به طور کلی، هوش مالی مشابه هوش منطقی و همچنین هوش هیجانی است. در واقع، راه‌کارهای بسیاری برای پرورش انواع هوش از جمله هوش هیجانی وجود دارند. از سوی دیگر، یکی از فاکتورهای تربیتی مهم در پرورش کودکان تقویت هوش مالی آن‌هاست؛ بنابراین شما به عنوان پدر یا مادر کودک باید با قوانین ضروری به منظور تقویت هوش مالی کودکان آشنایی داشته باشید.

چرا تقویت هوش مالی کودکان مهم است؟

در واقع، تقویت هوش مالی کودکان یکی از نکات کلیدی در نحوه تربیت آن‌ها به عنوان فردی موفق در آینده است، چرا که با استفاده از این روش کودکان از ارزش و کارکرد پول در زندگی روزمره آگاهی یافته و می‌توانند نسبت به مدیریت مالی شخصی خود و همچنین خانواده اقدام کنند.

به بیان دیگر، تقویت هوش مالی کودکان موجب می‌شود تا آنها نسبت به میزان درآمد، هزینه‌های موجود و مقدار پس‌انداز آگاهی یافته و بودجه خود را بر اساس آن‌ها تنظیم کنند. در چنین شرایطی کودکان در خرید برخی کالاهای غیرضروری خود نیز تجدید نظر می‌کنند. به علاوه، چنین کودکانی در آینده از هدر دادن پول خود برای خرید برخی چیزهای کم‌ارزش خودداری می‌کنند.

چه سنی برای تقویت هوش مالی کودکان مناسب است؟

به طور کلی، هر چه زودتر آموزش‌های مرتبط با تقویت هوش مالی کودکان را آغاز کنید، نتایج بهتری نیز کسب می‌کنید. در همین راستا، توصیه می‌شود تا در هنگام تولد کودک حساب بانکی جدایی برای او باز کرده و به صورت ماهانه مبلغی را به آن واریز کنید. همچنین می‌توانید برخی هدایای نقدی که فرزندتان در مناسبت‌های مختلف مانند تولد، اعیاد و موارد مشابه دریافت می‌کند را به حساب شخصی او واریز کنید.

سپس زمانی که کودکتان درخواست واگذاری پول‌های مربوط به حساب خود را دارد، می‌توانید به او بگویید که حساب بانکی وی کاملاً متعلق به او بوده و تمامی پول‌های موجود در آن نیز به خود او اختصاص دارند؛ اما توجه داشته باشید که می‌باید در این شرایط آموزش‌های لازم برای تقویت هوش مالی کودکان را به کار گرفته و مسیری درست برای او ترسیم کنید.

در همین راستا، به کودک خود زمان برداشت و دسترسی به حساب بانکی را یادآوری کنید. به عبارت دیگر، به او بگویید که گرچه تمام پول‌ها متعلق به خودش هستند، اما حاصل کار شخصی او محسوب نمی‌شوند، از همین روی باید با دقت و برنامه‌ریزی بیشتری نسبت به خرج کردن آن‌ها اقدام کند تا در آینده بتواند مدیریت مالی بهتری روی درآمد خود داشته باشد. در ادامه، برخی راه‌کارهای مؤثر به منظور تقویت هوش مالی کودکان را تشریح می‌کنیم.1

در ادامه به راهکارهای کلیدی به منظور تقویت هوش مالی کودکان پرداخته ایم همراه ما باشید.

توضیح دهید که پول از کجا می آید

بسیار مهم است که کودک شما  بداند پول چطور به‌ دست می‌آید. او باید بداند پول همین‌طوری از کیف مامان و بابا در نمی‌آید! فرزندمان باید بداند که پول در ازای کارکردن و تلاش کردن  به‌ دست می‌آید. ما کار می‌کنیم و پولش را  می‌گیریم. اگر کار نکنیم، خبری از پول نیست. به‌گفتهٔ «ریچل کروز» (Rachel Cruze) کارشناس مالی و نویسندهٔ کتاب «خانوادهٔ ثروتمند: نسلی برای موفقیت مالی»، مهم است که پیوسته رابطهٔ میان پول و کارکردن را برای کودک خود توضیح دهیم. زیرا کودک باید بداند پولی که به دست می آید دارای چه ارزشی است.

