فرق بین وقف و امور خیریه در این مطلب با جزئیات برای شما بررسی می شود. امور خیریه و وقف اسلامی دو سنت بسیار پسندیده هستند که باعث جاری شدن چشمه کار نیک و احسان تا مدت ها خواهند شد. وقف یکی از مهم ترین اشکال کار نیک و البته سخاوتمندی در جامعه اسلامی است. امور خیریه نیز به مجموعه کارهایی گفته می شود که در قالب واگذاری یک مال یا ارائه یک خدمت به قسمتی از جامعه اسلامی که نیازمند به آن است گفته می شود. 

البته شما باید توجه داشته باشید که امور خیریه تنها مختص جامعه اسلامی نیست و در تمامی ادیان و مذاهب، حتی در نزد آتئیست ها که اعتقادی به وجود خداوند ندارند نیز وجود دارد. در این میان اما در ادیان ابراهیمی، وقف و امور خیریه به صورت دقیق تر و دارای چهارچوب تعریف شده اند تا فرد پیرو این مذهب بتواند به صورت اولویت دار و درست برای این کارها اقدام کند. 
 
بعضی از اشکال وقف و امور خیریه در این ادیان واجب و برخی دیگر مستحب هستند. برای مثال زکات در اسلام یک واجب شرعی برای کسانی است که شرایط پرداخت آن را دارند. اما در اسلام وقف معنای خاصی دارد و منظور از وقف در جامعه اسلامی با وقف در عموم جوامع تفاوت دارد. عمده دلیل این تفاوت بین وقف و امور خیریه در اسلام به دلیل چارچوب ها و قوانین تعیین شده برای این امر است. در ادامه این مقاله قصد داریم تا در خصوص تفاوت های بین وقف و امور خیریه برای شما صحبت کنیم. با ما تا انتهای این مقاله همراه شوید. 

وقف چیست؟

شما شما نیز تا به حال روی تابلوی برخی مساجد، مدارس و یا حتی آبسردکن ها دیده باشید که جمله ای حک شده با این عنوان که وقف مرحوم فلانی، یا وقف فلان انسان. آیا تا کنون فکر کرده اید که این جمله چه معنایی دارد؟

به نظر شما آیا این واگذاری، یک اهدای ساده است؟ جواب خیر است. در اسلام برای این منور قوانین خاصی تعریف شده است که در ادامه مطلب به آن ها می پردازیم. ابتدا بیایید تعریف وقف را با یکدیگر بررسی کنیم.

کلمه وقف در لغت به معنای حبس کردن و یا انحصاری کردن چیزی برای کسی است. در قانون مدنی ما به صورت دقیق وقف به عنوان حبس مال و تمامی منافع آن در جهت رضای خدا بیان شده است به صورتی که هیچ ادعایی پس از تسلیم آن در راه رضای خدا و منفعت جامعه، وجود نداشته باشد. از نظر قانونی و فقه اسلامی به صورت کلی دو نوع وقف داریم. یکی وقف عام و دیگری وقف خاص. وقف عام مربوط به سازمان ها، مساجد و یا مدارس اهدا شده می باشد که برای عموم جامعه دارای منفعت هستند و وقف خاص نیز به مواردی گفته می شود که منفعت وقف به فرد یا گروه محدود و خاصی می رسد. 

تا اینجای مطلب شاید تا به حال تفاوت های میان وقف و امور خیریه را در ساختار آن ها درک کرده باشید. در خصوص وقف به صورت دقیق در قانون تعریف شده است که واقف باید مالک تام و بی حرف و حدیث مال خود باشد و همچنین رضایت کامل در اهدای ملک خود داشته باشد و البته مورد دیگری که بسیار مهم است این است که اصل مال دارای منافع باشد. 

تفاوت میان وقف و امور خیریه چیست؟ 

تفاوت های میان وقف در جامعه اسلامی با خیریه های معمول در سراسر دنیا را می توان از چندین نظر بررسی کرد. اولین تفاوت این دو از نظر خاستگاه آن ها است. وقف یک احسان پایدار است که در جامعه اسلامی دارای قوانین و چارچوب مشخص است. اما امور خیریه به شکل امروزی دارای خاستگاهی از قاره اروپا و آمریکا است. این تفاوت یکی از عمده ترین ریشه های فرق میان وقف و امور خیریه است. 

وقف به دلیل این که شکل حقوقی دارد، با قوانین دقیق دارای شرایط شده است. برخی از مهم ترین شرایط وقف در این قسمت بررسی شده است:
•    مال مورد وقف باید در تصرف قانونی و شرعی کامل مالک و فرد اهدا کننده باشد. 

•    مال مذکور باید به صورت عینی قابل مشاهده باشد. باید توجه داشته باشید که تنها نمی توان منافع یک مال را به صورت وقف اهدا کرد. 

•    ملک یا مال مذکور برای وقف باید به صورت کامل از نظر حقوقی آزاد بوده و هیچ قراردادی نداشته باشد. املاک اجاره ای در مدت قرارداد و یا املاک رهن شده تا پایان زمان قرارداد قابل وقف نمی باشند. 

•    از نظر شرعی و قانونی مال مورد وقف باید به صورت کامل آزاد بوده و دارای منافع کاملا حلال باشد. برای فهم بیشتر این مورد یک مثال عینی برای شما می زنیم. مکان های قمار که درآمد آن ها از طریق این امر نامشروع در اسلام تامین می شود، قابل وقف نیست. همچنین باید توجه داشته باشید که وقف مالی که اشکال شرعی و احتیاط دارد نیز مجاز نیست. 

•    مال وقفی باید به مدت زمان قابل توجهی ماندگار بوده و به پایان نرسیده و یا تمام نشود. برای مثال شما نمی توانید مواد غذایی را وقف کنید. 

•    ملک یا مال مد نظر برای وقف باید به صورت کامل در تصرف مالک بوده و امکان دسترسی به آن وجود داشته باشد. برای مثال شما نمی توانید مالی که در یک کشور دیگر دارید را وقف کنید و یا خودروی خود را که به سرقت رفته است وقف کنید. 

•    وقف مال باید با نیت صحیح و بدون اشکال شرعی انجام شود. یعنی نیت مالک زمان وقف مال، غیر شرعی نباشد. 

تمامی این موارد از چارچوب های وقف بوده و تفاوت میان وقف و امور خیریه محسوب می شوند. در امور خیریه شما چنین شرایط و سخت گیری هایی نخواهید داشت. برای مثال مواردی مانند نیت سالم و یا ماندگاری مال و یا حلال بودن منافع مال در خیریه های مرسوم در دنیا اهمیتی ندارند. 

به صورت کلی می توان گفت تفاوت اصلی میان وقف و امور خیریه در قوانین و چارچوب های وقف است که خیریه شرایط اینچنینی ندارد و بسیار آزاد است. اما وقف اسلامی و امور خیریه هر دو دارای نفسی یکسان و واحد هستند که هدف از وقف و امور خیریه ایجاد منفعت برای عموم جامعه و یا اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه است.