مفهوم ناباروری

ناباروری همیشه به معنای عقیم بودن یا ناتوانی دائمی در بچه‌دار شدن نیست. در ایران حدود ۲۰ درصد از زوج‌ها نابارور هستند، اما درصد بسیار کمی از آنها عقیم هستند. بیشتر زوج‌های نابارور که برای بچه‌دار شدن اقدام می‌کنند با درمان و بدون درمان بالاخره صاحب فرزند می‌شوند. مشکل ناباروری ممکن است از طرف مرد، زن یا هر دو باشد. در برخی موارد پس از انجام تمامی آزمایش‌ها، علت اصلی ناباروری مشخص نمی‌شود.

ناباروری برای بسیاری از زوج‌ها یک بحران به حساب می‌آید و مشکلات ناباروری معمولاً با خود احساس گناه به همراه دارد. انجام معاینات پیش از بارداری می‌تواند به زوج‌ها برای مشخص شدن وضعیت باروری آنها پیش از اقدام به بارداری کمک کند. در این صورت اگر مشکلی وجود داشته باشد، زودتر از آن باخبر می‌شوید و درمان مناسب را برای بهبود باروری و افزایش شانس بارداری و داشتن فرزندی سالم دریافت می‌کنید.

علائم و دلایل ناباروری در زنان

اختلالات تخمک‌گذاری در زنان می‌تواند یکی از علائم ناباروری باشد. تغییر در دورۀ عادت ماهانه با مشکلات مربوط به ناباروری مرتبط است. داشتن عادت‌های ماهانۀ غیرطبیعی مانند خونریزی بیشتر یا کمتر از حد معمول، عادت‌های ماهانۀ نامنظمی که باعث می‌شود فاصلۀ روزهای بین دو عادت ماهانه در هر ماه تغییر کند، نداشتن عادت ماهانه یا توقف ناگهانی آن یا عادت‌های ماهانۀ دردناک مثل کمردرد، درد ناحیۀ تناسلی و گرفتگی ماهیچه‌ها از علائمی است که اگر قصد بارداری دارید باید به آنها توجه کنید و در صورت وجود این علائم برای افزایش شانس بارداری خود و بررسی مشکلات، سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم در زنان می‌تواند نشان‌دهندۀ تغییرات هورمونی در او باشد که می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات باروری در زنان شود. این علائم ظاهری که نشان‌دهندۀ تغییرات هورمونی هستند شامل موارد زیر است:

تغییرات پوستی شامل افزایش آکنه و جوش
کاهش یا افزایش میل جنسی
رشد موهای زاید در پشت لب، روی قفسۀ سینه و چانه
ریزش یا نازک ‌شدن موها
افزایش وزن
ترشحات شیری رنگ از نوک سینه‌ها و بدون ارتباط با شیردهی
احساس درد هنگام برقراری رابطۀ جنسی

موارد بالا علائمی است که به علت وجود یک یا چند مشکل در زنان بروز می‌کند و می‌تواند نشان‌دهندۀ ناباروری باشد. اما ناباروری ممکن است دلیل دیگری داشته باشد که هیچ علائمی ندارد. یک دلیل عمدۀ ناباروری در زنان اختلال تخمک‌گذاری است. یعنی تخمک آزاد نمی‌شود یا امکان بارور شدن ندارد. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (pcos) یکی از علل اصلی توقف تخمک‌گذاری است. از دیگر علل شایع ناباروری در زنان، مشکلات مرتبط با لوله‌های رحم است که وظیفۀ حمل تخمک از تخمدان به رحم را بر عهده دارند. گاهی لوله‌های رحم به خاطر باقی ماندن بافت یا جای زخم پس از عفونت یا به دلیل عارضۀ آندومتریوز مسدود می‌شوند. همچنین ممکن است ترشحات دهانۀ رحم باعث آسیب دیدن اسپرم یا کاهش تحرک آن و در نتیجه ناتوانی اسپرم در رسیدن به تخمک و در نتیجه لقاح تخمک شود.

