یکى از اعیان و مفاخر فقهاى نامدار شیعه و یکى از اکابر و متبحّرین در علوم اسلامى و یکى از استوانه هاى فقهى و اجتهادى در فقه اسلامى که از نظر آثار و برکات وجودى با برکت بوده مرحوم فقیه مقدس میرزا جواد تبریزى (قدس سره) است بسیار عابد، زاهد، اهل خشوع و تهجد بود و مداومت بر علم و دانش داشت. جماعت بسیارى از او بهره بردند. او بر تمام موالین و محبین اهل بیت (علیهم السلام) و فضلاء و طلاب حوزه حق دارد زیرا که در قرن خود در علوم و ولاء اهل بیت (علیهم السلام) تحولى عظیم ایجاد نمود.
هرگاه در پى شناخت ایشان برآییم ایشان را آگاه بر هر فنى خواهیم یافت. جملات مدح و ستایش در معرفى او، ناتوانند. گویا او تندیس علم و دانش و ادب و تجسم فضل و کمال است.
فقیه هوشیار محدث پارسا، ثقه جلیل القدر و سرچشمه بزرگوارى ها و فضیلت ها و داراى تألیفات سودمندى است. علماى دین نه تنها از استاد خود درس علم و دانش مى آموزند بلکه مراتب معنوى و کسب کمال را سپرى مى نمایند. مرحوم میرزا جواد تبریزى(قدس سره) همزمان با طى مدارج علمى و سریع تر از آن مدارج معنوى و کمالات روحى را پیمودند تا آنجا که مصداق واقعى عالم ربانى گشت. این ادعا با مرورى بر سجایاى اخلاقى ایشان کاملاً روشن مى شود از جمله خصائص بارز اخلاقى مرحوم میرزا (قدس سره) مى توان به این موارد اشاره کرد:
یاد خداوند متعال: مرحوم میرزا (قدس سره) هیچ گاه از یاد خدا غافل نبود و تمام اعمالش را با قصد قربت انجام مى داد.
زیارت و توسل: مرحوم میرزا (قدس سره) به زیارت ائمه هدى(علیهم السلام) اهمیت فراوانى مى داد و هر جا فرصت مى یافت و یا امکان بر ایشان حاصل مى شد شروع به خواندن دعا و زیارت ائمه(علیهم السلام) مى نمودند.
توجه خاص به توسل به معصومین(علیهم السلام) باعث گردیده بود که مرحوم میرزا (قدس سره) به تألیف کتب عقایدى روى آورند و اهمیت خاصى در رد شبهات و دفاع از کیان تشیع و مظلومیت اهل بیت (علیهم السلام) دهند.
زهد و پارسایى: یک ویژگى بسیار مهم در زندگى این بزرگ مرد زهد و پارسایى و ساده زیستى اوست. مرحوم میرزا (قدس سره) تمام امکانات را در اختیار داشتند اما با همه اینها، زندگى شخصى مرحوم میرزا (قدس سره) در نهایت زهد و پارسایى سپرى مى شد.
تواضع: تواضع مرحوم میرزا (قدس سره) از دیگر خصائص اوست. مرحوم میرزا (قدس سره) هیچ گاه به مقام اجتماعى و بالا و پائین بودن موقعیت نظر نمى کرد با آن خصائص روحى و کمالات معنوى با علم و دانش گسترده از او شخصیتى ممتاز ساخته بود.
سعه صدر، خوش فهمى، حسن سلیقه، داشتن نظم و برنامه تحصیلى، ظرافت طبع، معنویت سخن و پختگى و بى نقص بودن آثار علمى، تخلق به اخلاق الهى و قرب منزلت از خصوصیات این عالم ربانى است.
تعلیم و تعلم از مهم ترین خدمات ایشان به شمار مى آید. شخصیت بارز علمى ایشان در دقیق بودن در مطالب، و عمیق فکر کردن و حسن سلوک با طلاب هر روز گروه بیشترى از افراد علاقمند و با استعداد را به سوى مجلس درس ایشان مى کشاند.
ایشان یکى از اعجوبه هاى روزگار خود بودند که در زمینه هاى مختلف علمى از جمله: فقه، اصول، کلام، رجال و… کتابهایى ارزشمند نوشته که به زیور آراسته شده و در حدود ده ها کتاب از آثار خطى از ایشان به جاى مانده است که حاکى از نبوغ این فقیه فقید است.
تألیفات فراوان و گوناگون وى در علوم و فنون مختلف اسلامى، هر کدام گوهرى تابناک و گنجینه اى پایان ناپذیر است که هم اکنون با گذشت ایام روز به روز بر ارزش و اعتبار آن افزوده مى شود و جایگاهى بس رفیع و والا یافته اند و در صدر قفسه کتابخانه ها و در سینه فقها و دانشمندان جاى مى گیرد که از آن میان مى توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱ـ ارشاد الطالب فی شرح المکاسب ـ ۷ جلد
۲ـ تنقیح مبانی العروة (طهارة) ـ ۷ جلد
۳ـ تنقیح مبانی العروة والمناسک (الحج) ـ ۳ جلد
۴ـ اسس القضاء والشهادات
۵ـ اسس الحدود والتعزیرات
۶ـ کتاب القصاص
۷ـ کتاب الدیات
۸ـ طبقات الرجال (فعلاً ۴ جلد اسانید کافی چاپ شده است)
۹ـ الدروس فی علم الاصول (دوره کامل اصول)
۱۰ـ تنقیح مبانى العروة (الصلاة) (در حال چاپ)
۱۱ـ تنقیح مبانى العروة (کتاب الصوم)
۱۲ـ تنقیح مبانى العروة (کتاب الزکاة والخمس)
۱۳ـ صراط النجاة ۱۲ جلد
۱۴ـ کتاب ظلمات فاطمة الزهراء(علیها السلام) (در حال چاپ)
۱۵ـ کتاب امیر المؤمنین علی بن ابی طالب: (در حال چاپ)
۱۶ـ فدک
۱۷ـ الشعائر الحسینیة
۱۸ـ زیارت عاشوراء فراتر از یک شبهه (در حال چاپ)
۱۹ـ زیارت عاشوراء فوق الشبهات
۲۰ـ نفی السهو عن النبی(صلّى الله علیه وآله)
۲۱ـ نصوص الصحیحة على الائمة (علیهم السلام)
۲۲ـ الانوار الهیة فی مسائل العقائدیة
۲۳ـ النکات الرجالیة (مخطوط)
۲۴ـ ما استفدت من الروایات فی استنباط الاحکام الشرعیة (وسائل الشیعة مخطوط)
۲۵ـ النصایح

