تکیه‌ی آغاباشی منسوب به میزرا سلیمان آغاباشی بانی تکیه و از بستگان دربار ظِلُ‌السُّلطان و از خواجه‌سرایان اواخر قاجاریه است. وی به صوفیان خاندان نعمت‌اللهی خاتون آبادی اظهار ارادت می‌نمود و این تکیه را جهت عرفای این سلسله بنا نمود. معماری ساختمان وسط تکیه آغاباشی عبارتست از بنای چهارگوش آرامگاهی بدون گنبد که این نوع معماری با سبک کاخ‌سازی در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد. تکیه از دو قسمت شمالی و جنوبی تشکیل شده است. در قسمت شمالی صوفیان و دراویش خاندان نعمت‌اللهی و وابستگان این خاندان مدفون هستند وسط تکیه سردابی است که آرامگاه صوفیان سلسله نعمت‌اللهی به شمار می‌آید.
ساختمان وسط تکیه و سرداب و بالاخانه‌ی آن توسط میرزا عبدالحسین میرپنجه جرقو‌یه‌ای یکی از فرماندهان قشون ظِلُ‌السّلطان ساخته شده و خودش نیز در سرداب این ساختمان مدفون است. قبر آغاباشی در یکی از اتاق‌های صحن شمالی قرار دارد.
معماری ساختمان وسط تکیه آغاباشی عبارتست از بنای چهارگوش آرامگاهی بدون گنبد که این نوع معماری با سبک کاخ‌سازی در ایران سابقه‌ای دیرینه دارد.

موقعیّت جغرافیایی تکیه

این تکیه از طرف شمال به کوچه تکیه‌ی میر، از طرف جنوب به قبرستان عمومی، از طرف شرق به تکیه سیدالعراقین و از طرف غرب به تکیه‌ی خاتون‌آبادی محدود می‌شود. دسترسی به این تکیه نیز از طریق دالانی از تکیه‌ی خاتون‌آبادی صورت می‌گیرد.

بزرگان مدفون در تکیه

الف) مدفونین در تکیه آغاباشی اول (قسمت جنوبی)

1- میرزا عباس صابر علی‌شاه:

فرزند میر محمدهادی، متوفّی 1350 هـ. ق. از عرفای خاندان نعمت‌اللهی که در خوش اخلاقی و فضایل برجسته‌ی معنوی معروف بود. در تاریخ فوتش نیز سروده شد:

عباس که بُد نوای او از نی عشق *** شد مست و خموش و رفت اندر پی عشق
تاریخ سکوت جابری گفت: ببین *** عباس عجب آمده مست از می عشق (1)

بیشتر بخوانید: تخت فولاد

2- میر محمدهادی نعمت‌اللهی خاتون آبادی:

ملقّب به «هادی علیشاه»، متوفّی 1311 هـ . ق. فرزند حاج میرزا محمد حسینی خاتون‌آبادی. اوّل کس از سلسله‌ی سادات خاتون آبادی که متمایل به تصوّف و عرفان شد. از عرفای بزرگ سلسله‌ی نعمت‌اللهی که آغاباشی این تکیه و سرداب و بالاخانه را جهت او بنا کرد. (2)

3- میر محمد اسماعیل:

مشهور به «صابر علی شاه دوم»، متوفّی 1323 هـ. ق. برادر کوچکتر میر محمد هادی. وی مراد سلسله‌ی نعمت‌اللهی اصفهان بود.

4- دکتر ابراهیم نعمت‌اللهی:

فرزند حاج میرزا علی‌اکبر پاقلعه‌ای، متوفّی 1401 هـ. ق. استاد دانشکده پزشکی. وی صاحب آثار و تألیفات زیادی می‌باشد از جمله می‌توان به: الف) اصول تغذیه و ویتامین‌ها ب) فیزیولوژی و سایر کتب اشاره کرد. (3)

5- باقر حمیدی:

فرزند جعفر متوفّی 1349 هـ. ق. از شعرا و عرافی اصفهان که در مدح ائمه معصومین اشعاری خوب سروده است. از اشعار اوست:

مداحی علی ز ازل گشته کار من *** این شیوه است به ابد افتخار من
چشم امید من بدر شاه اولیاست *** نومید کی شود دل امیدوار من. (4)

عدّه‌ای از مشاهیر در این قسمت عبارتند از:

6- میرزا زین‌العابدین نعمت‌اللهی:

متوفّی 1402 هـ. ق. (عارف و صوفی)

7- میر ابوطالب نعمت‌اللهی:

متوفّی 1412 هـ . (عارف).

