تقویت مهارت یادگیری و حافظه و نقش آن در بهبود وضعیت زندگی

پیش از آنکه به ذکر جزئیات روش‌ها برسیم، ذکر نکته‌ای خالی از لطف نیست. اگر بتوانید این روش‌ها را به کار ببندید، اشتیاقی برای یادگیری پیدا می‌کنید که تا آخر عمر پایدار می‌ماند. این اشتیاقِ تازه، علاوه بر اینکه حال‌تان را بهتر می‌کند، در افزایش اعتماد به نفس هم تأثیرگذار است.

مثلا تصور کنید مهارت تازه‌ای یاد گرفته‌اید: مهارتی مثل صحبت‌کردن، خواندن و نوشتن به زبانی جدید. این مهارت می‌تواند به‌گونه‌ای کیفیت زندگی شما را بهبود دهد که شاید حتی فکرش را هم نتوانید بکنید. شاید شرکت یا مؤسسهٔ معتبری به تخصص و تسلط شما بر این زبان نیاز داشته باشد و به این طریق فرصت کاری خوب و مناسبی پیدا کنید. شاید حتی تصمیم بگیرید دوران باقی‌مانده از زندگی‌تان را در کشوری سر کنید که زبانش را یاد گرفته‌اید و همان‌جا هم بازنشسته شوید.

فارغ از اینکه مهارت جدید چطور باعث دگرگونی و بهبود زندگی شما شود، چیزی در این میان هست که جای هیچ شک‌وشبهه در صحت آن نیست: اگر یادگرفتنِ مطالب جدید بازهم مثل سابق برای‌تان لذت‌بخش بشود، روح تازه‌ای به کالبد زندگی‌تان دمیده می‌شود و جان دوباره می‌گیرید. به این صورت انرژی بیشتری پیدا می‌کنید، فعال‌تر خواهید بود و زندگی برای‌تان جالب و مفرح می‌شود. برای این کار از روش‌هایی کمک بگیرید که در ادامه می‌گوییم.

استفاده از روش‌های قدیمی یادگیری

به این مسئله توجه کرده‌اید که امروزه برای آموزش خیلی از مهارت‌ها و تخصص‌ها از کامپیوتر استفاده می‌کنند؟ البته که در کارایی این روش تردیدی نیست اما، درعینِ‌حال، بد نیست اگر گاهی هم به روش‌های قدیمی روی بیاوریم و با استفاده از کاغذ و قلم یادداشت برداری کنیم.

نوشتن مطالب تأثیر یادگیری را دوبرابر می‌کند چراکه، با نوشتن مطلبی که تازه شنیده‌ایم، برای بار دوم به آن اذعان می‌کنیم. درمقابل، اگر این کار را نکنیم، معمولا یک گوش در می‌شود و دیگری دروازه و کمی زمان که بگذرد، مطلب از یادمان می‌رود. به‌علاوه، همین با دست نوشتن، خود، نوعی سرمایه گذاری است و کلماتی که روی کاغذ می‌آیند برای‌مان اهمیت و ارزش پیدا می‌کنند. به این صورت، مطالبی که در حال یادگیری‌شان هستیم بیشتر در خاطرمان می‌مانند.

به‌عنوانِ راهکاری که این روش را کاربردی‌تر کند بد نیست اگر دفترچه یادداشتی تهیه کنید و همیشه همراه داشته باشید. به این صورت، در طول روز، هر زمان ایده یا فکر جدیدی به ذهن‌تان برسد، می‌توانید آن را روی کاغذ بیاورید. همراه‌داشتنِ دفترچه‌یادداشت در طول جلسات کاری و سخنرانی هم می‌تواند مفید باشد و، در این حین، می‌توان موضوعات کلیدی مرتبط با کار را ثبت کرد و بعدا مورداستفاده قرار داد.1

تکرار مطالب

رمز یادگیری مؤثر، تکرار مطالب است. تکرار، یکی از اهرم‌های قدرتمند در اختیار ماست. تکرار باعث می‌شود اطلاعات مدام به مغز مخابره شود و مغز با این تکرارها اصطلاحاً به‌خوبی شیرفهم می‌شود.

