قرص اورژانسی چیست؟

این قرص حاوی پروژسترون زیادی است و با تغییر هورمونهای بدن زنان از بروز بارداری جلوگیری به عمل می‌آورد. این قرص در زمانی که زنی رابطه جنسی محافظت نشده دارد و دوران باروری و تخمک‌گذاری است، باید مورد استفاده قرار گیرد. این قرص هرگز برای سقط جنین نیست و حتی اگر باردار شده باشید از بارداری جلوگیری نمی‌کند.

مکانیسم عمل این قرص بدین صورت است که آزادسازی تخمکها را متوقف می‌کند و از بارور شدن آنها توسط اسپرم جلوگیری به عمل می‌آورد.

به همین دلیل کارشناسان هشدار می‌دهند اگر پس از 15 روز بعد از مصرف این قرص پریود نشدید سریعا آزمایش خون بدهید و وضعیت بارداری خود را مشخص کنید.1
 

انواع قرص‌های اورژانسی

سه نوع قرص اورژانسی ضدبارداری وجود دارد که براساس نوع آن باید یک یا دو عدد از آن را مصرف کنید.

۱. یک نوع از قرص‌های اورژانسی حاوی هورمون که لوونورژسترول نامیده می‌شوند مانند My Way، Plan B One-step، Preventeza و Take Action

2.قرص‌های ضد بارداری نیز می‌تواند به عنوان قرص اورژانسی استفاده شوند، اما باید بیش از یک قرص در یک زمان مصرف کنید تا بتوان از بارداری پیشگیری کرد. این رویکرد عملی، اما کمتر موثر است، زیرا نسبت به قرص اورژانسی یا لونورژستر بیشتر باعث تهوع می‌شود. قرص ضد بارداری نیاز به نسخه دارد. بهتر است با پزشک درباره میزان مصرف مشورت کنید.

۳. نوع سوم از قرص‌های پیشگیری اضطراری (ella) نامیده می‌شوند و شما برای دریافت آن نیاز به نسخه پزشک دارید. این دارو غیرهورمونی است و به همین دلیل فقط با نسخه پزشک در دسترس است.2

عملکرد و طریقه مصرف قرص اورژانسی

لوونورژسترول که قرص آن با عنوان لنووُل شناخته می‌شود، به‌شکل موقتی، مانع از آزاد شدن تخمک‌ها می‌شود و باروری را متوقف می‌کند یا باعث جلوگیری از قرار گرفتن تخمک‌های بارورشده در رحم می‌شود. نخوه مصرف قرص اورژانسی به این صورت است که باید یک عدد قرص با دُز مصرفی مشخص استفاده کرد.

اثرگذاری لووتورژسترول به زمان مصرف وابسته است. هر چقدر زودتر این قرص خورده شود، امکان پیشگیری از بارداری بیشتر خواهد بود. درواقع باید آن را در اسرع وقت مصرف کنید؛ یعنی ظرف ۷۲ ساعت پس از رابطه‌ی جنسی حفاظت‌نشده. در این صورت امکان پیشگیری از بارداری به ۹۰ درصد می‌رسد.

از قرص اِلا (الاوان) هم تا ۱۲۰ ساعت بعد از رابطه‌ی جنسی می‌توان استفاده کرد. الا هم به‌شکل یک قرص با یک دُز مصرفی مشخص استفاده می‌شود.

برای پیشگیری از بارداری می‌توان از IUD هم کمک گرفت. این وسیله از قرار گرفتن تخمک‌های بارورشده در رحم ممانعت می‌کند و باید ظرف ۳ روز (برای قرص ضدبارداری لوُونِل) یا ۵ روز (برای قرص ضدبارداری الاوان) بعد از رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده در رحم قرار بگیرد. این وسیله را می‌توانید در رحم نگه دارید و از آن به‌عنوان یک ابزار پیشگیری از بارداری معمول و مداوم استفاده کنید.

در این صورت ممکن است، عادت ماهیانه‌تان طولانی‌تر، دردناک‌تر و شدیدتر شود. احتمال دارد که استفاده از IUD موجب ناراحتی‌هایی در شما شود، ولی مصرف مسکن‌ها، مشکلات را از بین می‌برد.3
 

عوارض مصرف قرص اورژانسی

قرص اورژانسی همان طور که از نام آن پیداست فقط برای مواقع حساس و بحرانی ساخته شده و به هیچ عنوان گزینه مناسبی برای پیشگیری همیشگی نیست. بهتر است از روش‌های پیشگیری دیگری استفاده کنید و فقط در مواقع ضرورت و لزوم به آن روی آورید. تعداد دفعات مصرف آن هرچقدر کمتر باشد، بهتر است. برخی از عوارض قرص اورژانسی شامل موارد زیر می‌باشد.