آن ها را به پس‌انداز کردن عادت دهید

درخانه یک قانونی بگذارید که بر طبق آن کودکان موظف به پس‌انداز کردن حداقل ۱۰ درصد یا بیشتر از پول خود باشند. این پول می‌تواند از انجام دادن کاری در بیرون خانه بدست آمده باشد یا از محل پول توجیبی و ماهانه کنار گذاشته شود. اگر برنامه آموزشی خود را در مورد پس‌انداز به موقع شروع کنید و در ابتدا خیلی شرایط را برای کودکان دشوار و سخت نکنید، موفق خواهید شد.

اگر برای کودکان شرایطی متعادل را در همه زمینه‌ها فراهم نماییم، آن ها نه تنها واکنش منفی نشان نخواهند داد، بلکه استقبال نیز خواهند کرد، در مورد پس‌انداز کردن نیز این مساله صادق می‌باشد. برای درک این مساله بهترین کار این است که به گذشته خود فکر کنید، زمانی که شما نیز کودک بوده‌اید، صادقانه بگویید که آیا پولی که در جشن تولد ۸ سالگی به‌عنوان هدیه دریافت کرده‌اید، با مشورت پدر و مادر آن را خرج کرده‌اید یا خیر؟ پس‌انداز کردن پول مهارتی است که باید به کودکان آموزش داد.

سخاوت و بخشندگی بسیار مهم است؛ زیرا اهمیت کمک به دیگران را به کودک می‌آموزد. این ویژگی گران‌بهایی است. در ادامه به کودک‌تان یاد بدهید بخشی از پولش را پس‌انداز و بخشی را خرج کند. به او گوشزد کنید که وقتی پول تمام شد، همین‌طوری جایگزین نمی‌شود. بی‌تردید کودک‌ اشتباهاتی می‌کند؛ اما چه بهتر که تا وقتی زیر سقف امن خانه  ما است، اشتباه کند.

از کودک بخواهید پس انداز خود را مدیریت کند

کودکان برای درک مفاهیم انتزاعی نیازمند ابزارهایی ملموس هستند. بنابراین، تنها به توضیح این ۳ اصل اکتفا نکنید و ابزار لازم را برای تمرین در اختیارشان بگذارید. به‌جای ۱ قلک، ۳ قلک به او بدهید (می‌توانید از پاکت، شیشهٔ خالی و ابزارهای دیگر استفاده کنید) و روی هریک برچسب «بخشیدنی»، «پس‌اندازکردنی» و «خرج‌کردنی» بزنید. هر زمان که کودک‌تان پولی می‌گیرد (پول توجیبی، دستمزد انجام کاری، هدیه و…)، او را تشویق کنید پولش را بین ۳ قلک تقسیم کند. به کودک اجازه بدهید، خودش دربارهٔ چگونگی تقسیم‌کردن پول تصمیم بگیرد.

این کار نه‌تنها اعتماد به نفس کودک را در موضوعات مالی افزایش می‌دهد؛ بلکه فرصتی فراهم می‌کند که بتوانیم با فرزندمان، گفت‌وگویی جدی دربارهٔ مدیریت پول داشته باشیم. با کودک درباره  اینکه می‌خواهد پولش را چطور خرج کند و همچنین درباره چگونگی تقسیم‌بندی در موقعیت‌های مختلف، مثلا در صورت بروز رویدادی پیش‌بینی‌نشده، صحبت کنید. اما فراموش نکنید که تصمیم پایانی با او است.

