عاشورا چیست؟

عاشورا از ریشه «عشر» به معنی ۱۰ و دهم است. عاشورا در زبان عبری به دهمین روز ماه تشری (یکی از ماه‌های یهودی) گفته می‌شود. عاشورا به دهمین روز ماه محرم گفته می‌شود و علت این نام‌گذاری به خاطر اتفاقاتی است که در این روز در سال ۶۱ هجری قمری بر امام حسین (ع) و یاران و اهل‌بیتش افتاد و در صحرای کربلا به دست سپاه عمر بن سعد به سعادت رسیدند و زنان و بچه‌ها به اسارت برده شدند.

روز عاشورا در بسیاری از کشور‌های شیعه‌نشین از جمله ایران، عراق، افغانستان، پاکستان و هند تعطیل رسمی است.

خلاصه واقعه عاشورا

بعد از مرگ معاویه در سال ۶۰ هجری قمری پسرش یزید بن معاویه خود را خلیفه معرفی کرد و از مردم بیعت گرفت. او بعد از رسیدن به خلافت نامه‌ای به والی مدینه نوشت و از او خواست تا از بزرگان قریش و افرادی همچون امام حسین (ع) برای او بیعت بگیرد. امام حسین با شنیدن این درخواست والی مدینه از بیعت کردن امتناع کرد و از مدینه راهی شهر مکه شد. یزید با شنیدن این خبر مزدوران خودش را برای به قتل رساندن امام (ع) در مکه راهی این شهر کرد.

هم‌زمان با این وقایع بود که مردم کوفه نامه‌های متعددی برای امام حسین (ع) فرستادند و از ایشان خواستند تا به کوفه بیاید تا با او بیعت کنند. امام برای اطمینان از تصمیم کوفیان پسرعمویش مسلم بن عقیل را به عنوان سفیر به این شهر فرستاد. مسلم وقتی به کوفه رسید به امام (ع) نامه نوشت و به ایشان اطمینان داد.

امام حسین (ع) که از سو قصد یزید به جان خودش باخبر شده بود برای حفظ حرمت خانه خدا مناسک حج خود را نیمه رها کرد و در روز هشتم ذی‌الحجه سال ۶۰ هجری راهی کشور عراق و شهر کوفه شد. این در حالی بود که عبیدالله بن زیاد از طرف یزید راهی کوفه شده بود و بزرگان این شهر را از تصمیمشان برای بیعت با امام حسین (ع) منصرف کرده بود و مسلم بن عقیل را هم به شهادت رسانده بود.

امام حسین (ع) پیش از رسیدن به کوفه در کربلا به محاصره نیرو‌های عمر بن سعد در آمد. عمر بن سعد به امام پیشنهاد داد که یا با یزید بیعت کند و یا این که کشته می‌شود. این‌چنین بود که در روز دهم محرم سال ۶۱ هجری قمری امام و ۷۲ تن از یارانش با لب تشنه به شهادت رسیدند و اهل‌بیت ایشان به اسارت برده شدند.

لحظه به لحظه با وقایع عاشورا

نماز صبح جماعت

کندن خندق اطراف خیمه‌ها برای جلوگیری از حمله به زنان و کودکان

خطبه‌خوانی امام حسین (ع) برای سپاه کوفه و یادآوری نامه‌هایی که برای ایشان نوشته‌اند.

سخن گفتن زهیر و بریر برای کوفیان

فریاد معروف امام حسین (ع) با ذکر «هل من ناصر ینصرنی»

توبه کردن افرادی همچون حر بن یزید ریاحی

پرتاب اولین تیر از سمت سپاه عمر بن سعد و آغاز حمله

شروع نبرد تن به تن دو تن از کوفیان با عبدالله بن عمیر

حمله از سمت راست به خیمه ها و دفع حمله توسط حبیب بن مظاهر و یارانش

حمله همزمان به جناح چپ خیمه‌های امام حسین (ع) توسط شمر و عقب‌نشینی مجدد

اولین شهید از یاران امام حسین (ع) که نامش ابوالشعثا بود.

آغاز جنگ تن به تن که البته یاران امام حسین (ع) اجازه ندادند کسی از بنی‌هاشم به میدان برود.