8- حاج میرزا علی اکبر پاقلعه‌ای:

متوفّی 1352 ق. (عارف، شاعر)

ب) مدفونین در قسمت شمالی تکیه‌ی آغاباشی

1- میرزا سلیمان آغاباشی:

از خواجه سرایان دستگاه ظلُّ‌السطان و خود مردی عارف پیشه و نیک نهاد بوده و نسبت به علماء و خصوصاً آقایان علمای خاتون‌آبادی اظهار ارادت می‌نمود. پس از درگذشت میر محمد اسماعیل خاتون‌آبادی مشهور به «صابر علیشاه دوم» در جنب تکیه خاتون آبادی بقعه‌ای برای او بنا کرد. (5)

2- محمدرضا شکیب:

فرزند محمدحسین، متوفّی 1403 هـ . ق. از ادباء و شعرای برجسته، متخلّص به «شکیب». صاحب دیوان اشعار. (6)

3- استاد شکرالله صنیع‌زاده:

متوفّی 1404 هـ . ق. احیاءگر هنر میناسازی در ایران که هنر میناسازی را که بعد از صفویه در ایران متروک شده بود، احیاء کرد. آثار زیبای او در بسیاری از اماکن مذهبی و مقدّسه مانند کربلا، نجف، کاظمین، سامراء، مشهد و قم دیده می‌شود. (7)

بیشتر بخوانید: شهری که بذر هنر در آن شکوفا می شود

4- حسین شجره:

متوفّی 1402 هـ .ق. فرزند سید عبدالرسول شجره (از شعرای مدفون در همین تکیه). از شعراء و نویسندگان و دانشمندان اصفهان در قرن چهاردهم. متخلّص به «شیوا» از آثار ارزشمند او می‌توان به الف) تحقیق در رباعیات خیّام ب) علم معاش ج) شخصیّت مولوی د) مقدمه بر جغرافیای اقتصادی اشاره نمود. از اشعار اوست:

گر خاک شود وجود دانا *** او راست حیات جاودانی
لیکن بمثل حیات نادان *** مرگست بنام زندگانی (8)

5. عباسعلی موزون:

متوفّی 1392 عارف شاعر. (9)

6. استاد محمد ابراهیم نعمت‌اللهی:

مشهور به «نقاش‌باشی». متوفی 1334 ق. فرزند محمدحسین. از هنرمندان توانای اصفهان در نقّاشی. وی با آمیختن سبک نقّاشی ایرانی با سبک قفقازی شیوه‌ای تازه پدید آورد و ذوق و نبوغ خود را به نمایش گذاشت. (10)

نمایش پی نوشت ها:
1. مهدوی: سیری در تخت فولاد، ص 54.
2. کتابی، محمدباقر: رجال اصفهان، ص 379.
3. مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج1، ص 96.
4. مهدوی: تذکره شعرای معاصر اصفهان، ص 165؛ و نصرالهی غلامرضا: جزوه تخت فولاد سرزمین جاویدان، بخش مشاهیر تکیه آغاباشی.
5. جهت اطلاع از شرح حال وی، ر. ک: جابری انصاری: تاریخ اصفهان، ص 254.
6. نمونه‌ای از اشعار وی در کتاب تذکره شعرای معاصر اصفهان، مرحوم مهدوی، ص 274 ذکر شده است.
7. ابوعطاء: (مقاله مروری بر زندگانی هنرمند میناکار استاد شکرالله صنیع‌زاده)، فصلنامه فرهنگ اصفهان، سال اول، شماره 2و 3.
8. مهدوی: تذکره شعرای اصفهان، ص 295.
9. نمونه اشعارش در تذکره شعرای اصفهان مرحوم مهدوی صفحه 475 آورده شده است.
10. مجله وقف میراث جاویدان، شماره 19 و 20، پاییز 1376.

منبع مقاله :
عقیلی، سیداحمد، (1391)، تخت فولاد اصفهان، اصفهان: سازمان فرهنگی، تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ ششم.