«تی‌آ نیکولا» مدیرعامل شرکت مدیریت سرمایهٔ «ولث‌بار» دربارهٔ این ترفند این‌طور می‌گوید:

دختر ۸ سالهٔ من می‌داند که باید حساب ۳ صندوق پول را داشته باشد. او معمولا برای مواردی مانند بلیت اردوی تابستانی یا چیزهای دیگری که دوست دارد تجربه‌ کند، پس‌انداز می‌کند. او می‌داند پولِ خرج‌کردنی، مربوط به هزینه‌های روزمره مثل خرید شکلات است. ما اهمیتِ بخشیدن پول را هم به او یاد داده‌ایم. او می‌تواند پولش را به مؤسسات خیریه یا به دیگران بدهد؛ مثلا برای دوستش هدیه‌ای بخرد.2

کودک را در بحث بودجه‌بندی وارد کنید

یکی از بهترین راه‌ها برای آموزش مسائل مالی به کودکان، درگیرکردن آن‌ها در بحث بودجه‌بندی هزینه‌های خانواده است. این‌گونه آن‌ها مشاهده می‌کنند که ما چطور مسئولانه به قبض‌ها و صورت‌حساب‌ها رسیدگی می‌کنیم. کودکان به‌طور ذاتی دوست دارند به پدر و مادرشان کمک کنند؛ بنابراین، به فکر فرو می‌روند تا راهی برای کاستن از هزینه‌هایشان پیدا کنند. این بحث‌ها باید خودمانی و بدون تنش باشند؛ حتی می‌توانیم هنگام صرف شام دراین‌باره بحث کنیم. بهتر است بحث شامل یادآوری‌هایی برای پرداخت قبض‌ها یا اقساط، بین ما و همسرمان باشد.

اشکالی ندارد اگر کودک‌تان هنوز آن‌قدر بزرگ نشده است که بتواند در بحث شرکت کند. هدف این است که او ببیند خانواده بدون خجالت و نگرانی دربارهٔ مسائل مالی بحث می‌کند.

کودک را از پرداخت‌های آنلاین آگاه کنید

حساب‌وکتاب و پرداخت اقساط و قبض‌ها کار خوشایندی نیست! می‌توانیم با همراه‌کردن کوچولویمان کمی حال‌وهوا را عوض کنیم. شاید گاهی کلافه‌تان کند؛ اما به امتحانش می‌ارزد.

می‌توانیم در حالی‌ که دلبند خردسال‌مان روی پایمان نشسته، با گوشی یا لپ‌تاپ قبض‌ها و اقساط را پرداخت کنیم یا سری به سایت کارگزاری سهام بزنیم و وضعیت سرمایه گذاری را بررسی کنیم. هرچند باید حواس‌مان باشد که دکمه‌ای را فشار ندهند یا آیکنی را لمس نکنند؛ اما تجربه می‌گوید کودکان از تماشای کار ما خوش‌شان می‌آید. امروزه بسیاری از فعالیت‌ها به‌شکل دیجیتال انجام می‌شود که کمتر برای بچه‌ها ‌لمس‌کردنی است. اما آن‌ها می‌فهمند که ما با لمس یا کلیک‌کردن دکمه‌ای، پول پرداخت می‌کنیم و شرکت در این فرایند برایشان جذاب است.

به بچه‌ها پول هدیه بدهید تا بتوانند تصمیم‌هایی مالی بگیرند

هدیه‌دادن در تولدها و مناسبت‌های دیگر رایج است. می‌توانیم به‌جای هدیه کالاهای مختلف، پول هدیه بدهیم. به این ترتیب در وقت صرفه‌جویی می‌کنیم؛ دردسر انتخاب هدیه را هم نداریم و مهم‌تر اینکه به تقویت توانایی حساب‌وکتاب فرزندمان کمک می‌کنیم.

بچه‌ها عادت دارند که به‌مناسبت رویدادهای ویژه مانند روز تولدشان، برای هدیه‌ای ویژه درخواست کنند. با دادن پول به آن‌ها به‌‌عنوان هدیه، کودک به‌تدریج درک می‌کند که درخواست‌هایش چه هزینه‌ای دارند.3

پول توجیبی بدهید اما نه بی‌حساب‌وکتاب

مانند هر آدم دیگری، بچه‌ها هم برای انجام امور گوناگون، مثل هزینهٔ اردوی گروهی مدرسه، به پول نیاز دارند. تعیین مقدار مشخصی به‌عنوان پول توجیبی برای بچه‌ها خوب است؛ اما بهتر است کودک‌مان را طوری بار بیاوریم که بتواند پول را خودش به‌ دست بیاورد. این کار به آن‌ها نشان می‌دهد آدم‌ها چطور کسب درآمد می‌کنند.

