عقب ماندگی ذهنی چیست

عقب ماندگی ذهنی به پایین بودن کارکرد ذهنی و مهارت هایی که جهت زندگی روزمره نیاز است، گفته می شود. افراد مبتلا به این بیماری دارای IQ یا بهره هوشی زیر 70 و محدودیت قابل توجه در رفتار تطابقی مانند مهارت های ارتباطی و سایر مهارت های لازم برای حفظ زندگی دارند.

برای ارزیابی IQ از ابزارها و پرسش نامه های بهره هوشی و جهت ارزیابی رفتار تطابقی از adaptive behavior rating scaleاستفاده می شود.1
 

انواع عقب ماندگی ذهنی

بر اساس میزان IQ عقب ماندگی ذهنی به انواع زیر تقسیم می شود:

بسیار شدید (ضریب هوشی کمتر از 20)

شدید (ضریب هوشی بین 20 تا 34)

متوسط (ضریب هوشی بین 35 تا 49)

خفیف (ضریب هوشی بین 50 تا 69)

مرزی (ضریب هوشی بین 70 تا 84).1
 

علل کم توانی ذهنی کودک

دلایل بسیاری برای کم توانی ذهنی وجود دارد. برخی از آن‌ها قابل پیشگیری هستند؛ اما برخی دیگر اینطور نیستند. این دلایل را می‌توان در دسته‌های زیر قرار داد.
 

مشکلات پزشکی

مشکلات پزشکی که منجر به کم توانی ذهنی می‌شوند در سه گروه قرار می‌گیرند که شامل قرار گرفتن در معرض الکل و سایر داروها در دوران بارداری؛ قرار گرفتن در معرض سموم خاص؛ و برخی از انواع عفونت‌ها قبل از تولد است. قرار گرفتن در معرض الکل و داروها کاملاً قابل پیشگیری است.

سندرم الکل جنینی (FAS) عامل اصلی کم توانی ذهنی است. همچنین سایر داروها نیز به جنین در حال رشد آسیب می‌رسانند. این داروها شامل نیکوتین، کوکائین و هروئین است.

یک زن باردار در صورت استفاده از الکل یا مواد مخدر باید به پزشک خود اطلاع دهد. پزشک ممکن است بتواند به او در کاهش خطرات مربوط به فرزند متولد نشده کمک کند.

قرار گرفتن در معرض سموم قبل و بعد از زایمان

قرار گرفتن در معرض سموم قبل و بعد از زایمان می‌تواند کم توانی ذهنی ایجاد کند. نگرانی‌های ویژه ما مربوط به سرب، جیوه و تشعشعات است. جلوگیری از قرار گرفتن در معرض این سموم خطر ابتلا به کم توانی ذهنی را کاهش می‌دهد. ماهی‌های بزرگ مانند کوسه، ماهی خال مخالی و ماهی شمشیر حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند.

ماهی‌های کم جیوه شامل میگو، ماهی سالمون و پولاک هستند. قرار گرفتن در معرض تشعشعات زیاد نیز با کم توانی ذهنی همراه است. خوشبختانه، تجهیزات پرتوی مدرن میزان مواجهه با اشعه را به طرز چشمگیری کاهش داده است. با این حال، مشخص نیست که سطح ایمنی قرار گرفتن در معرض این تشعشعات چیست. به همین دلیل، زنانی که ممکن است باردار باشند، باید قبل از انجام هرگونه اقدامات پرتودرمانی با پزشک خود صحبت کنند.
 

انواع خاصی از عفونت 

انواع خاصی از عفونت‌ها نیز می‌تواند منجر به کم توانی ذهنی شود. زنان باردار می‌توانند برای کاهش این خطرات اقدامات ساده‌ای انجام دهند. زنان باردار باید از تماس با مدفوع گربه خودداری کنند.

گربه‌ها می‌توانند یک انگل ایجاد کنند که باعث عفونت توکسوپلاسما شود. این عفونت به عنوان یک عامل ایجاد کم توانی‌های ذهنی شناخته می‌شود. زنان باردار نباید جعبه‌های لیتری گربه را کنترل کنند. آن‌ها نباید در جاهایی که ممکن است گربه‌ها مدفوع کرده باشند باغبانی کنند.

چندین بیماری مقاربتی 

چندین بیماری مقاربتی وجود دارد که اگر نوزاد یا جنین در معرض آن‌ها قرار بگیرد می‌تواند دچار کم توانی ذهنی شود. این موارد شامل هپاتیت B، سفلیس و تبخال سیمپلکس II است. زنان باردار باید رابطه جنسی ایمن داشته باشند و از کاندوم استفاده کنند تا خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش دهند.

کودکان باید در برابر عفونت‌هایی که باعث ایجاد کم توانی ذهنی می‌شوند، از واکسینه شوند. این واکسیناسیون‌ها و پروتکل‌ها به طور مداوم در حال تکامل هستند. والدین باید از پزشک فرزندشان راهنمایی‌هایی را دریافت کنند.