مشکلات ناباروری ممکن است ناشی از ناتوانی تخمک لقاح‌یافته برای لانه‌گزینی در رحم باشد. پس از ورود تخمک لقاح‌یافته به رحم، علل بسیاری می‌تواند مانع از لانه‌گزینی آن در رحم شود. کیفیت تخمک یکی از مواردی است که در توانایی تخمک لقاح‌یافته برای لانه‌گزینی در رحم تأثیرگذار است. افزایش سن، به ویژه پس از ۳۵ سالگی نیز باعث کاهش باروری می‌شود. باردار شدن پس از ۴۵ سالگی به ندرت اتفاق می‌افتد. همچنین اضافه ‌وزن یا لاغری نیز می‌تواند باعث کاهش باروری شود. سیگار کشیدن نیز علاوه بر آن که باعث کاهش باروری در زن می‌شود، می‌تواند خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.1

بیماری زنان

بیماری های زنان علت شایع ناباروری شامل موارد زیر می باشد:

انسداد لوله های فالوپ رحمی

اگر لوله های فالوپ رحم بر اثر حادثه ای مسدود شده باشد مانع از به هم رسیدن اسپرم و تخمک می شوند و در نتیجه ناباروری حاصل می شود.

آندومتریوز

این بیماری زمانی اتفاق می افتد که بافت غشای رحمی در جای غیر از رحم شروع به رشد و تکثیر کند. تعداد قابل توجهی از زنان در سنین باروری تحت تاثیر چنین عارضه ای دچار نازایی می شوند.

فیبروئید های رحمی

به معمول وجود فیبروم غیر فعال در رحم باعث نازایی نمی شود و جزو بیماری های رایج در میان زنان است، زمانی که این فیبروئید ها حفره های داخلی رحم را تخریب کنند می توانند تاثیر جدی بر جنین و بارداری داشته باشند و باعث خاتمه غیر طبیعی بارداری شوند.

پولیپ آندومتری

این عارضه اغلب در سلول های رحمی مشاهده می شود به طوری که می تواند توانایی لقاح و کاشت جنین را از یک زن سلب کند.

عفونت های قارچی و باکتریالی شدید

تومور های سرطانی در رحم، تخمدان و دهانه رحم 2

زمان مناسب برای مراجعه به متخصص زنان و زایمان

بسیاری از زنان جامعه معمولا هر زمان که با بیماری مواجه شوند به متخصص زنان مراجعه می کنند، این در صورتی است که برخی از بیماری ها ممکن است بدون علامت باشد و فرد پس از پیشرفت بیماری متوجه شود و این خود مشکلاتی را برای افراد به همراه خواهد داشت . لذا به تمامی زنان در هر سنی توصیه می شود مراجعه به متخصص زنان و زایمان را هر شش ماه یکبار فراموش نکنند، به ویژه زنان بالای 35 سال سعی نمایند از برقراری رابطه جنسی مخافظت نشده پیشگیری کرده و در صورت عدم باروری به پزشک مراجعه کنند .

تشخیص ناباروری

بررسی علائم و شرح حالی از وضعیت بیماری، همچنین انجام تست های تصویربرداری و آزمایش خون در تشحیص و بررسی ناباروری موثر خواهد بود . لاپاراسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی است که به تشخیص ناباروری کمک بسزایی می نماید .

درمان ناباروری

درمان ناباروری با توجه به عوامل متعددی متفاوت می باشد. آنچه نوع درمان را مشخص می کند عواملی نظیر تست های تشخیصی، مدت زمان عدم ناباروری، سن، شرایط جسمانی و علت بیماری می باشد. به همین منظور بایستی ابتدا به متخصص زنان و زایمان مراجعه نموده و پس از بررسی های لازم روش درمان مشخص گردد. مصرف داروها و یا جراحی از عوامل موثر در درمان ناباروری است .

درمان ناباروری در زنان

مصرف داروها و انجام درمان های ناباروری همانند IVF و IUI بسیار موثر خواهد بود .

کلام آخر

با وجود پیشرفت های بسیار دیگر باردار شدن یک آرزو نیست، بلکه تمامی افراد پس از بررسی های لازم و تشخیص علت دقیق ناباروری می توانند باردار شوند.3

پی نوشت:
1.www.madarsho.com
2.www.aminmc.ir
3.www.drsanagoo.com