند ۱۰ حسنه به تعداد همه مؤمنان گذشته و آینده به او می‌دهد.

پیامبر (ص) همچنین در روایت دیگری فرموده است: یکی از حقوق دختر بر پدر آن است که سوره نور را به او تعلیم دهد.

امام صادق (ع) فرمود: مال و عورت خود را با خواندن سوره نور حفظ کنید و زنان خود را به‌وسیله آن در حصار عفت قرار دهید، زیرا کسى که این سوره را در هر شب و هر روز بخواند، هیچ یک از خانواده‌اش هرگز زنا نمی‌کند تا بمیرد، در وقت مردن هفتاد هزار ملک تا کنار قبر، او را تشییع جنازه می‌کنند و براى او دعا و استغفار می‌کنند تا وارد قبر شود.

فضائل و برکات سوره نور

جلوگیری از محتلم شدن

پیامبر (ص): اگر فردی سوره نور را نوشته و در تشکی که بر روی آن می‌خوابد، قرار دهد تا وقتی که این نوشته در آن وجود دارد، دچار احتلام نمی‌شود.

بازگرداندن شخص فراری

برای بازگشت فردی که فرار کرده است آیه ۴۰ سوره نور را بخوانید:

«أَوْ کَظُلُمَاتٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ یَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَرَاهَا وَمَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ»
«یا همچون ظلماتى در یک دریاى عمیق و پهناور که موج آن را پوشانده و بر فراز آن موج دیگرى و بر فراز آن ابرى تاریک است، تاریکی‌هایی است یکى بر فراز دیگرى، آن گونه که هرگاه دست خود را خارج کند ممکن نیست آن را ببیند و کسى که خدا نورى براى او قرار نداده، نورى براى او نیست!»

منبع: سایت ستاره