اگر می‌خواهید به قدرت تکرار کردن پی ببرید، پیشنهاد می‌کنم درباره معجزه این شیوه از بازیگران مشهور، ورزشکاران حرفه‌ای، موزیسین‌های موفق و ارتشی‌های منظم سؤال کنید.

آن‌ها قدرت تکرار را به‌خوبی درک کرده‌اند، چون همین تکرار مستمر و متمرکز (در ادامه درباره تمرکز با شما صحبت خواهم کرد) رمز موفقیت آن‌هاست و عامل مؤثری در پیشرفتشان به شمار می‌آید.

آن‌قدر که تکرار مهم است، مدت‌زمانی که به مطالعه اختصاص می‌دهید ملاک نیست. چیزی که اهمیت دارد نتیجه کار ماست. پس با توجه به آنچه گفته شد اولین قدم این است که از شر ساعت خلاص شوید و در عوض تمام توجه و تمرکزتان را روی «به‌اندازه کافی تکرار کردن» بگذارید.

تقسیم مطالب

تقسیم‌بندی مطالب به حجم‌های کوچک‌تر به مغز می‌آموزد هر مهارت یا دانشی که ما یاد می‌گیریم درواقع مجموعه‌ای از بخش‌های اطلاعاتی کوچک‌تر است که کنار هم قرار می‌گیرند و کل مطلب را شکل می‌دهند.

یکی از اولین مواردی که باید هنگام تلاش برای آموختن هر موضوع جدیدی به کار بگیریم، تفکیک مطالب به بخش‌های کوچک‌تر است. با این کار حجم مطالب تقسیم می‌شود و درنتیجه یادگیری سریع و آسان‌تر خواهد بود. با این روش به‌یک‌باره با حجم زیادی از مطالب روبه‌رو نمی‌شویم، مأیوس نخواهیم شد و دست از تلاش نمی‌کشیم.

یادگیری با بازی

هنگامی‌که فرآیند یادگیری تبدیل به یک بازی لذت‌بخش شود، زمان متوقف می‌شود، غرق در تکرار مطالب می‌شویم و به‌راحتی آن‌ها را یاد می‌گیریم.

اگر برای یادگیری موضوعی تلاش می‌کنید، یکی از راهکارهای مؤثر طراحی یک بازی است. از فرآیند یادگیری مطلب یا مهارت موردنظرتان برای خود یک بازی بسازید دانیل کویل پیشنهاد می‌کند که به کاری مثل حفاری کردن فکر کنید؛ کاری که خسته‌کننده، سخت و طاقت‌فرساست و تکراری و بیهوده به نظر می‌رسد.

یادگیری هم در وهله اول چیزی شبیه بیهوده کندن زمین است، اما بازی به معنی سرگرمی، تعامل با دیگران، شور و اشتیاق و تحرک است. به همین دلیل ساده برای افزایش سرعت یادگیری یک مطلب یا آموختن یک مهارت، بهتر است بازی کردن را جایگزین یک کار خشک و خسته‌کننده کنید.2

چند وظیفگی کاربرد ندارد، بخصوص برای ذخیره کردن اطلاعات جدید

انجام همزمان چند کار با هم موجب هدر رفت وقت و انرژی شما می شود. همینطور این امر باعث می شود درک جزئی از مفاهیم و مهارت های مختلف داشته باشید اما هرگز نخواهید توانست در یک زمینه به طور کامل مسلط شوید.

نوشتن مطالبی که می آموزید به حفظ آن ها در ذهن شما کمک می کند

لمس فیزیکی قلم و کاغذ در مقایسه با تایپ آن در لپ تاپ کمک بیش تری به یادگیری مطالب می کند. این کار موجب می شود عمل به خاطر سپردن سریع تر اتفاق بیافتد و امکان مواجه شدن با ایذه های جدید را بیش تر می کند.

