عده‌ای واقعه پنطیکاست را «میلاد کلیسای مسیح» خوانده‌اند؛ (1) زیرا این روز را باید سر آغاز شکل‌گیری امت مسیحی، و تبلیغ و تبشیر پیام عیسی (علیه السلام) برای همگان دانست.
چندین روز پس از مرگ و رستاخیر عیسی (علیه السلام) اکثر شاگردان و پیروان او که در آن زمان حدود 120 نفر بودند، جلیل را ترک کردند و به اورشلیم رفتند و در آنجا، در مکانی بزرگ برای نماز و مشورت اجتماع کردند. حواریان، پیشوا و رهبر این گروه بودند؛ مخصوصاً یعقوب، برادر عیسی (علیه السلام)، (2) در آن جمع، شخصیتی برگزیده بود. (3) پنجاه روز پس از رستاخیز مسیح که مصادف بود با عید پنطیکاست، (4) برای این گروه، و در واقع کل مسیحیت، حادثه‌ای عجیب و تأثیرگذار اتفاق افتاد که شرح آن در کتاب مقدس چنین آمده است:
و چون روز پنطیکاست رسید، به یک دل در یکجا بودند که ناگاه آوازی چون صدای وزیدن باد شدید از آسمان آمد و تمام آن خانه را که در آنجا نشسته بودند پر ساخت. چیزی شبیه زبانه‌های آتش بر سرشان شعله‌ور شد و همه از روح‌القدس پر گشته، به زبان‌های مختلف، به نوعی که روح بدیشان قدرت تلفظ بخشید، به سخن گفتن شروع کردند. در این زمان، یهودیان از تمام نقاط در اورشلیم بودند، پس وقتی صدا از آن خانه به گوش رسید، گروهی آمدند ببینند چه شده است. وقتی شنیدند که شاگردان عیسی به زبان ایشان سخن می‌گویند، مبهوت و متعجب شدند. آنان با تعجب به یکدیگر می‌گفتند: «این چگونه ممکن است؟ با اینکه این اشخاص از اهالی جلیل هستند؛ ولی به زبان‌های محلی ما تکلم می‌کنند، زبان همان سرزمینی که ما در آن به دنیا آمده‌ایم… پارت، ماد، ایلامی… . (5)
یکی از علل تأثیرگذاری این حادثه این بود که در روز پنطیکاست، اورشلیم مملو از یهودیانی می‌شد که از اطراف و اکناف دنیای شناخته شده‌ی آن زمان برای برگزاری مراسم این روز می‌آمدند. (6) پس از واقعه‌ی تکلمِ به زبان‌ها، پطرس از فرصت بهره جست و در موعظه‌ای تأثیرگذار، رسالت مسیحایی را اعلام کرد. دست کم سه هزار نفر گفته‌های پطرس را پذیرفته و تعمید گرفتند. (7) این یهودیان تازه مسیحی شده پیام انجیل را به دیگر شهرهای یهودی و سامره نیز بردند. (8)
حادثه پنطیکاست به پیروان و حواریان عیسی (علیه السلام) اطمینان و جرئت دارد تا با کمال شجاعت به وعظ و تبلیغ در کوی و بازار بپردازند؛ یعنی در همان جایی که چند هفته پیش، عیسی (علیه السلام) را گرفتند، محاکمه کردند و به صلیب کشیدند. در این زمان، رشد کلیسا (جامعه‌ی مسیحی) بسیار سریع بود و شمار کسانی که تعمید گرفتند، خیلی زود به پنج هزار تن رسید. (9) یکی از علت‌های این رشدِ سریع این بود که مسیحیان در آن زمان به شریعت موسی عمل می‌کردند و این، سبب جلب رضایت اغلب مردم که اصالتاً یهودی بودند می‌شد. در این دوره، بیشتر کسانی که به مسیحیت می‌گرویدند یهودی بودند و به این دلیل است که حواریان و مسیحیان اولیه را یهودی – مسیحی می‌نامند.
به علت توفیق مسیحیان در تبلیغ و گرایش زیاد مردم، یهودیان به مخالفت با آنان پرداختند و رسولان را دستگیر و زندانی کردند. در این بین گملئیل، از مفتیان و عالمان بزرگ یهودی، به یهودیان گفت: «بهتر است که مسیحیان را به حال خود رها کنیم. اگر پیام آنها الهی نباشد، به زودی متفرق خواهند شد و از بین خواهند رفت؛ اما اگر این سخنان از جانب خدا باشد نمی‌توان با آن مبارزه کرد». این سخن مورد قبول علمای یهود واقع شد و اندکی با مسیحیان با مدارا رفتار کردند و به تازیانه‌زدن حواریان اکتفا کردند. (10)

پی‌نوشت‌ها:

1. و. م. میلر؛ تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران؛ ص 50.
2. در عهد جدید چند یعقوب وجود دارد: یعقوب کبیر، یکی از حواریان است که پسر زیدی و سلومه و برادر یوحنای کاتب انجیل بود (متی، 21:4) یعقوب صغیر، او یکی از دوازده حواری است که پسر حلفی و مریم بود (متی، 10:3 و اعمال رسولان، 13:1). یعقوب برادر عیسی مسیح (متی، 55:13 ر مرقس، 3:6) که او را یعقوب عادل و اسقف اورشلیم نیز نامیده‌اند. در بین دانشمندان اختلاف است که آیا این یعقوب همان یعقوب صغیر است یا دو نفر هستند: برخی می‌گویند مادر یعقوبِ صغیر مریم دختر خاله عیسی و همسر حلفی بود حال آنکه این یعقوب برادر خود عیسی بود؛ اما عده‌ای آن دو را یک نفر می‌دانند. بعد از پراکنده شدن حواریان، او بر سایر مسیحیان تفوق داشت و رئیس مجمع و انجمن حواریان بود. یوسفوس، مورخ یهودی، در مورد مرگ او می‌گوید که او را در سال 62 م به امر شورای یهودیان (سنهدرین) سنگسار کردند؛ اما نقل دیگری می‌گوید که او را در سال 69 م از بام هیکل سلیمان (معبد) به زیر انداخته و به شهادت رساندند (مستر هاکس؛ قاموس کتاب مقدس؛ ص 957).
3. جان ناس؛ تاریخ جامع ادیان؛ ص 610.
4. پنطیکاست عیدی است که پنجاه روز پس از عید پسح برگزار می‌شود؛ از این رو آن را عید پنجاهه نیز نامیده‌اند. این عید در ششم ماه عبری سیوان (حدود خرداد ماه) برگزار می‌شود. یهودیان این عید را «شاووُعوت» می‌گویند که به معنای «هفته‌ها» ست؛ زیرا از شب دوم عید پسح، هفت هفته را می‌شمارند (49 روز) و روز پنجاهم عید پنطیکاست یا پنجاهه است (Encyclopaedia Judaica; Vol. 18. p. 422)
5. اعمال رسولان، 2: 10-1.
6. دایرة‌المعارف کتاب مقدس؛ ص 564.
7. اعمال رسولان، 41:2.
8. ارل کرنز؛ سرگذشت مسیحیت در طول تاریخ؛ ص 34.
9. اعمال رسولان، 4:4.
10. همان، 5: 34-41.

منبع مقاله :
حقانی فضل، محمد، (1393)، تاریخ مسیحیت از دین عیسی (ع) تا دین روم (جلد اول)، تهران: کانون اندیشه جوان، چاپ اول