فوائد ارزشمند نوشته هایشان همچون ابر بهارى تمام سرزمین ها را از قطرات حیات بخش بارانش سیراب مى سازد.
تألیفات او بر پیشانى روزگار همچون مروارید مى درخشد و کلماتشان در میان سطرها همچون گوهرهایى گران بها کنار هم چیده مى شود.
تمام کسانى که یادى از ایشان کرده اند جز ستایش و تعریف هیچ ندارد و بنابر شهادت تمام بزرگان مرحوم میرزا (قدس سره) در قله هاى رفیع علوم مختلف از جمله فقه، اصول، کلام، رجال و… را درنوردیده است.

وفات

مردان الهى با رفتن از دنیا نمى میرند بلکه تا ابد در یاد و خاطر آیندگان زنده اند و برکات آنان خلاصه در ایام زندگیشان نیست بلکه پس از وفات نیز به واسطه تألیفات و شاگردان و باقیات و صالحاتى که بر جاى گذارده اند منشأ بسیارى از عنایات الهى بر مردم هستند.
مرحوم میرزا (قدس سره) هنگام مرگ خدمات فراوانى از خود بر جاى گذاشتند که به حمد الله پس از ایشان شاگردان و فرزندان ادامه دهندگان این راه پرفروغ، خدمات ارزشمندى ارائه مى نمایند اما جاى خالى یک عالم فرزانه را هیچ کس و هیچ چیز پر نمى کند.
چراغ عمر مرحوم میرزا پس از ۸۲ سال نورافشانى در شب ۲۷ شوال سال ۱۴۲۷ هـ. ق در شهر مقدس قم خاموش گشت و جهان از فیض وجود این عالم گرانمایه محروم شد و در مسجد بالاسر حرم مطهر حضرت معصومه کنار قطعه بزرگان و مفاخر مذهب آرامید. راهش پر رهرو و یادش گرامى باد آمین یا رب العالمین.
منبع مقاله : fa.tabrizi.org