خواندن نماز ظهر به جماعت و به شکل نماز خوف (دورکعتی)

به میدان رفتن بنی‌هاشم و شهادت همه آن‌ها از جمله قاسم بن حسن (ع) و علی اکبر (ع) و…

دستور امام حسین (ع) به حضرت عباس (ع) برای آوردن آب

شهادت حضرت عباس (ع)

وداع امام حسین (ع) با اهل‌بیتش و بردن علی‌اصغر (ع) برای طلب آب

شهادت حضرت علی‌اصغر

به میدان رفتن امام حسین (ع)

زخمی شدن امام حسین (ع) و به میدان رفتن عبدالله بن حسن (ع) که در کنار عمویش به شهادت رسید.

شهادت امام حسین (ع) در عصر روز عاشورا توسط سنان بن انس

غارت اموال امام حسین (ع) و حمله به خیمه‌ها

بریدن سر امام حسین (ع) حوالی غروب روز عاشورا توسط شمر بن ذی‌الجوشن

حمل سر امام حسین (ع) توسط خولی برای این زیاد

تاختن اسب بر بدن امام حسین (ع) و یارانش

برگزاری نماز جماعت مغرب توسط عمر بن سعد و سپاه کوفه!

جایگاه عاشورا در فرهنگ شیعه

روز عاشورا در بین شیعیان بزرگ‌ترین روز برای سوگواری و عزاداری است این در حالی است که دشمنان اهل‌بیت (ع) این روز را خجسته می‌دانند و در آن به شادی می‌پردازند.

عاشورا در روایات

روایات مختلفی درباره روز عاشورا و عظمت این روز وجود دارد که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

امام صادق (ع):
«أمّا یَومُ عاشُوراءَ فَیَومٌ اُصِیبَ فیهِ الحُسَینُ صَریعا بَینَ أصحابِهِ»
«عاشورا روزى است که حسین میان یارانش کشته بر زمین افتاد.»
(بحارالانوار، ج. ۴۵، ص. ۹۵)

امام رضا (ع):
«مَن کانَ یَومُ عاشوراءَ یَومَ مُصیبَتِهِ و حُزنِهِ وبُکائِهِ یَجعَلُ اللّه ُ. یَومَ القیامَةِ یَومَ فرحِهِ و سُرورِهِ»
«هر که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد، خداوند روز قیامت را روز شادى و سرورش مى گرداند.»
(میزان الحکمه، ح. ۱۳۰۱۱)

امام رضا (ع):
«مَن تَرکَ السَّعیَ فی حَوائجِهِ یَومَ عاشُوراءَ قَضَى اللّه ُ. لَهُ حَوائجَ الدُّنیا و الآخِرَةِ»
«هر که در روز عاشورا کار و کسب خود را فرو گذارد، خداوند حاجت هاى دنیا و آخرت او را بر آورده سازد.»
(علل الشرائع، ص. ۲۲۷)

امام رضا (ع):
«فَإذا کانَ الیَومُ العاشِرُ کانَ ذلِکَ الیَومُ یَومَ مُصیبَتِهِ و حُزنِهِ و بُکائِهِ و یَقُولُ: هُوَ الیَومُ الَّذی قُتِلَ فیهِ الحُسَینُ»
«روز عاشورا روز مصیبت و حزن و گریه [امام کاظم (ع)]بود و مى فرمود: «در چنین روزى بود که حسین (ع) کشته شد.»
(الامالی، صدوق، ص. ۱۲۸)

عاشورا قبل از عاشورا

در تاریخ عرب زمان جاهلیت روز دهم محرم از جمله اعیاد رسمی و ملی بوده است و اعراب در این روز به شادمانی می‌پرداختند و لباس‌های گران‌بها می‌پوشیدند و خضاب می‌کردند.

اهل سنت عاشورا را روزی می‌دانند که حضرت موسی (ع) دریای سرخ را شکافت و با پیروانش از آن عبور کرد. آن‌ها این روز را گرامی می‌دارند و روزه می‌گیرند.

عزاداری روز عاشورا در طول تاریخ

اولین بار در زمان آل‌بویه روز عاشورا به طور رسمی تعطیل اعلام شد و مردم به عزاداری مشغول شدند. در طول دوران حکومت آل‌بویه، صفویه و قاجار آیین‌هایی از جمله گریه و شعرخوانی منشدان، مداحی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی، تعزیه و… شکل گرفت.

منبع: سایت ستاره