آسیب مغزی 

آسیب مغزی یکی دیگر از دلایل کم توانی ذهنی است. بسیاری از صدمات مغزی قابل پیشگیری است. کودکان همیشه باید در صندلی ایمنی کودک سوار شوند. صندلی باید درست نصب و استفاده شود. دستورالعمل‌های کارخانه سازنده صندلی را برای نصب و استفاده دنبال کنید.

اگر یک خانواده نتواند صندلی ایمنی کودک را تهیه کند، آژانس‌هایی وجود دارند که می‌توانند آن‌ها را تأمین کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر از پزشک کودک خود راهنمایی بخواهید. کودکان هنگام دوچرخه سواری، اسکیت و غیره باید همیشه از کلاه ایمنی استفاده کنند.

آسیب‌دیدگی مغز نیز هنگام تکان خوردن یا افتادن نوزادان رخ می‌دهد. این وضعیت ناگوار غالباً هنگامی اتفاق می‌افتد که مراقبان به خوبی از نوزاد مراقبت نکنند. مراقبت از نوزادان می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد. طبیعی است که احساس ناامیدی کنید. از ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بخواهید تا شما را به شخصی معرفی کند که می‌تواند راه‌های بهتری برای مقابله با استرس را به شما یاد دهد.

علل ژنتیکی بسیاری برای کم توانی ذهنی وجود دارد. دو مورد شایع این عوامل سندرم داون و سندرم X شکننده هستند. دلایل ژنتیکی کم توانی ذهنی قابل پیشگیری نیست.
 

بیماری‌های روانپزشکی

در نهایت، برخی بیماری‌های روانپزشکی نیز با کم توانی ذهنی همراه هستند. شایع‌ترین آن‌ها اختلال طیف اوتیسم (ASD) نامیده می‌شود. مانند ناهنجاری‌های ژنتیکی، هیچ روش شناخته شده‌ای برای پیش‌بینی یا پیشگیری از بیماری ASD وجود ندارد.2
 

علائم معلولیت ذهنی و نشانه ها در کودکان

همه کودکان مثل هم نیستند، نشانه ها و علائم عقب ماندگی ذهنی در کودکان متفاوت است که در اینجا چند مورد وجود دارد:

_سختی در بیان

_یادگیری آهسته برای حرف زدن

_جا گذاشتن اشیا

_مشکل برای به خاطر سپردن

_عملکرد ضعیف آکادمیک

_هوش کم

_عملکرد ضعیف در تست IQ

_توجه ویژه ای برای یادگیری مهارت های ساده ضروری است

_داشتن مشکل برای لباس پوشیدن

_نشانه های رفتاری

_پرخاش

_افسردگی

_اضطراب

_تمایل به آسیب به خود

_افکار خودکشی

_روابط درون فردی ضعیف

_وابستگی بیش از حد به والدین

_عدم قادر بودن به پاسخگویی به شرایط به روش اندازه گیری شده

_محدوده توجه کم.3

تشخیص عقب ماندگی ذهنی

چند راه برای تشخیص عقب ماندگی ذهنی در کودکان وجود دارد.
 

مقیاس هوش استنفورد – بینت

این آزمایش استدلال کم، دانش، استدلال سیال، پردازش بصری – فضایی و حافظه را اندازه گیری می کند. این یکی از آزمایش های اولیه ای است که اختلالات یادگیری را در کودکان تشخیص می دهد.

ارزیابی باتری کوفمان برای کودکان

این آزمون برای ارزیابی رشد شناختی یک کودک مورد استفاده قرار می گیرد. انواع آزمایش های انجام شده در محدوده وسیعی هستند و براساس سن کودک متفاوت هستند. این تست یک تست مستقل نیست، به این معنی که نتایج این تحلیل را باید در ارتباط با دیگر تست ها مشاهده کرد.
 

مقیاس رشد نوزاد

این آزمون استاندارد برای کودکان بین 1 تا 42 ماهگی است. مهارت های حرکتی، زبان و شناختی مورد آزمایش قرار می گیرند. این امر به نوبه خود به نمایش کودکانی کمک می کند که مستعد مشکلات توسعه در آینده هستند.3
 

درمان عقب افتادگی ذهنی

هدف اولیه اقدامات درمانی، آماده کردن کودک برای زندگی مستقل می باشد. ضروری است، آموزش از دوران اولیه کودکی شروع شود.

هرچه کودک از سنین کمتر آموزش های لازم را فرا بگیرد و آن ها را بکار ببندد، در سنین بزرگسالی می تواند شرایط زندگی مساعد تری داشته باشد و از پس امور خود بهتر برآید. از جمله آموزش های مهم در این مبحث می توان به موارد زیر اشاره نمود:

کار درمانی

مشاوره

دارو درمانی

رفتار درمانی و…1

پینوشتها
1.www.drmehraban.com
2.www.anjomanmaaref.com
3.www.namnak.com