نگاهی به یك اصطلاح در علم اصول

شیخ انصاری معتقد است: اصالة الحقیقه و اصالة العموم و اصالة الاطلاق و… از اقسام اصالة الظهور هستند، و برگشت اصالة الظهور به اصالة عدم القرینه (1) است. با این توضیح كه اصالة الحقیقه به اصالة عدم قرینة المجاز، و اصالة العموم به اصالة عدم المخصص برمی‌گردد. در كتاب اصول الفقه (2) پس از نقل مطلب فوق آمده: مقصود مرحوم شیخ ظاهراً این است كه اصالة الظهور به دلیل بناء عقلاء بر حجیت «اصل عدم قرینه» حجت است. و اما آخوند خراسانی برخلاف شیخ انصاری می‌گوید: اصالة عدم القرینه به اصالة الظهور برمی‌گردد. مؤلف پس از بیان دیدگاه‌های شیخ انصاری و آخوند خراسانی و نقد آنها، می‌گوید: تنها یك اصل مورد قبول عقلاء است؛ و آن اصالة الظهور است. و بناء عقلاء نیز بیش از یكی نیست، و آن عبارت است از «الغاء احتمال خلاف ظاهر» همانند احتمال غفلت، احتمال خطا، احتمال نصب قرینه برخلاف كه آن هم تعبیری از اصالة الظهور خواهد بود. چه بسا مقصود شیخ انصاری و آخوند از اصالة عدم القرینه همان الغای احتمال غفلت یا قرینه باشد، در آن صورت اختلافی بین این دو اندیشمند بزرگ اصولی نخواهد بود، بلكه تعبیرهای آنان مختلف است. (3)

پی‌نوشت‌ها:

1.اصول الفقه، ج3، ص150.
2.مأخذ پیشین، همان جا.
3.مأخذ پیشین، ج3، ص153.

منبع مقاله :
ولائی، عیسی، (1391)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی، چاپ نهم