اشتباهات خود را بپذیرید و آن ها را مورد بررسی قرار دهید

به خاطر داشته باشید که اشتباه کردن جزء مرحله مهمی از زندگی می باشد. نکته قابل توجه این است که یاد بگیرید چطور از اشتباهات درس عبرت بگیرید و عوامل ایجاد شدن آن را شناسایی کنید.

موضوعات مهیج بهتر یاد گرفته می‌ شوند

طبیعت کودکان طوری طراحی شده است که شیوه آموزشی با بازی های هیجان آور آن ها را بیش تر به سمت یادگیری هدایت می کند تا شیوه آموزشی سرد و بی روح.

از آنچه می‌ دانید برای یاد گرفتن آنچه نمی‌ دانید، استفاده کنید

والدین و مربیان بهتر است به کودکان کمک کنند تا ارتباط بین موضوع های جدید و موضوع هایی که از قبل یاد گرفته اند را پیدا کنند تا به کودکان در یادگیری مطالب یاری رسانند.

یاد دادن به دیگران به شما نیز کمک می‌ کند

این کار به شما کمک می کند تا مطالب یادگرفته شده را دوباره مرور کنید که به یادگیری عمیق خودتان نیز کمک می کند. همینطور با انتقال دانش خود به دیگری متوجه اشتباهات خود در برخی موارد خواهید شد.3

کوتاه نگه‌داشتن جلسه‌های آموزشی

بهتر است تاحدِّامکان زمانی را که به جلسات یادگیری اختصاص می‌دهید محدود کنید. مثلا می‌توانید برای یادگیری مهارتی جدید روزانه سی دقیقه وقت صرف کنید. اگر مهارت موردنظر زمان بیشتری طلب می‌کرد، از همان سی دقیقه شروع کنید و به‌مرور جلسات را طولانی‌تر کنید. در غیراین‌صورت ممکن است، تحت‌تأثیر حجم زیاد اطلاعات تاب‌وتوان ادامهٔ مسیر و تدام بخشیدن به روند یادگیری را از دست بدهید.

مثلا اگر قرار است ساز جدیدی یاد بگیرید (سازی مثل پیانو یا گیتار) بهتر است کمی صبورتر باشید و نخواهید همان ابتدای کار همهٔ مطالب موردنیاز را یاد بگیرید. چنین رویکردی به‌احتمال زیاد اثر معکوس خواهد گذاشت و بهره وری را کم می‌کند: با جلسات طولانی آموزشی نه‌تنها از لحاظ ذهنی خسته می‌شوید بلکه انگشت‌های‌تان را هم اذیت می‌کنید.

به‌جای این کار، سعی کنید جلسات را محدود به همان سی دقیقه کنید اما طی روندی منظم و روزانه. این آهستگی و پیوستگی پیشرفت را به امری مسلم و قطعی تبدیل می‌کند.

همین مسئله راجع‌به کارهای دیگر، مثل مطالعهٔ کتاب دربارهٔ کسب و کار یا رشد و توسعه فردی، هم صدق می‌کند. اگر دوست دارید تمام اطلاعات کلیدی و مهم کتاب را به حافظه بلندمدت بسپارید، بهتر است هر روز یک فصل یا قسمت از کتاب را بخوانید. اگر کل کتاب را با یک‌بار خواندن به پایان برسانید، از بخشی از اطلاعات کلیدی غافل می‌شوید و بعد از مدتی از یادتان می‌رود.

