«خمس» در لغت به معنای پنج یک می باشد و در اصطلاح فقه عبارت است از:

«پرداخت یک پنجم مازاد در آمدی که از راه کار و کوشش به دست می آید».

خمس یکی از فروع دین است که مظهر تعبد و سپاس از موهبت های الهی است. خمس اعلام همدردی با مستمندان و مشارکت در جهاد مالی است.

قرآن می فرماید:

وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَی ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ[1]

و بدانید که هر چیزی را به غنیمت گرفتید، یک پنجم آن برای خدا و پیامبر و برای نزدیکان پیامبر و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان است، اگر به خدا ایمان آورده اید.

پس خمس از اصول ایمان است و کسی که ایمان را برگزید باید خمس بپردازد تا صداقت ایمان خود را نشان دهد.

امام باقر علیه السلام فرمود: برای هیچ کس جایز نیست از مالی که خمس به آن تعلّق گرفته چیزی بخرد، مگر این که حق ما را به ما برساند.[2]

امام زمان علیه السلام در توقیع، [نامه] خود کسانی را که خمس نمی دهند لعنت کرده است؛ چنان که می فرماید:

لَعْنَةُ اللَّهِ وَ الْمَلائِکةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلی مَنِ اسْتَحَلَّ مِنْ امْوالِنا دِرْهَماً[3]

لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر کسی که یک درهم از اموال ما را بر خویش حلال بشمارد.

در جایی دیگر به محمدبن عثمان دوّمین نایب خاص خود می فرماید:

اما آنچه پرسیده بودی درباره کسی که اموالی از ما را در دست دارد و بر خود حلال می شمرد و آن را تصرف می کند، بی آن که از طرف ما اجازه داشته باشد.

او ملعون است.

خمس دارای حکمت ها و اسرار گوناگونی است که به بعضی از آنها اشاره می شود:

1- خمس به منظور تأمین هزینه های امام به عنوان رئیس حکومت برای پیشبرد نظام اسلامی و اداره جامعه واجب گردیده است.[4]

2- خمس برای تأمین بودجه هر کار خیری است که امام بخواهد انجام دهد.

3- خمس وسیله ای برای رشد و کمال انسان محسوب می شود که ادای آن باعث جلب روزی و وسیله آمرزش گناهان می گردد و امام رضا علیه السلام به یکی از یارانش فرمود: خمس بپردازید که آن مایه جلب روزی و وسیله آمرزش گناهان است. [5]

4- خمس برای احیای دین خدا و تحقّق حکومت اسلامی است.

امام رضا علیه السلام فرمود:

انَّ الخمسَ عَونُنا عَلی دینِنا[6]

خمس کمک ما در پیاده کردن دین خداست.

آثار خمس

پرداخت خمس دارای آثار فراوانی است:

1- پاکی مال

امام صادق علیه السلام می فرماید:

ما ارید بذلک الا ان تطهّرو[7]

من از گرفتن خمس شما هدفی جز پاک کردن اموال شما ندارم.

2- تقویت دین

امام رضا علیه السلام می فرماید:

الخُمس عَونُنا علی دیننا[8]

خمس پشتوانه مکتب و راه ماست.

3- کفاره گناهان

امام رضا علیه السلام فرمود:

فَانَّ اخراجه تَمحیصُ ذُنوبُکم[9]

خارج کردن خمس وسیله آمرزش گناهان شماست.

4- وسعت روزی

امام رضا علیه السلام فرمود:

فَانَّ اخراجه مِفتاح رِزقکم[10]

پرداختن خمس کلید روزی شماست.

پی نوشت ها:
[1] . انفال، آیه 41.
[2] . وسائل الشیعه، ج 6، ح 4( لایحلّ لاحدٍ …).
[3] . کمال الدین، ص 198.
[4] . مکارم، 180 پرسش و پاسخ، ص 423.
[5] . وسائل الشیعه، ج 6، ب 3، ح 2.
[6] . وسائل الشیعه، ب 3، ح 2.
[7] . وسائل الشیعه، ج 9، ص 538.
[8] . وسائل الشیعه، ج 9، ص 538.
[9] . وسائل الشیعه، ج 9، ص 538.
[10] . همان.

منبع: حوزه نت