پس از مصرف ممکن است فرد دچار حالت تهوع شود. در صورتی که در زمان کمی تهوع رخ داد باید با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا در صورت لزوم مصرف آن را تکرار کنید.

مصرف قرص لوونورژسترول باعث ایجاد تغییراتی در چرخه زمانی قاعدگی شده، آن را به تعویق یا جلو می‌اندازد و حتی ممکن است در شدت سیکل بعدی قاعدگی موثر باشد.

حساسیت سینه، سرگیجه و درد عضلات شکم از دیگر عوارض جانبی مصرف می‌باشد.

لکه بینی تا قبل از شروع قاعدگی از دیگر عوارض شایع آن است.

تشدید علائم سندرم ملال پیش از قاعدگی

این عوارض جانبی را همه افراد تجربه نمی‌کنند. برخی ممکن است جزئی و برخی هم شدید آن‌ها را متحمل شوند. در صورتی که قاعدگی شما بیش از یک هفته عقب افتاد، برای اطمینان بهتر است از تست های بارداری استفاده کنید.4

چه کسانی از مصرف قرص اورژانسی منع می‌شوند؟

وقتی بارداری صورت گرفته باشد دیگر مصرف لوونورژسترول اثری نخواهد داشت. زنانی که از قبل باردار شده یا ممکن است باردار باشند هم نباید از اِلا استفاده کنند. اثرات مصرف این قرص‌ها روی انسان در این شرایط نامشخص است اما مطالعات روی حیوان‌ها نشان می‌دهد که مصرف این قرص‌ها موجب مرده به دنیا آمدن نوزاد می‌شود. کسانی که دچار بیماری های مزمن هستند هم باید قبل از مصرف قرص اورژانسی با پزشک مشورت کنند.

زنانی که دچار حساسیت نسبت به مواد سازنده‌ی قرص های اورژانسی هستند یا آسم دارند هم نباید از این داروها استفاده کنند. قرص های اورژانسی با برخی داروها هم تداخل پیدا می‌کند. مثل:

برخی از داروهای گیاهی؛

داروهای سِل، صرع و ایدز؛

داروهای کاهش اسید معده مانند امپرازول (omeprazole)؛

آنتی بیوتیک های نه‌چندان معروف (مثل ریفابوتین و ریفامپسین).

قرص اِلا با وجود مصرف داروهای فوق کارایی خود را از دست می‌دهد اما مصرف قرص لوونل با افزایش دُز، همچنان مقدور خواهد بود.3

چرا با وجود مصرف قرص اورژانسی بارداری اتفاق می‌افتد؟
در بسیاری از مواقع پیش می‌آید که با وجود مصرف قرص اورژانسی، بارداری اتفاق می‌افتد. دلایل این مساله عبارتند از:
 

1. شروع تخمک گذاری

اگر قرص اورژانسی پس از لقاح و بارداری مصرف شود، هیچ تاثیری نخواهد داشت. به هرحال خود فرد از زمان لقاح اطلاعی ندارد اما بهتر است که برای پیشگیری، بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت نشده، قرص را مصرف کنید. اثرگذاری قرص زمانی است که چرخه تخمک گذاری شروع نشده باشد.
 

2. شاخص توده بدنی بالای 30

بررسی‌ها نشان داده که قرص اورژانسی بر روی خانم‌هایی با شاخص توده بدنی بالای 30 موثر واقع نمی‌شود. چراکه این قرص‌ها بر اساس شاخص بدنی عموم افراد ساخته شده‌اند. بهتر است که این دسته خانم‌ها از قرص‌های ضد پروژستین استفاده کنند. البته این بدان معنی نیست که قرص اورژانسی هیچ تاثیری ندارد. در شرایط اضطراری، مصرف قرص بهتر از عدم مصرف آن است.
 

3. تداخل دارویی

برخی از داروها با قرص اورژانسی تداخل دارند و باعث کاهش تاثیرگذاری آن می‌شوند. از این داروها می‌توان به ضد اضطراب‌ها، باربیتورات، کاربامازپین، فلبامات و برخی گیاهان دارویی اشاره کرد.همچنین ممکن است این داروها عوارض قرص اورژانسی را افزایش دهند.  قبل از مصرف، راهنمای دارو را مطالعه نمایید تا از تداخلات دارویی آن مطمئن شوید.4

پینوشتها
1.www.darookhaneonline.com
2.www.borna.news
3.www.chetor.com
4.www.honarehzendegi.com