خواب کوتاه نیمروزی

نتایج مطالعات صورت‌گرفته دراین‌باره حاکی از آن بوده است که وقتی مغز حجمی زیاد از اطلاعات دریافت می‌کند، می‌توانیم با چرت‌زدن در طول روز به ذخیرهٔ بهتر آن‌ها کمک کنیم. خواب کوتاه نیمروزی، در کنار اختصاص دادن ۷-۸ ساعتِ توصیه‌شده به خواب شبانه، موجب تقویت بازهٔ زمانی توجه [بازهٔ زمانی توجه، به انگلیسی Attention Span، به زمانی اشاره دارد که می‌توانیم توجه‌مان را معطوف به موضوعی خاص کنیم] و افزایش آگاهی ذهنی می‌شود.

به‌علاوه، خواب بعد از ظهر به ناخودآگاه ذهن در پردازش اطلاعاتی که وارد خودآگاه ذهن شده‌اند کمک می‌کند.

با این اوصاف، دیگر فرقی نمی‌کند هدف‌تان مطالعه برای امتحان دانشگاه یا مدرسه باشد یا آماده‌شدن برای سخنرانیِ کاری مهمی که پیش رو دارید یا حتی به خاطر سپردنِ مطالبی که در این نوشته عنوان شده‌اند. درهرصورت می‌توانید با چرت‌زدن اطلاعات لازم را بهتر و مؤثرتر به ذهن بسپارید و ثبت‌شان کنید. با این روش، عملکرد مغز و حافظه در بهترین حالتِ ممکن قرار می‌گیرد.

اگر با وجود این توضیحات هنوز هم راجع‌به فواید خواب بعد از ظهر برای یادگیری قانع نشده‌اید، نظر شما را به تحقیقی که دراین‌خصوص انجام گرفته است جلب می‌کنیم:

براساسِ بررسی‌های محققان دانشگاه سارلند آلمان، مشخص شد که ۴۵-۶۰ دقیقه خواب کوتاه در طول روز کارکرد مغز را به‌طور چشمگیری بهبود می‌دهد. به باور محققان آلمانی، فرایند یادگیری و کارکرد حافظه پس از چنین خوابی تا ۵برابرِ حالت عادی بهبود پیدا می‌کند.

نوشیدن آب بیشتر

کسانی هستند که نوشیدنی‌های گازدار یا نظایر این‌ها را جایگزین آب می‌کنند. با این طرز فکر که شکر موجود در این نوشیدنی‌ها باعث افزایش انرژی می‌شود. این طرز فکر درست نیست و، در واقعیت امر، نوشیدنی‌های گازدار سطح انرژی و میزان قند خون را به‌طور خطرناکی بالاوپایین می‌کنند. به این معنا که یکی‌دو ساعت حسابی پرانرژی می‌شوید، اما ناگهان سطح انرژی پایین می‌آید و احساس خستگی به سراغ‌تان می‌آید.

با مصرف مداومِ این نوشیدنی‌ها به‌مرور احساس خستگی خواهید کرد. به‌علاوه، برای سلامتی عمومی بدن هم مضر هستند و نباید فراموش کرد که برای تأمین آب روزانهٔ بدن نمی‌توان روی این نوشیدنی‌ها حساب کرد. دراین‌صورت، احتمال کم آبی بدن وجود دارد که خطرناک است.

مصرف ۲-۳ لیتر آب در طول روز می‌تواند از جهات مختلف تأثیرگذار و مفید باشد. پیش‌گرفتنِ این روند علاوه بر اینکه باعث افزایش انرژی و بهتر شدن اشتها می‌شود، برای کارکرد بهتر مغز هم مفید است. مصرف مداوم آب کافی در طول روز و محدودکردنِ استفاده از نوشیدنی‌های گازدار و نظایر آن راهکار دیگری است برای اینکه سریع‌تر یاد بگیریم و بیشتر به یاد آوریم.

براساسِ نتایج یکی از تحقیقاتی که دراین‌خصوص صورت گرفته مشخص شد، دانش‌آموزانی که آبِ کافی در طول روز مصرف می‌کردند، در مقایسه با سایرین، بهتر به سؤال‌های امتحانی پاسخ می‌دادند.4

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.motalesharif.com
3.www.arga-mag.com
4.www.kholaseh.ir