«نیکولا» به دختر ۸ ساله‌اش برای انجام برخی کارهای خانه که خارج از وظایف روزمره‌ٔ اوست (قرار نیست به‌خاطر مرتب‌کردن اتاقش که وظیفهٔ اوست، پولی به فرزندمان بدهیم)، دستمزد می‌دهد. البته نباید کاری کنیم که کودک انتظار داشته باشد برای انجام هر کار اضافه‌ای، پول دریافت کند. چون وقتی شغلی پیدا کرد، دست از انجام کار خانه می‌کشد. او باید بداند که لازم است در انجام کارهای خانه همکاری کند.

می‌توانیم پرداخت پول توجیبی را منوط به انجام مجموعه‌ای از کارها در پایان هفته، کنیم. اگر در پایان هفته برخی از کارها انجام نشده باشند، از پول توجیبی او کم می‌شود.

به او یاد بدهید چطور پول توجیبی‌اش را خرج کند

کودک باید بداند که هرچند می‌تواند بخشی از پولش را صرف تفریح و خوش‌گذرانی کند؛ اما بخشی از آن را هم باید به تأمین برخی نیازهای ضروری اختصاص دهد. با گذر زمان و افزایش سن بچه‌ها، می‌توانیم در این زمینه جدی‌تر برخورد کنیم.

روشن کنید که پول توجیبی باید چه مواردی را پوشش دهد؛ هزینه‌هایی مانند تغذیهٔ مدرسه، میان‌وعده، بازی رایانه‌ای، فعالیت فوق‌برنامهٔ مدرسه، هزینهٔ رفت‌وآمد به مدرسه. درمورد بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانیم لباس یا دیگر موارد مهم‌تر را هم به فهرست اضافه کنیم. همیشه این موارد را بنویسید تا جای تردید و بدفهمی نماند.

اگر می‌دانید پس‌انداز فرزندتان دارد به مقداری که در نظرش است، نزدیک می‌شود، خوب است کمی پول اضافه به او بدهید! این کار لذت پس‌انداز را برای او بیشتر می‌کند. همچنین او را به‌خاطر خرج‌نکردن پولش برای افزودن به پس‌اندازش، تشویق کنید.

از خرابکاری فرزندتان برای آموزش بهره بگیرید

برای مادر و پدرهای زیادی پیش می‌آید که کودک‌شان همهٔ پولش را صرف خرید چیپس و پفک می‌کند و روز بعد انتظار دارد مامان و بابا برایش پفک بخرند. چه باید کرد؟ وا ندهید! به‌جایش از این فرصت برای آموزش مالی او استفاده کنید.

برای کودک توضیح دهید که وقتی پول تمام می‌شود، دیگر تمام شده! شاید برایتان دشوار باشد؛ اما در درازمدت به او می‌آموزید که بر اساس داشته‌هایش گام بردارد؛ موضوعی که در مدیریت پول نکته‌ای کلیدی است.

روش مدیریت پول خودتان را زیر نظر بگیرید

بچه‌ها پیوسته در حال مشاهدهٔ رفتار ما و فراگیری هستند. اگر ما ولخرج باشیم، بیشتر از داشته‌هایمان هزینه کنیم و پیوسته نگران پول باشیم، بچه‌ها هم همین روش را در پیش گرفته و نتیجه می‌گیرند که پول چیزی‌ است کمیاب که بسیار اهمیت دارد.

اگر ما بیش از درآمدمان خرج کنیم، بچه‌ها گمان می‌کنند این روش طبیعیِ مدیریت پول است و همه همین‌طور عمل می‌کنند. اگر ما به‌دلیل رفتار و خرج‌های اشتباه، پیوسته نگران کم‌آمدن پول‌مان باشیم، فرزندمان هم همین روش را پی می‌گیرد. ما به‌عنوان مادر یا پدر، می‌توانیم با اصلاح خودمان الگوی خوبی برای فرزندمان باشیم.4

پی نوشت:
1.www.angize.com
2.www.mostafaee.com
3.www.imdb2.ir
4.www.chetor.com